Монгол хаад
Энд монгол хаад хангуудын нэр, хаанчилсан он жилийг дурдав.



Хүннү улс (МЭӨ 209-МЭ 216 он)Засварлах
- Түмэн шаньюй (240-209 он)
- Модун шаньюй (МЭӨ 209-174 он)
- Лаошан шаньюй (МЭӨ 174-161 он)
- Жюнчэн шаньюй (МЭӨ161-126 он)
- Ичиси шаньюй (126-114)
- Увэй шаньюй (114-104)
- Үшилү шаньюй (104-102)
- Гоулихү шаньюй (102-101)
- Чедихөү шаньюй (101-96)
- Хүлүгү шаньюй (96-85)
- Хуяньди шаньюй (85-68)
- Шюйлюйчюаньчюй шаньюй (68-60)
- Уяньгюйди шаньюй (60-58)
- Хуханье шаньюй (58-31)
- Жижи шаньюй(МЭӨ 58-36 он)
- Фүжүлэй шаньюй (31-20)
- Соусе шаньюй (20-12)
- Чөяа шаньюй (12-8)
- Үжүлю шаньюй (МЭӨ 8- МЭ 13)
- Үлэй шаньюй (13-18)
- Юй шаньюй (18-46)
- Удадихоу шаньюй (46-46)
Умард Хүннү (46-93 он)Засварлах
- Пүнү шаньюй (46-?)
- Юйлиу шаньюй (?-87)
- Би шаньюй (88-91)
- Ючужянь шаньюй (91-93)
Өмнөд Хүннү (48-216)Засварлах
- Би шаньюй (48-56)
- Чюфү ёоуди шаньюй (56-57)
- Ифа Юлүти шаньюй (57-59)
- Шитун Шижү Хоуди шаньюй (59-63)
- Чючү Жюлинди шаньюй (63)
- Хүсе Шижү Хоуди шаньюй (63-85)
- Итү Юлүти шаньюй (85-88)
- Түньтүхэ шаньюй (88-93)
- Аньгүо шаньюй (93-94)
- Шизи шаньюй (94-98)
- Тань шаньюй (98-124)
- Ба шаньюй (124-128)
- Шюли шаньюй (128-142)
- Чэнью шаньюй (142-143)
- Доулоучү шаньюй (143-147)
- Жюйчөр шаньюй (147-172)
- Түтө Руоши Жүжю шаньюй (172-178)
- Хүжөн шаньюй (178-179)
- Чянчү шаньюй (179-188)
- Юфүлуо шаньюй (188-195)
- Хүчүчюань шаньюй (195-216)
Сяньби улсЗасварлах
- Таньшихуай хаан (156-181)
- Хэлянь (181-182), Таньшихуай хааны хүү. Дайнд амь үрэгдсэн.
- Цяньмань (182-?), Хэлянь хааны хүү.
- Күйтоу (?-210?), Таньшихуай хааны ач хүү.
- Бүдүгэнь (210?-233), Куйтоугийн дүү.
- Кэбинэн (210?-235), угсаа гарал нь тодорхойгүй Сяньбигийн аль нэг аймгийн удирдагч байсан. Хаан ширээг булаан авсан нэгэн. Цао Вэй улсын алуурчинд алуулсан.
Нирун улсЗасварлах
- Южиулюй Мугульюй
- Чаругуй хан
- Тунугуй хан
- Бати хаан
- Бисуюань хаан
- Пихоуба хаан
- Веньхети хаан
- Мангэти хаан
- Хэдуохан хаан
- Жарун хаан, 402-410
- Хулюй хаан, 410-414
- Датань хаан, 414-429
- Ути хаан, 429-444
- Тогочин хаан, 444-450
- Ижин хаан, 450-485
- Түлүн хаан, 485-492
- Нагай хаан, 492-506
- Футу хаан, 506-508
- Чуну хаан, 508-520
- Амгай хаан, 520-552
- Поломэн хаан, 521-524
- Тибэд хаан, 552-553
- Дэнжу хаан, 553
- Амаржин хаан, 553-554
- Дэншузи хаан, 555
Түрэгийн хаант улс (552-745)Засварлах
- Буман хаан (551-552)
- Иссик хаан (552-554)
- Мукан хаан (554-572)
- Таспар хаан (572-581)
- Амрак хаан (581)
- Ишбара хаан (581-587)
- Чоллыг Ябгу Бага хаан (587-588)
- Тулан хаан (588-599)
Зүүн Түрэг улс (599-630)Засварлах
- Киминь хаан (599-603)
- Шиби хаан (603-619)
- Чуло хаан (619-620)
- Сэли хаан (620-630)
Хожуу Түрэгийн хаант улс (682-745)Засварлах
- Элтэрэс хаан (682-693)
- Капаган хаан (693-716)
- Инел хаан (716)
- Билгэ хаан (716-734)
- Ижань хаан (734-739)
- Тэнгри хаан (739-741)
- Кутлук Ябгу хаан (741-742)
- Озмыш тегин (742-744)
- Баймэй хаан (744-745)
Уйгурын хаант улсЗасварлах
- Пэйло (744-747) Яклакар овгийн Хушу ноёны хүү
- Баянчор хаан (747-759), Күл Билгэ хааны хоёр дахь хүү
- Идигинь хаан (759-779), Баянчор хааны хоёр дахь хүү
- Дуньмохэ хаан (780-789), Баянчор хааны хүү Чабыш тэгиний ууган хүү
- Дулосы хаан (789-790), Дуньмохэ хааны хүү
- Фэнчэн хаан (790-795), Дулосы хааны хүү
- Алп Күтлүк хаан (795-805), Эдиз овгийн жанжин.
- Күлүг Билгэ хаан (805-808)
- Бао-и хаан (808-821)
- Чүндө хаан (821-824)
- Жаоли хаан (824-832)
- Жаншинь хаан (833-839)
- Касар хаан (839-840)
- Үгэ хаан (840-846)
- Энян хаан (846-848)
Кидан улсЗасварлах
- Елюй Амбагян (901-926), Ляо улсын Тайзу хаан
- Елюй Яогу (926-947), Ляо улсын Тайзун хаан
- Елюй Уюй (947-951), Ляо улсын Шизун хаан
- Елюй Жин (951-969), Ляо улсын Мүзун хаан
- Елюй Шянь (969-982), Ляо улсын Жинзун хаан
- Елюй Вэньшүнү (982-1031), Ляо улсын Шэньзун хаан
- Елюй Жыгү (1031-1055), Ляо улсын Шиньзун хаан
- Елюй Чала (1055-1101), Ляо улсын Даозун хаан
- Елюй Яньши (1101-1125), Ляо улсын Тяньзуоди хаан
Хэрэйдийн ханлигЗасварлах
- Маркуз хан
- Куржакуз буюруг хан
- Тоорил хан (116?-1203)
- Жаха хамбу, (1203-1204)
Найманы ханлигЗасварлах
- Инанча билгэ хан (?-1201)
- Таян хан (1201-1204)
- Буюруг хан (1201-1205)
- Хүчүлүг хан (1204-1218)
Хамаг Монголын ханлигЗасварлах
- Хайду хан (1080?-1100?)
- Тумбинай сэцэн (1100?-1130?)
- Хабул хан (1130?-1148)
- Амбагай хан (1148-?)
- Хутула хан (?-1160?)
- Есүхэй баатар (хан?) (1160-1171)
- Тэмүжин хан (1189-1206)
Их Монгол улсЗасварлах
1. Чингис хаан (1206-1227) — 22 жил хаан суув. Есүхэйн хөвүүн. Их Монгол улсыг үндэслэгч.
Тулуй ноён (1227-1229) — түр чөлөөний 2 жил хэрэг шийтгэв. Чингис хааны IV хүү.
2. Өгэдэй хаан (1229-1241) — 12 жил хаан суув. Чингис хааны III хүү.
Турхан хатан (1241-1246) — түр чөлөөний 5 жил хэрэг шийтгэв. Өгөөдэй хааны хатан.
3. Гүюг хаан (1246-1248) — 3 жил хаан суув. Өгөөдэй хааны ууган хүү.
Огул Каймиш хатан (1248-1251) — түр чөлөөний 3 жил хэрэг шийтгэв. Гүюг хааны хатан.
4. Мөнх хаан (1251-1259) — 9 жил хаан суув. Тулуйн ууган хүү.
5. Аригбуха хаан (1260-1264) — Хубилайтай зэрэгцэн хаан болоод эцэстээ ялагдсан. Тулуйн отгон хүү.
6. Хубилай цэцэн хаан (1264-1271) - Их Монгол улсын 6 дахь хаан. Монголын төрийн төвийг Хятадад шилжүүлэв.
Юань улсЗасварлах
- Сэцэн (Хубилай) хаан (1260-1294) — 34 жил хаан суув. Тулуйн их хатнаас төрсөн 2-р хүү.
- Өлзийт Төмөр хаан (1294-1307) — 13 жил хаан суув. Хубилай хааны ач хөвгүүн. Чингим тайжын отгон хүү.
- Хүлэг (Хайсан) хаан (1307-1311) — 4 жил хаан суув. Хубилай хааны гуч.
- Буянт (Аюурбарбад) хаан (1311-1320) — 9 жил хаан суув. Хубилай хааны гуч. Дармабалын отгон хүү, Хүлэг хааны төрсөн дүү.
- Гэгээн (Шадбал) хаан (1321-1323) — 4 жил хаан суув. Буянт хааны хүү.
- Есөнтөмөр хаан (1323-1328) — 5 жил хаан суув. Хубилай хааны гуч, Гамала жинь вангийн хүү.
- Асухиба хаан (1328) — 3 сар хаан суув. Есөнтөмөрийн хааны ахмад хөвгүүн
- Хүслэн хаан (1329) — 7 сар хаан суув. Хүлэг хааны ахмад хүү.
- Заяат (Төвтөмөр) хаан (1328-1329, 1329-1332) — 4 жил хаан суув. Хүлэг хааны 2-р хүү.
- Ринчинбал хаан (1332) — 40 гаруй хоног хаан суув. Хүслэн хааны бага хүү.
- Ухаант (Тогоонтөмөр) хаан (1333-1370) — 38 жил хаан суув. Ринчинбал хааны ах.
Зүчийн улсЗасварлах
- Бат хан (1237-1256), Зүчийн хүү
- Сартаг (1255-1256), Батын хүү
- Улагчи (1257), Бат ханы хүү
- Бэрх (1257-1266), Бат ханы дүү, Улагчийг хороосон.
- Мөнхтөмөр (1266-1282), Бат ханы ач хүү.
- Тодмөнх (1282—1287), Мөнхтөмөр ханы хүү.
- Тулабуга (1287—1291)
- Тохта (1291—1312)
- Өзбег (1312-1341)
- Тинибег (1341-1342), Өзбег ханы хүү.
- Жанибег (1342—1357), Өзбег ханы дүү, Тинибегийг хороосон.
- Бердибег (1357—1361)
- Кульпа (1359-1360)
- Наурузбег (1360-1361)
- Хидырьбек (1361-1362)
- Төмөрхожа (1362)
- Абдаллах (1362-1370), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Мурид (1362-1367), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Азиз (1367-1369), бодитоор бол Мамай захирч байв
- II Жанибек (1369-1370), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Мухаммед Булак (1370-1379), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Тулунбек (1370-1373), (засаг баригч), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Айбек (1373-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Араб шах (1376-1379), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Хаанбек (1375-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Илбани (1373-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Хажи Черкесс (1375-1376), бодитоор бол Мамай захирч байв
- Урус (1376-1378), мөн Цагаан Ордны хан байсан бөгөөд Тохтамышын авга нь байв, ийнхүү Ордуудыг нэгтгэж чаджээ.
- Тохтамыш (1380-1395)
- Төмөркутлуг (1396-1401), жинхэнэ захирагч нь Эдигу
- Шадибек
- Болд султан
- Төмөр (1410-1412)
- Желал Ад Дин
- Керим Берди
- Кебек (Алтан Орд)
- Жаббар Берди
- Үлүг Мухаммед (1419-1421, 1428-1433)
- Давлет Берди
- Борак (1422-1427)
- Саид Ахмед (1433? - ?)
- Хүчүг Мухаммед (1459-1465)
- Ахмед (1465-1481)
- Шейх Ахмед (1481-1498, 1499-1502)
- Муртаза (1498-1499)
Цагаан ордЗасварлах
- Орда (1226–1251)
- Кун Куран (1251–c.1280)
- Хүйнчи (c.1280–1302)
- Баян хан (1302–1309)
- Сашибуга (1309–1315)
- Ильбасмыш (1315–1320)
- Мубарек хожа (1320–1344)
- Чимтай (1344–1374)
- Урус (1374–1376)
- Тогтакия (1376)
- Төмөрмелик (1377)
- Тохтамыш (1377–1378)
- Койричак (1378-1399)
- Борак (1423-1428)
- Мухаммед (1428-1431)
- Мустафа (1431-1446)
Тус ордыг 1446 онд Абулхаир хаан өөртөө нэгтэгсэн.
Ил Хант улсЗасварлах
- Хүлэгү хан (1256-1265)
- Абаха хан (1265-1282)
- Ахмед Тэкүдэр (1282-1284)
- Аргун (1284-1291)
- Гайхату (1291-1295)
- Байду (1295)
- Махмуд Газан (1295-1304)
- Өлзийт (1304-1316)
- Абу Саид Бахадур (Абу саыд Баатар хан) (1316-1335)
- Арпа Кэун (1335-1336)
Арпаг хорлосны дараа, Ил Хан улсын задралын үеэр байгуулагдсан тус бүс нутгийн улсууд өөр өөрсдийн удирдагчдыг хангаар өргөмжилжээ.
- Муса (1336-1336) (Багдадын Али Падшахын тоглоомын хан)
- Мухаммад (1336-1338) (Жалайрын Хасан Бузург ноёны тоглоомын хан)
- Сати Бек ил хан (1338-1339) (Чобаныханы тоглоомын хан)
- Сулейман (1339-1343) (Чобаныханы тоглоомын хан, 1341-1343 онд Сарбадарууд хүлээн зөвшөөрсөн)
- Жахантөмөр ил хан (1339-1340) (Жалайрынханы тоглоомын хан)
- Ануширван (1343-1356) (Чобаныханы тоглоомын хан)
- II Газан (1356-1357) (зөвхөн зоосон дээр л хөрөг нь байсан)
Зүүн Перс (Хорасан)-ээс ханд өргөмжлөгсөд:"
- Тугайтөмөр (1338-1353) (1338-1349 онд Картууд; 1338-1339 ба 1340-1344 онд Жалайрууд; 1338-1341, 1344, 1353 онд Сарбадарууд тус тус хүлээн зөвшөөрсөн)
- Лухман (1353-1388) (Тугайтөмөрийн хүү)
Цагадайн улсЗасварлах
- Цагадай 1226-1242
- Хара Хүлэгү 1242-1246 d. 1252
- Есөнмөнх 1246-1252
- Хархүлэгү (дахин суусан) 1252
- Мубарак шах 1252-1260
- Ургана хатан (засаг баригч) 1252-1260
- Алгуй 1260-1266
- Мубарак шах (дахин суусан) 1266
- Барак 1266-1270
- Никпей 1270-1272?
- Бөхтөмөр ?1272-1287
- Дува 1287-1307
- Кунжик 1306-1308
- Талику 1308-1309
- Кебек 1309 d. 1325
- Эсэнбөх 1309-?1318
- Кебек (дахин суусан) ?1318-1325
- Илжигдэй 1325-1329
- Дува Төмөр 1329-1330
- Тармаширин 1331-1334
- Бузан 1334-1335
- Чанши 1335-1338
- Есөнтөмөр 1338-?1342
- Али султан 1342, Өгэдэй хааны удам.
- Муххамед Пулад 1342-1343
- Казань 1343-1346
- Данишменж 1346-1348, Өгэдэй хааны удам.
Цагадайн улс нь баруун (Мавренахр), зүүн Могулистан гэсэн хоёр хэсэгт хуваагдсан.
Мавереннахр улсын хаадЗасварлах
- Баян Кули (1348-1358)
- Төмөр шах (1358)
- Туглугтөмөр (Могулистанд 1348-1363) (1358-1363)
- Ильяс хожа (Могулистанд 1363-1368) (1363 -1368)
- Адил султан (1363)
- Кабул шах (1364-1370)
- Сюргатмишь (1370-1384)
- Махмуд султан (Цагадайн улс) (1384-1402)
Моголистаны хаад (1347-1462)Засварлах
Цол | Нэрс | Хаанчлал |
---|---|---|
Хаанخان | Төглөгтөмөр хаанتغلق تیمور | 1348–1363 CE |
Khanخان | Ильяс хожаالیاس خوجہ | 1363–1368 CE |
Khanخان | Камар аддинقمر الدین خان دغلت | 1368–1392 CE |
Khanخان | Хизр хожаخضر خوجہ | 1389–1399 CE |
Khanخان | Шамс и жаханشمس جہان | 1399–1408 CE |
Khanخان | Муххамед хан (Моголстаны хаан)
محمد خان |
1408–1415 CE |
Khanخان | Накш хаанنقش جہان | 1415–1418 CE |
Khanخان | Увэйс хаанاویس خان | 1418–1421 CE
Эхний удаа |
Khanخان | Шэр Муххамед хаан
شیر محمد |
1421–1425 CE |
Khanخان | Увэйс хаан
اویس خان |
1425–1429 CE
2 дахь удаа |
Khanخان | Сатук хаанستوق خان | 1429–1434 CE |
Khanخان | II Эсэнбөх
ایشان بغا ثانی |
1429–1462 CE |
1462 оноос тус улс нь Баруун Моголстан, Уйгурстан гэж хоёр хэсэг болж задарсан. Баруун Моголстан нь 1514 оноос нэрээ сольж Яркендийн хаант улс болсон.
Баруун Моголстаны хаад (1462-1514)Засварлах
Яркендийн хаант улсын хаад (1514-1677)Засварлах
Өгэдэйн улс (1265-1310)Засварлах
Умард Юань УлсЗасварлах
- Билэгт (Аюушридар) хаан (1370-1378) — 9 жил хаан суув. Тогоонтөмөрийн хүү.
- Усхал (Төгстөмөр) хаан (1378-1388) — 11 жил хаан суув. Аюушридарын дүү.
- Зоригт (Есүдар) хаан (1389-1391) — 4 жил хаан суув. Аригбөх хааны хойчис
- Элбэг нигүүлсэгч хаан (Нигүүлсэгч цолтой) (1392-1399), Зоригт хааны хүү
- Гүнтөмөр хаан (1400-1402), Элбэг хааны хүү
- Үгч хашха хаан (Гүйличи), Өгэдэй юмуу Аригбөхийн удам гэж үздэг.
- Өлзийтөмөр хаан (Жинхэнэ нэр нь Буяншир) (1403-1412)
- Дэлбэг хаан (1412-1415)
- Ойрадай хаан (1415-1425/1417?)
- Адай хаан (1425-1438), Хасарын удам.
- Тайсун хаан Тогтобух (Тогтоабух) (1434-1452), Элбэг хааны дүү Дүүрэнтөмөр Хархуцаг тайжын хүү Ажай тайжын ахмад хөвгүүн.
- Агваржин хаан (Жонон) (1453), Тайсун хааны дүү эсвэл ойр төрлийн хүн.
- Эсэн хаан - (Тайш) Ойрадуудын захирагч. Тогоон тайшийн хүү. (1453-1454)
- Махагүргис хаан (Үхэгт хаан цолтой) (1454-1465), Тайсун хааны хүү.
- Молон хаан (1465-1466), Тайсун хааны Горлосын Алтайхан хатнаас төрсөн.
- Мандуул хаан (1472-1479), Ажай тайжын ойрад хатнаас төрсөн.
- Батмөнх Даян хаан (Даян хаан цолтой) (1480-1517), Баянмөнх жононгийн хүү.
- Барсболд хаан (Жонон) (1517-1519)
- Боди Алаг хаан (1519-1547)
- Дарайсүн гүдэн хаан (Гүдэн хаан цолтой) (1547-1557)
- Түмэн засагт хаан (1557-1592)
- Буян сэцэн хаан (Сэцэн хаан цолтой) (1592-1603)
- Лигдэн хаан (Хутагт суут Чингис даймин сэцэн, зүгүүдийг тийн бөгөөд ялгуугч бала чакраварти, дай тайсун, тэнгэрийн тэнгэр, дэлхий дахины хурмаст, алтан хүрдэнийг орчуулагч номын хаан)[1] (1604-1634)
Хаан суусан байж болзошгүй хүмүүсЗасварлах
- Энх хаан (?) (1391-1392), Зоригт хааны хүү. Мин улсын түүхэнд нэр гардаг.
- Муулихай ван (1466-1470), Отчигины удам
- Баянмөнх жонон (1470-1472), сүүлд авга өвөг Мандуул хаанд суудлаа тавьж өгсөн гэж Алтан товчид өгүүлдэг.
Зүүнгарын улсЗасварлах
- Эрдэнэ баатар хунтайж (1634-1668), Хархул догшин ноёны хүү.
- Сэнгэ хунтайж (1665-1671), Эрдэнэбаатар хунтайжын хүү.
- Галдан бошигт хаан (1671-1697)
- Цэвээнравдан хаан (1697-1727), Сэнгэ хунтайжын хүү.
- Галданцэрэн хаан (1727-1745)
- Цэвээндоржнамжил (1745-1750)
- Лхамдаржаа (1750-1753), Галданцэрэнгийн бага хатнаас төрсөн.
- Даваач (1753-1755), Их Цэрэндондовын удам.
Хошуудын ханлигЗасварлах
Халимагийн хант улсЗасварлах
Олноо өргөгдсөн Монгол улсЗасварлах
Богд хаан (1911-1919); (1920-1924)
Мөн үзэхЗасварлах
ЭшлэлЗасварлах
- ↑ "Монгол улсын түүх" УБ., 2003. Гутгаар боть. тал 58