Теллур

Шинж чанар
	; Теллурын дээж
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар	Теллур, Te, 52
Цуваа	Металлоид
Бүлэг, үе, блок	16, 5, p
Гадаад байдал	мөнгөлөг цагаан, гялтганасан металлын өнгөтэй
CAS дугаар	13494-80-9
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ	0,01 ppm
Атомын шинж чанар
Атом масс	127,60(3) u
Атомын радиус (тооцоолсон)	140 (123) пм
Ковалент радиус	138 пм
Ван дер Ваальсын радиус	206 пм
Электрон бүтэц	[Kr] 4d10 5s2 5p4
1. Ионжилтын энерги	869,3 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги	1790 кЖ/моль
3. Ионжилтын энерги	2698 кЖ/моль
4. Ионжилтын энерги	3610 кЖ/моль
5. Ионжилтын энерги	5668 кЖ/моль
6. Ионжилтын энерги	6820 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар
Бодисын төлөв	хатуу
Талстын полиморфизм	талст ба аморф; Өндөр даралтын модификацууд; (талст төлөв)
Талст бүтэц	тригональ
Нягт	6,24 г/см3
Моосын хатуулаг	2,25
Соронзон чанар	Дисоронзон (Χm = −2,4 · 10−5)
Хайлах цэг	722,66 K (449,51 °C)
Буцлах цэг	1263 K (990 °C)
Молийн эзлэхүүн	20,46 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан	114 кЖ/моль
Хайлах дулаан	17,5 кЖ/моль
Дууны хурд	2610 м/сек 293,15 K-д
Цахилгаан дамжуулалт	1 · 104 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт	3 Вт/(м · К)
Химийн шинж чанар
Исэлдэлтийн төлөв байдал	−2, (±1), 2, 4, 6
Оксид (суурь)	TeO2, TeO3 (бага зэргийн хүчиллэг)
Хэвийн потенциал	−1,143 В (Te + 2 e− → Te2−)
Цахилгаан сөрөг чанар	2,1 (Паулын скала)
Изотопууд
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
ЦСР-шинж чанар
Аюулгүй байдлын заавар
АТ-фразын жагсаалт	H: 332‐317‐360‐412
	P: 201‐261‐280‐308+313
	Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. ; Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Теллур [tʰɛˈluːɐ̯] (лат. теллус „дэлхий“) нь дэс дугаар 52, Те тэмдэглэгээтэй химийн элемент юм. Үелэх системийн зургаадугаар үндсэн бүлэг буюу 16-р бүлэг, 5-р үеийн халькогенуудад ордог. Байгальд байх тархацын хувьд алттай ойролцоогоос гадна алттай химийн нэгдэл үүсгэсэн байгалийн эрдэс байдлаар ч бас байна. Талсжсан теллур нь харагдах байдлын хувьд цагаан тугалга, сурьматай адил, мөнгөлөг цагаан, гялтганасан металлын өнгөтэй байна. Механик ачаалалд бутрамтгай шинж чанартай учраас амархан нунтаглаж болно. Металл бишүүдтэй химийн нэгдэл үүсгэх үеийн шинж чанараараа хүхэр, селенид дөхөх ба хайлшинд болон интерметаллын нэгдэлд хүчтэй (хагас-)металлын шинж чанарыг үзүүлдэг.

Түүх

Энэ хэсгийг өргөтгөх хэрэгтэй.

Тархац

Теллурид	Дителлурид	Холимог халькогенид	Te(IV)-эрдэс
Гессит Ag₂Te	Калаверит AuTe₂ (моноклин)	Нагягит (навчин хүдэр) AuPb(Pb,Sb,Bi)Te_2–3S₆	Теллурит TeO₂ (орторомбо)
Алтаит PbTe	Сильванит (Au,Ag)Te₂	Тетрадимит Bi₂Te₂S	Цеманнит Mg_0,5ZnFe[TeO₃]₃•4,5 H₂O

Цахим холбоос

Wiktionary

Wiktionary: Теллур – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Commons: Теллур – Викимедиа дуу дүрсний сан

Теллурын мэдээлэл ба олдворт газрын тухай mindat.org хуудас дээр

Эшлэл

↑ Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
↑ Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Tellur) entnommen.
↑ CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.
↑ Robert C. Weast (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990, ISBN 0-8493-0470-9, S. E-129 bis E-145. Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
↑ ^5.0 ^5.1 Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
↑ Allen J. Bard, Roger Parsons, Joseph Jordan: Standard Potentials in Aqueous Solution. Marcel Dekker, New York 1985, ISBN 0-8247-7291-1.
↑ ^7.0 ^7.1 ^7.2 ^7.3 R. K. Harris, E. D. Becker, S. M. Cabral de Menezes, R. Goodfellow, P. Granger: NMR Nomenclature. Nuclear spin properties and conventions for chemical shifts (IUPAC Recommendations 2001). In: Pure Applied Chemistry. Band 73, Nr. 11, 2001, S. 1795–1818. (PDF; 325 kB).
↑ ^8.0 ^8.1 Eintrag zu Tellur in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 30. April 2017 (JavaScript erforderlich).

[Harry_H._Binder-1] Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.

[2] Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Tellur) entnommen.

[CIAAW-3] CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.

[4] Robert C. Weast (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990, ISBN 0-8493-0470-9, S. E-129 bis E-145. Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.

[Zhang-5] 5.0 ^5.1 Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.

[6] Allen J. Bard, Roger Parsons, Joseph Jordan: Standard Potentials in Aqueous Solution. Marcel Dekker, New York 1985, ISBN 0-8247-7291-1.

[Harris-7] 7.0 ^7.1 ^7.2 ^7.3 R. K. Harris, E. D. Becker, S. M. Cabral de Menezes, R. Goodfellow, P. Granger: NMR Nomenclature. Nuclear spin properties and conventions for chemical shifts (IUPAC Recommendations 2001). In: Pure Applied Chemistry. Band 73, Nr. 11, 2001, S. 1795–1818. (PDF; 325 kB).

[GESTIS-8] 8.0 ^8.1 Eintrag zu Tellur in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 30. April 2017 (JavaScript erforderlich).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]