Калифорни (химийн элемент)
Калифорни нь зохиомлоор аргаар гаргаж авдаг химийн элемент, атомын дугаар нь 98, химийн тэмдэглэгээ нь Cf. Үелэх системийн актиноидын бүлгийн цацраг идэвхт трансураны элементэд багтдаг элемент. 1950 оны хоёрдугаар сард Калифорнийг түүнээс арай хөнгөн элемент болох Куригаас гаргаж авчээ. Цөмийн ректор дотор бага зэргээр бий болдог. Гар утас, нейтроны эх үүсвэрт ихэвчлэн хэрэглэхээс гадна түүнээс дээш трансурануд ба трансактиноидуудыг гаргаж авахад бас ашигладаг.
| Шинж чанар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ерөнхий | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нэр, тэмдэг, атомын дугаар | Калифорни, Cf, 98 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цуваа | Актиноид | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бүлэг, үе, блок | Ac, 7, f | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гадаад байдал | мөнгөлөг цагаан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS дугаар | 7440-71-3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын шинж чанар [1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атом масс | 251 u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын радиус | 186 ± 2 pm[2] пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ковалент радиус | 225 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электрон бүтэц | [Rn] 5f10 7s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1. Ионжилтын энерги | 608 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Физикийн шинж чанар [1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бодисын төлөв | хатуу | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Талстын полиморфизм | 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Талст бүтэц | гексагональ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нягт | 15,1 г/см3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах цэг | 1173 K (900 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Молийн эзлэхүүн | 16,50 · 10−6 м3/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Химийн шинж чанар [1] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Исэлдэлтийн төлөв байдал | (+2), +3, (+4) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хэвийн потенциал | −1,910 В (Cf3+ + 3 e− → Cf)[2] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан сөрөг чанар | 1,30 (Паулын скала) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Изотопууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аюулгүй байдлын заавар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цацраг идэвхт задрал | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Цацраг идэвхт элемент | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Түүх
засварлах
1944 ба 1945 онуудад Америци, Кюриг бараг л ижил хугацаанд нээсэнтэй адил 1949 ба 1950 онуудад Беркли, Калифорни хоёр химийн элементийг нээсэн байна. 1950 оны хоёрдугаар сарын 9-нд АНУ-ын Беркли дэх Калифорнийн их сургууль дээр Стэнли Г. Томсон, Гленн Т. Сиборг, Кеннет Стрит, Альберт Гиорсо нар Кюригийн атомын цөмийг альфа-бөөмөөр буудан гаргаж авчээ. Энэ нь шинээр нээгдсэн зургаа дахь трансуран юм. Элементийн нээлтийг Берклигийн хамт нийтэлсэн юм.[5][6][7]
Хоёр химийн элементийн нэрийг ижилхэн байдлаар сонгосон бөгөөд берклид Беркли Их Сургуулийн нэрийг алдаршуулах үүднээс нэрлэсэн бол Калифорнид их сургууль ба Калифорни муж улсад хүндэтгэл үзүүлэх үүднээс сонгон нэрлэсэн байна.[6]
Цахим холбоос
засварлах
Commons: Californium – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан |
Wiktionary: Калифорни – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
Эшлэл
засварлах- ↑ Die Werte der atomaren und physikalischen Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, entnommen aus: Richard G. Haire: Californium, in: Lester R. Morss, Norman M. Edelstein, Jean Fuger (Hrsg.): The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements, Springer, Dordrecht 2006; ISBN 1-4020-3555-1, S. 1499–1576 (doi:10.1007/1-4020-3598-5_11).
- ↑ 2.0 2.1 Binder, S. 139–142.
- ↑ G. Audi, O. Bersillon, J. Blachot, A. H. Wapstra: The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties, in: Nuclear Physics A, 729, 2003, S. 3–128 (PDF (Memento 20. Долоодугаар сар 2011 цахим архивт); 1,0 MB).
- ↑ Энэ элементэд нэг бол түүний хор хөнөөлийн тухай найдвартай эх сурвалж бүхий материал олдоогүй эс бөгөөс түүний аюулын зэрэглэлийг тогтоогоогүй байна.
- ↑ S. G. Thompson, K. Street, Jr., A. Ghiorso, G. T. Seaborg: Element 98, in: Physical Review, 1950, 78 (3), S. 298–299 (doi:10.1103/PhysRev.78.298.2; Maschinoskript (27. Februar 1950)).
- ↑ 6.0 6.1 S. G. Thompson, K. Street, Jr., A. Ghiorso, G. T. Seaborg: The New Element Californium (Atomic Number 98), in: Physical Review, 1950, 80 (5), S. 790–796 (doi:10.1103/PhysRev.80.790; Abstract; Maschinoskript (19. Juni 1950)) (PDF; 1,4 MB).
- ↑ K. Street, Jr., S. G. Thompson, G. T. Seaborg: Chemical Properties of Californium, in: J. Am. Chem. Soc., 1950, 72 (10), S. 4832–4835 (doi:10.1021/ja01166a528; Bitte entweder wayback- oder webciteID oder archive-is-Parameter angeben.