Лютеци
Лютеци (Англи: Lutetium) нь Lu гэж тэмдэглэгддэг, атомын дугаар 71 бүхий химийн элемент юм. Лютеци нь бусад лантаноидын бүлгийн элементүүдтэй адил гялтганасан мөнгөлөг өнгөтэй газрын ховор элемент элемент юм. Лантаноидын агшилтаас хамааралтайгаар лютецийн атом нь хамгийн жижиг атомын радиустай байхаас гадна тус элемент нь лантаноидууд дотроосоо хамгийн өндөр нягттай мөн хамгийн өндөр хайлах- ба буцлах температуртай байна.
| Шинж чанар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ерөнхий | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нэр, тэмдэг, атомын дугаар | Лютеци, Lu, 71 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цуваа | Лантаноид | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бүлэг, үе, блок | La, 6, f | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Гадаад байдал | мөнгөлөг цагаан | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| CAS дугаар | 7439-94-3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ | 0,7 ppm[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атом масс | 174,9668(1)[3] u | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Атомын радиус (тооцоолсон) | 175 (217) пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ковалент радиус | 187 пм | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Электрон бүтэц | [Xe] 4f14 5d1 6s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1. Ионжилтын энерги | 523,5 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2. Ионжилтын энерги | 1340 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 3. Ионжилтын энерги | 2022,3 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Физикийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бодисын төлөв | хатуу | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Талст бүтэц | гексагональ | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Нягт | 9,84 г/см3 (25 °C)[4] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Соронзон чанар | Парасоронзон (Χm > 0)[5] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах цэг | 1925 K (1652 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Буцлах цэг | 3603 K[6] (3330 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Молийн эзлэхүүн | 17,78 · 10−6 м3/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ууршилтын дулаан | 414 кЖ/моль[6] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хайлах дулаан | 22 кЖ/моль | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан дамжуулалт | 1,72 · 106 A/(В · м) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Дулаан дамжуулалт | 16 Вт/(м · К) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Химийн шинж чанар [2] | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Исэлдэлтийн төлөв байдал | 3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Хэвийн потенциал | −2,30 В (Lu3+ + 3 e− → Lu) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Цахилгаан сөрөг чанар | 1,27 (Паулын скала) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Изотопууд | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Аюулгүй байдлын заавар | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1907 онд Жорж Урбайн, Карл Ауэр фон Вэлсбах, Чарльз Жэймс нарын химичид бараг нэгэн зэрэг энэхүү элементийг нээсэн байна. Хэдийгээр аль 1909 онд түрүүлж нээсэн эрдэмтнээр Урбайныг тооцон, түүний санал болгосон Лютеци хэмээх нэрээр нэрлэхээр тогтсон хэдий ч герман хэлтэй орнуудад удаан хугацаанд Карл Ауэр фон Вэлсбахыг нээсэн эрдэмтнээр тооцон, түүний санал болгосон Кассиопеиум (Cassiopeium химийн тэмдэг нь: Cp) хэмээх нэрийг ашигласан байдаг.
Лютеци нь газрын ховор элементүүд дотроос хамгийн ховор олдоцтой элемент юм.
Цахим холбоос
засварлах |
Wiktionary: Лютеци – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
Commons: Лютеци – Викимедиа дуу дүрсний санЭшлэл
засварлах- ↑ Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
- ↑ Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Lutetium) entnommen.
- ↑ CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.
- ↑ N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemie der Elemente. 1. Auflage. VCH, Weinheim 1988, ISBN 3-527-26169-9, S. 1579.
- ↑ Robert C. Weast (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990, ISBN 0-8493-0470-9, S. E-129 bis E-145. Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
- ↑ 6.0 6.1 Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
- ↑ 7.0 7.1 Datenblatt Lutetium bei Sigma-Aldrich, abgerufen am 26. April 2017 (PDF).