Википедиа

Цагаан тугалга

Шинж чанар
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар Цагаан тугалга, Sn, 50
Цуваа Металл
Бүлэг, үе, блок 14, 5, p
Гадаад байдал Гялтганасан мөнгөлөг (β-цагаан тугалга),
саарал (α-цагаан тугалга)
CAS дугаар 7440-31-5
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ 35 ppm[1]
Атомын шинж чанар [2]
Атом масс 118,710(7)[3] u
Атомын радиус (тооцоолсон) 145 (145) пм
Ковалент радиус 139 пм
Ван дер Ваальсын радиус 217 пм
Электрон бүтэц [Kr] 4d10 5s2 5p2
Гаралтын ажил 4,42 эВ[4]
1. Ионжилтын энерги 708,6 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги 1411,8 кЖ/моль
3. Ионжилтын энерги 2943,0 кЖ/моль
4. Ионжилтын энерги 3930,3 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар [2]
Бодисын төлөв хатуу
Талст бүтэц * α-цагаан тугалга, куб
(алмазан бүтэц)
  • β-цагаан тугалга, тетрагональ
    (бүтцийн төрөл A5)
Нягт * 5,769 г/см3 (20 °C) (α-цагаан тугалга)[5]
  • 7,265 г/см<3 (20 °C) (β-цагаан тугалга)[5]
Моосын хатуулаг 1,5
Соронзон чанар * α-цагаан тугалга
дисоронзон (Χm = −2,3 · 10−5)[6]
Хайлах цэг 505,08 K (231,93 °C)
Буцлах цэг 2893 K[7] (2620 °C)
Молийн эзлэхүүн 16,29 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан 290 кЖ/моль[7]
Хайлах дулаан 7,03[8] кЖ/моль
Уурын даралт 5,78 · 10−21 Па 505 K-д
Дууны хурд 2500 м/сек 293,15 K-д
Цахилгаан дамжуулалт 8,69 · 106 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт 67 Вт/(м · К)
Химийн шинж чанар [2]
Исэлдэлтийн төлөв байдал (−4), 4, 2
Хэвийн потенциал −0,137 В (Sn2+ + 2 e− → Sn)
Цахилгаан сөрөг чанар 1,96 (Паулын скала)
Изотопууд
Изотоп ИХ t1/2 ЗТ ЗЭ (МэВ) ЗБ
112Sn 0,97 % тогтвортой
113Sn {син.} 115,09 d ε 1,036 113In
114Sn 0,65 % тогтвортой
115Sn 0,34 % тогтвортой
116Sn 14,54 % тогтвортой
117Sn 7,68 % тогтвортой
118Sn 24,23 % тогтвортой
119Sn 8,59 % тогтвортой
120Sn 32,59 % тогтвортой
121Sn {син.} 27,06 h β− 0,388 121Sb
121мSn {син.} 55 a ИШ 0,006 121Sn
β− 0,394 121Sb
122Sn 4,63 % тогтвортой
123Sn {син.} 129,2 d β− 1,404 123Sb
124Sn 5,6 % тогтвортой
125Sn {син.} 9,64 d β− 2,364 125Sb
126Sn {син.} ~230.000 a β− 0,380 126Sb
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
ЦСР-шинж чанар
  I квантын тоо γ
рад·Тл−1·сек−1 		Er (1H) fL
B = 4,7 Тл
МГц-ээр
115Sn 1/2 −8,8013 · 107 3,56 · 10 −2 65,4
117Sn 1/2 −9,58880 · 107 4,60 · 10 −2 71,2
119Sn 1/2 −10,0317 · 107 5,27 · 10 −2 74,6
Аюулгүй байдлын заавар
GHS-Аюулын тэмдэг: [9]
Дүрсэн тэмдэглэгээ байхгүй
АТ-фразын жагсаалт H: АТ-фраз байхгүй
P: АТ-фраз байхгүй [9]
Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно.
Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Химийн цэвэр цагаан тугалга нь мөнгөн цагаан өнгөтэй хялбар хайлдаг, хялбар исэлддэггүй бөгөөд давтагддаг металл юм. Цагаан тугалга нь усанд уусдаггүй ба хүчлүүдтэй химийн урвалд бараг ордоггүй юм. Зөвхөн хүчтэй хүхрийн хүчилд удаан халаах юм бол тэр нь уусч, хүхрийн хүчлийн цагаан тугалгыг үүсгэнэ. Цагаан тугалга нь исэлддэггүй учраас бусад төмөрлөгүүдийг бүрж зэврэхээс хамгаална. Байгаль дээр цагаан тугалга нь цэвэр байдлаар тохиолдохгүй, зөвхөн бусад элементүүдтэй нийлсэн химийн нэгдэл байдлаар тохиолдох ба ялангуяа хүчилтөрөгчтэй нэгдсэн давхар исэл маягаар тохиолдоно. Энэ эрдсийг цагаан тугалгын чулуу /касситерит/ гэх буюу энэ нь металл цагаан тугалгыг гаргаж авах гол түүхий эд нь болдог байна.

зүүн талд β-цагаан тугалга
баруун талд α-цагаан тугалга

Цагаан тугалга нь зэс, цайр, хар тугалга, магни, висмут, кадми зэрэг бусад металлуудтай нэгдэж янз бүрийн хайлшийг үүсгэнэ. Хайлшинд цагаан тугалгыг нэмэхэд тэр хайлшийн хайлах цэг нь буурах ба сайн чанарын болдог учраас тэдгээрийг үйлдвэрт өргөн хэрэглэх бололцоотой болдог юм.

Цагаан тугалгыг цахилгаан үйлдвэрт хэрэглэхдээ конденсатор хийхэд хэрэглэх тугалган цаас хийнэ. Хүнсний үйлдвэрт тугалаган цаасаар хүнсний бүтээгдэхүүн цай зэргийг чийгээс хамгаалахын тул ороож боодог, шаазан ваарын үйлдвэрт цагаан тугалгаар будаг, паалан зэргийг хийдэг.хараал идсэн prius нд ихээр ашиглагддаг

Цахим холбоос

засварлах
 
Wiktionary
 Wiktionary: Цагаан тугалга – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу
  Commons: Цагаан тугалга – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

засварлах
  1. ↑ Harry H. Binder: Lexikon der chemischen Elemente. S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, ISBN 3-7776-0736-3.
  2. ↑ Die Werte für die Eigenschaften (Infobox) sind, wenn nicht anders angegeben, aus www.webelements.com (Zinn) entnommen.
  3. ↑ CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013.
  4. ↑ Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, Rainer Kassing: Lehrbuch der Experimentalphysik. Band 6: Festkörper. 2. Auflage. Walter de Gruyter, Berlin 2005, ISBN 3-11-017485-5, S. 361.
  5. ↑ 5.0 5.1 N. N. Greenwood, A. Earnshaw: Chemie der Elemente. 1. Auflage. VCH, Weinheim 1988, ISBN 3-527-26169-9, S. 482.
  6. ↑ 6.0 6.1 David R. Lide (Hrsg.): CRC Handbook of Chemistry and Physics. 90. Auflage. (Internet-Version: 2010), CRC Press/Taylor and Francis, Boca Raton, FL, Properties of the Elements and Inorganic Compounds, S. 4-142 – 4-147. Die Werte dort sind auf g/mol bezogen und in cgs-Einheiten angegeben. Der hier angegebene Wert ist der daraus berechnete maßeinheitslose SI-Wert.
  7. ↑ 7.0 7.1 Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks. In: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, S. 328–337, doi:10.1021/je1011086.
  8. ↑ G. G. Graf: Tin, Tin Alloys, and Tin Compounds. In: Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry. Wiley-VCH Verlag, Weinheim 2005, doi:10.1002/14356007.a27_049.
  9. ↑ 9.0 9.1 Eintrag zu Zinn, Pulver in der GESTIS-Stoffdatenbank des IFA, abgerufen am 30. April 2017 (JavaScript erforderlich).
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Цагаан_тугалга&oldid=715926"-с авсан