Румын
Румын нь Зүүн Европ, Зүүн Өмнөд Европ болон Төв Европын заагт орших улс юм. Баруун урд талаараа Серби, баруун талаараа Унгар, хойд талаараа Украин, зүүн хойд талаараа Молдав, өмнө талаараа Болгар улсуудтай хиллэх бөгөөд зүүн талаараа Хар тэнгис ээр хүрээлэгдэнэ. Нийслэл нь Бухарест хот.
Румын România (Румын)
| |
---|---|
Төрийн дуулал: "Deșteaptă-te, române!" ("Румынчууд аа, сэрцгээ!") | |
Нийслэл ба томоохон хот | Бухарест 44°25′N 26°06′E / 44.417°N 26.100°E |
Албан ёсны хэл | Румын хэл[1] |
Зөвшөөрөгдсөн цөөнхийн хэл[2] | |
Угсаатны бүлгүүд |
|
Шашин |
|
Ард түмний нэршил | Румынчууд |
Төр засаг | Нэгдмэл хагас-ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс |
Клаус Йоханнис | |
Марчел Чолаку | |
Хууль тогтоох байгууллага | Парламент |
Сенат | |
Төлөөлөгчдийн танхим | |
Түүх | |
• Валлахи | 1330 |
• Молдав | 1346 |
1 сарын 24, 1859 | |
1877/1878 оны 5 сарын 9 | |
1918/1921 оны 12 сарын 1 | |
1941 | |
12 сарын 30% 1947 | |
12 сарын 14, 1955 | |
12 сарын 27, 1989[4][5][6] | |
12 сарын 8, 1991 | |
1 сарын 1, 2007 | |
Газар нутаг | |
• Нийт | 238,397 км2[7] (81) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 3 |
Хүн ам | |
• 2023 тооцоо | ▲19,892,812 (63) |
• 2021 тооллого | 19,053,815[3] |
• Нягтаршил | 79.9/км2 (136) |
ДНБ (ХАЧТ) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $783.903 тэрбум[8] (35) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $41,633[8] (47) |
ДНБ (нэрлэсэн) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $348.902 тэрбум[8] (45) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $18,530[8] (54) |
ОТББИ (2021) | 34.3[9] дундаж |
ХХИ (2021) | ▼ 0.821[10] маш өндөр · 53 |
Мөнгөний нэгж | Румын лей (RON) |
Цагийн бүс | UTC+2 (ЗЕЦ) |
• Зуны цаг (ЗЦ) | UTC+3 (ЗЕЗЦ) |
Огнооны формат | өө.сс.жжжж (МЭ) |
Жолооны тал | баруун |
Утасны томьёо | +40 |
ISO 3166 код | RO |
Домэйн нэр | .roa |
|
Зүүн Европын слав гаралтай улсууд дунд орших Ром гаралтай улс бөгөөд цорын ганц албан ёсны хэл нь румын хэл юм. Үнэн алдартны шашны нөлөө ихтэй.
Төрийн далбаа нь Чадын төрийн далбаатай андуурагдах тохиолдол их байдаг ч Румыны төрийн далбааны цэнхэр өнгө нь арай бүдэг юм. 1989 онд ардчилсан системд шилжих хүртэл төрийн далбааны голд нь тэр үеийн төрийн сүлд нь дүрслэгдсэн байдаг байв.
Нэршил
засварлахАлбан ёсны нэр нь румын хэлээр Romвnia, монгол хэлээр Румын гэдэг.
Уг нэр нь "Ромчуудын нутаг" хэмээх утгатай. Хуучин нэрүүдийг нь доор оруулав:
Түүх
засварлахМөн Молдавын түүхийг үзнэ үү.
Эрт цагт дакичууд Румыны нутагт оршин суудаг байв. Улмаар Ромын эзэнт гүрний мэдэлд багтсанаар Румын хэмээх нэр үүсчээ.
Засаг захиргааны хуваарь
засварлахРумын засаг захиргааны хувьд 41 тойрог, 1 нийслэл (Бухарест)-д хуваагдана.
Газар зүй
засварлахСерби, Болгар улстай хиллэх хил нь ерөнхийдөө Дунай мөрний дагуу байдаг. Молдавтай хиллэх хил болох Прут гол нь Дунай мөрөнтэй нийлж, Хар тэнгист цутгана. Дунай мөрний адаг дельт нь тусгай хамгаалалттай.
Румыны нутгийн 34%-ийг уулс, 33%-ийг толгод, 33%-ийг тал газар эзэлнэ. Тус улсын төвд Карпатын нуруу Трансильваний тэгш өндөрлөгөөр хүрээлэгдэн оршино. Карпатын нуруунд далайн түвшнээс дээш 2,000 м-ээс өндөр 14 оргил бий. Хамгийн өндөр Молдовяну оргил нь 2,544 м өндөр юм.
Хүн ам
засварлахОршин суугчдын 89% нь румын, 6% нь мажар, 2% нь цыган үндэстэн болно. Мөн серб, украйн, герман, турк, татар, словак, болгар, орос, еврейчүүд цөөн тоотой бий. Румынчууд нь эртний даки болон шилжин суурьшсан цыгануудын цус холилдож үүссэн гэж үздэг ч хүлээн зөвшөөрдөггүй хүмүүс бий. Мажаруудын ихэнх нь Унгартай газар нутгийн маргаантай Трансильванид амьдардаг.
Чаушескугийн засаглалын үед төрөлтийг дэмжих бодлого баримталж, Балканы хойгийн хамгийн их хүн амтай улс болсон ч зах зээлийн системд шилжсэний дараа хүүхдээ өсгөж хүчрэхгүй болсон эцэг эхчүүд хүүхдээ хаях үзэгдэл их гарсан билээ.
Дэлхийн өв
засварлахРумыны нутагт ЮНЕСКО-гийн Дэлхийн өвийн жагсаалтад бүртгэгдсэн соёлын өв 6, байгалийн өв 1 бий.
-
Дунай мөрний дельт - (1991)
-
Цайз-сүмүүд бүхий Трансильваний тосгод - (1993, 1999 онд өргөтгөсөн)
-
Хорезу сүм - (1993)
-
Молдавын хойд хэсгийн ханын зураг бүхий сүмүүд - (1993)
-
Сигисоарагийн түүхэн бүс нутаг - (1999)
-
Дакичуудын цайз - (1999)
Тэмдэглэл
засварлахЭшлэл
засварлах- ↑ "Constitution of Romania". Cdep.ro. Архивласан огноо 7 September 2017. Татаж авсан: 2 October 2013.
- ↑ "Reservations and Declarations for Treaty No.148 – European Charter for Regional or Minority Languages". Council of Europe. Архивласан огноо 8 December 2015. Татаж авсан: 3 December 2015.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "2021 Romanian Census (preliminary results)" (PDF) (румын хэлээр). INSSE. Татаж авсан: 7 January 2023.
- ↑ Elgie, Robert (28 November 2017). Political Leadership: A Pragmatic Institutionalist Approach. Springer. ISBN 9781137346223 – via Google Books.
- ↑ Romania Directory. Editura Cronos. 1 April 1990. ISBN 9789739000000 – via Google Books.
- ↑ "DECRET-LEGE 2 27/12/1989 - Portal Legislativ". legislatie.just.ro.
- ↑ "Romanian Statistical Yearbook (2022) – 1.8 Administrative organisation of Romanian territory, on December 31, 2021 (pg.17)" (PDF). INS (www.insse.ro/cms/en). Архивласан (PDF) огноо 20 March 2023. Татаж авсан: 20 March 2023.
- ↑ 8.0 8.1 8.2 8.3 "World Economic Outlook Database, April 2023 Edition. (Romania)". IMF.org. International Monetary Fund. Татаж авсан: 11 April 2023.
- ↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Татаж авсан: 16 August 2022.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
Цахим холбоос
засварлах- Засгийн газар
- Ерөнхий мэдээлэл
- Country Profile from BBC News
- Romania information from the United States Department of State
- Portals to the World from the United States Library of Congress
- Romania at UCB Libraries GovPubs
- Эдийн засаг болон хууль
- Exchange Rates – from the National Bank of Romania
- Romanian Law and Miscellaneous - English
- Соёл урлаг ба түүх
- Chronology of Romania from the World History Database
- ICI.ro - A comprehensive site about Romania
- Treasures of the national library of Romania
- Жуулчлал