Унгар
Унгар (унг. Magyarország, Мажярорсааг), албан ёсоор Унгар Улс нь Карпатын нам дор газарт орших далайд гарцгүй төв Европын улс юм. Австри, Словак, Украин, Румын, Серби, Хорват, Словени улсуудтай хиллэнэ. Нийслэл болон хамгийн том хот нь Будапешт. Унгар улс ЭЗХАХБ, НАТО, Европын Холбооны гишүүн, Шенгений хэлэлцээрт нэгдсэн. Албан ёсны хэл нь Урал хэлний бүлгийн Унгар буюу Мажяр хэл. Энэ нь Энэтхэг-Европ хэлний язгуурт багтдаггүй Европын Холбооны дөрвөн албан ёсны хэлний нэг нь юм.
Унгар Улс
ᠦᠨᠭᠠᠷ ᠤᠯᠤᠰ Magyarország → Мажярорсаг | |
|---|---|
 Төрийн далбаа
 Төрийн сүлд
| |
| Төрийн дуулал: маж. "Himnusz" (Төрийн дуулал) | |
 | |
 | |
| Нийслэл |  Будапешт |
| Томоохон | Будапешт, Дебрецен, [[ Сегед]], Мишкольц, Печ, Гиёр |
| Албан ёсны хэл | мажар хэл |
| Угсаатны бүлгүүд (2011) | Унгарын ард түмэн → 83.7% – мажар үндэстэн 3.1% – цыган ястан 1.3% – герман үндэстэн 14.7% – бусад, тодорхойгүй |
| Ард түмний нэршил | Унгарчууд |
| Төр засаг | Ардчилсан дэглэм, нэгдмэл байгууламж, парламентийн бүгд найрамдах засагтай |
• Ерөнхийлөгч | Адер Янош (2012) |
• Ерөнхий сайд | Орбан Виктор (2010) |
| Хууль тогтоох байгууллага | маж. "Országgyűlés" (Улсын хурал) |
| Түүхэн үйл явдал | |
| 895 он | |
• Австри-Унгараас салж тусгаарласан | 1918 он |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 93,030 км2 (109) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 0.74% |
| Хүн ам | |
• 2011 тооцоо | 9,979,000[1] (83) |
• Тооллого | 10,198,315 |
• Нягтаршил | 107.2/км2 |
| ДНБ (ХАЧТ) | 2010 тооцоо |
• Нийт | $187.627 тэрбум[2] |
• Нэг хүнд ноогдох | $18,738[2] |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2010 тооцоо |
• Нийт | $128.960 тэрбум[2] |
• Нэг хүнд ноогдох | $12,879[2] |
| ОТББИ (2008) | 24.96 бага · 3 |
| ХХИ (2011) | ▲ 0.816[3] Error: Invalid HDI value · 38 |
| Мөнгөний нэгж | Унгарын форинт (HUF) |
| Цагийн бүс | UTC+1 (ТЕЦ) |
• Зуны цаг (ЗЦ) | UTC+2 (ТЕЗЦ) |
Кельт (НТӨ 450 оноос хойш) болон Ромын (НТӨ IX-IV зуун) үеэс хойш IX зууны сүүл үед мажаарчуудын удирдагч Арпаад Унгар улсыг үндэслэн байгуулсан бөгөөд түүний гуч I Иштван 1000 онд Ромоос илгээсэн титмийг зүүн хаан ширээнд суужээ. Унгарын Вант Улс дундаа бага сага тасалдалтай 946 жилийн турш оршин тогтносон. Зарим үед тус улс Өрнөдийн соёлын төвүүдийн нэг гэж тооцогдож байлаа. Энэ үеийн дараа коммунист эрин (1947-1989) залгаж авсан бөгөөд энэ үед гарсан 1956 оны Унгарын хувьсгал, 1989 онд Австритай залгаа хилээ нээсэн нь Зөвлөлтийн эвслийн бутралыг түргэсгэсэн зэрэг нь олон улсын анхаарлыг татсан юм. Одоо тус улс нь парламентийн бүгд найрамдах засаглалтай (1989 оноос хойш). Өнөөдөр Унгар улс өндөр орлоготой эдийн засаг[4] болсон бөгөд зарим эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ бүсдээ тэргүүлдэг[5]. Тус улсын одоогийн зорилго нь ОУВС-гийн стандартаар (тус улсын ХХИ[6] дэлхийд 36-д орох бөгөөд улам бүр өссөөр байгаа билээ) хөгжингүй улс болоход оршино.
Унгар нь сүүлийн арван жилд дэлхийн хамгийн их жуулчид очдог 15 газрын нэг байсан[7][8]. Нийслэл Будапешт хот нь дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй хотуудын нэг гэж тооцогддог[9][10]. Тус улсад дэлхийн хоёрдахь том халуун нуур Хэвиц нуур, Төв Европын хамгийн том нуур Балатон нуур, Европ дахь хамгийн том байгалийн хээр байдаг.
Орон нутагЗасварлах
Газар (орон) 
|
Муж (бүс) 
|
Аймаг (хошуу) 
|
Хүн ам (2012) |
|---|---|---|---|
| Төв Унгар (Унгарын төв газар) |
Төв Унгар (Унгарын төв муж) |
Будапешт |
1,740,041 |
 Пешт |
1,245,048 | ||
| Дунантуль (Дунайн цаад газар) |
Төв Дунантуль (Дунайн цаад газрын төв муж) |
 Фейер |
425,581 |
 Комаром-Эстергом |
310,200 | ||
 Веспрем |
354,565 | ||
| Өрнө Дунантуль (Дунайн цаад газрын өрнөд муж) |
 Дьёр-Мошон-Шопрон |
451,827 | |
 Ваш |
256,458 | ||
 Зала |
285,154 | ||
| Өмнө Дунантуль (Дунайн цаад газрын өмнөд муж) |
.png){kind=small} Баранья |
388,907 | |
 Шомодь |
315,850 | ||
 Тольна |
229,116 | ||
| Умард Альфёльд хоёр (Умард газар ба Нам доор газар) |
Умар Унгар (Унгарын умард муж) |
 Боршод-Абауй-Земплен |
678,261 |
 Хевеш |
305,336 | ||
 Ноград |
198,933 | ||
| Умар Альфёльд (Умард нам доор газар) |
.png){kind=small} Хайду-Бихар |
538,037 | |
 Яс-Надькун-Сольнок |
383,128 | ||
 Сабольч-Сатмар-Берег |
551,871 | ||
| Өмнө Альфёльд (Өмнөд нам доор газар) |
 Бач-Кишкун |
522,312 | |
 Бекеш |
357,740 | ||
 Чонград |
419,366 | ||
| 3 газар | 7 муж | 19 аймаг + Будапешт | 9,957,731 |
Лавлах бичигЗасварлах
- ↑ Hungarian Central Statistical Office. Retrieved 25 July 2010.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 "Hungary". International Monetary Fund. Retrieved 21 April 2011.
- ↑ "Human Development Report 2011" (PDF). United Nations. 2011. Retrieved 2 November 2011.
- ↑ World Bank Country Classification, 2007
- ↑ PowerPoint bemutató
- ↑ Microsoft Word - NHDP_HU_NSRF_en_r1.doc
- ↑ Index - Miért menjünk Magyarországra? Miért menjünk Szlovákiába?
- ↑ http://www.mth.gov.hu/download.php?ctag=download&docID=185
- ↑ http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/400bis.pdf
- ↑ Будапешт Дунай мөрний эрэг, Буда цайз, Андрасси өргөн чөлөөний хамт Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн - Зураг, мэдээлэл, аялал жуулчлалын сурвалжлагууд
Цахим холбоосЗасварлах
- Official site of the National Assembly
- hungary.hu
- History of Hungary: Primary Documents
- History of Hungary – The Corvinus Library
- In The Land of Hagar - The Jews of Hungary – A Virtual Exhibition
- Translation of Hungarian literary works - a database
- Hungary Open Directory Project төслийн вэбсайт дахь
- Agricultural land use profile