Википедиа

Унгар

Энэ хуудас нь улсын тухай өгүүлнэ. хэрэглээг, «Унгар (салаа утга)»-с харна уу.

Унгар (Унгар: Magyarország, Мажярорсааг), албан ёсоор Унгар Улс нь Карпатын нам дор газарт орших далайд гарцгүй төв Европын улс юм. Австри, Словак, Украин, Румын, Серби, Хорват, Словени улсуудтай хилэлдэг 2022 оны байдлаар 9 689 010 хүн амтай улс. Нийслэл болон хамгийн том хот нь Будапешт.

Унгар
Magyarország (Унгар)
Төрийн дуулал: "Himnusz" (Унгар)[1]
(Монгол: "Төрийн дуулал")
 Унгар улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал) – Европын Холбоо (ногоон)  –  [Legend]
 Унгар улсын байршил (хар ногоон)

– Европ (ногоон & хар саарал)
– Европын Холбоо (ногоон)  –  [Legend]

Нийслэл
ба томоохон хот
Будапешт
47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.250°E / 47.433; 19.250
Албан ёсны хэлУнгар хэл[2]
Угсаатны бүлгүүд
(2022 тооллого)
Шашин
(2011 тооллого)[4]
Ард түмний нэршилУнгарчууд‎
Төр засагНэгдмэл ноёрхогч-намын парламентын бүгд найрамдах улс
Шуйок Тамаш
Орбан Виктор
Хууль тогтоох байгууллагаҮндэсний Ассамблей
Түүх
895[5]
12 сарын 25, 1000 он[6]
4 сарын 24, 1222 он
8 сарын 29, 1526 он
9 сарын 2, 1686 он
3 сарын 15, 1848 он
3 сарын 30, 1867 он
6 сарын 4, 1920 он
10 сарын 23, 1989 он
3 сарын 12, 1999 он
5 сарын 1, 2004 он
Газар нутаг
• Нийт
93,030[7] км2 (108)
• Усны эзлэх талбай (%)
3.7[8]
Хүн ам
• 2023 тооцоо
9,678,000[9] (92)
• Нягтаршил
105/км2 (78)
ДНБ (ХАЧП)2023 тооцоо
• Нийт
▲ $427 тэрбум[10] (54)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $43,907[10] (42)
ДНБ (нэрлэсэн)2023 тооцоо
• Нийт
▲ $188 тэрбум[10] (58)
• Нэг хүнд ноогдох
▲ $19,385[10] (57)
ОТББИ (2020)  28.3[11]
бага
ХХИ (2021)▲ 0.846[12]
маш өндөр · 46
Мөнгөний нэгжФоринт (HUF)
Цагийн бүсUTC+1 (ТЕЦ)
• Зуны цаг (ЗЦ)
UTC+2 (ТЕЗЦ)
Огнооны форматжжжж.сс.өө.
Жолооны талбаруун
Утасны томьёо+36
Домэйн нэр.hu[a]
  1. ^  Европын Холбооны бусад гишүүн орнуудтай хамт .eu домэйныг мөн ашигладаг.

Унгар улс нь НҮБ, НАТО, Европын Холбооны болон ЭЗХАХБ-ын гишүүн, Шенгений хэлэлцээрт нэгдсэн. Албан ёсны хэл нь Урал хэлний бүлгийн Унгар буюу Мажяр хэл. Энэ нь Энэтхэг-Европ хэлний язгуурт багтдаггүй Европын Холбооны дөрвөн албан ёсны хэлний нэг нь юм.

Түүх

засварлах

235 оноос хойш Ромын эзэнт гүрэн бослого, өрсөлдөөн, эзэн хаадын хурдацтай өөрчлөлтөөс үүдэлтэй үймээн самууныг туулсан. Баруун Ромын эзэнт гүрэн 5-р зуунд герман овог аймгуудын нүүдэл, Карпийн шахалтын дор нуран унасан. Энэ үед Хүннү гүрнээс (370-469 он) Төв Европт олон нүүдэлчид ирсэн. Хүннү гүрний хамгийн хүчирхэг удирдагч нь Аттила хаан (434–453) байсан бөгөөд хожим Унгарын домогт гол дүр болсон хүн юм. Хүннү гүрэн задран унасны дараа Хүннү гүрний вассал байсан Зүүн Германы овог Гепидүүд Карпатын сав газарт өөрсдийн хаант улсаа байгуулсан нь Унгар байсан гэж үздэг.

Кельт (НТӨ 450 оноос хойш) болон Ромын (НТӨ IX-IV зуун) үеэс хойш IX зууны сүүл үед мажааруудын удирдагч Арпад Унгар улсыг үндэслэн байгуулсан бөгөөд түүний гуч I Иштван 1000 онд Ромоос илгээсэн титмийг зүүн хаан ширээнд суужээ. Унгарын Вант Улс дундаа бага сага тасалдалтай 946 жилийн турш оршин тогтносон. Зарим үед тус улс Өрнөдийн соёлын төвүүдийн нэг гэж тооцогдож байлаа.

ХХ зуунд Унгарын хант улс (1920—1946) залгаад коммунист эрин (1947-1989) тогтсон бөгөөд энэ үед гарсан 1956 оны Унгарын хувьсгал, 1989 онд Австритай залгаа хилээ нээсэн нь Зөвлөлтийн социалист орнуудын эвслийн бутралыг түргэсгэсэн зэрэг нь олон улсын анхаарлыг татсан юм.

Одоо тус улс нь Парламентийн Бүгд найрамдах засаглалтай (1989 оноос хойш). Өнөөдөр Унгар улс өндөр орлоготой эдийн засаг[13] болсон бөгөд зарим эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ бүсдээ тэргүүлдэг[14]. Тус улсын одоогийн зорилго нь ОУВС-гийн стандартаар (тус улсын ХХИ[15] дэлхийд 36-д орох бөгөөд улам бүр өссөөр байгаа билээ) хөгжингүй улс болоход оршино.

Унгар нь сүүлийн арван жилд дэлхийн хамгийн их жуулчид очдог 15 газрын нэг байсан[16][17]. Нийслэл Будапешт хот нь дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй хотуудын нэг гэж тооцогддог[18][19]. Тус улсад дэлхийн хоёрдахь том халуун нуур Хэвиц нуур, Төв Европын хамгийн том нуур Балатон нуур, Европ дахь хамгийн том байгалийн хээр байдаг.

Орон нутаг

засварлах
Газар (орон)
  		Муж (бүс)
  		Аймаг (хошуу)
  		Хүн ам
(2012)
Төв Унгар
(Унгарын төв газар) 		Төв Унгар
(Унгарын төв муж) 		  Будапешт 1,740,041
  Пешт 1,245,048
Дунантуль
(Дунайн цаад газар) 		Төв Дунантуль
(Дунайн цаад
газрын төв муж) 		  Фейер 425,581
  Комаром-Эстергом 310,200
  Веспрем 354,565
Өрнө Дунантуль
(Дунайн цаад
газрын өрнөд муж) 		  Дьёр-Мошон-Шопрон 451,827
  Ваш 256,458
  Зала 285,154
Өмнө Дунантуль
(Дунайн цаад
газрын өмнөд муж) 		  Баранья 388,907
  Шомодь 315,850
  Тольна 229,116
Умард Альфёльд хоёр
(Умард газар ба
Нам доор газар) 		Умар Унгар
(Унгарын умард муж) 		  Боршод-Абауй-Земплен 678,261
  Хевеш 305,336
  Ноград 198,933
Умар Альфёльд
(Умард нам доор газар) 		  Хайду-Бихар 538,037
  Яс-Надькун-Сольнок 383,128
  Сабольч-Сатмар-Берег 551,871
Өмнө Альфёльд
(Өмнөд нам доор газар) 		  Бач-Кишкун 522,312
  Бекеш 357,740
  Чонград 419,366
3 газар 7 муж 19 аймаг + Будапешт 9,957,731

Тэмдэглэл

засварлах
  1. ↑ Унгарт хүмүүс олон угсаатан сонгож чадах тул нийлбэр нь 100% давж болно.

Эшлэл

засварлах
  1. ↑ "The Story Behind the Hungarian National Anthem". Jules S. Vállay. Эх хувилбараас архивласан: 10 October 2017. Татаж авсан: 8 May 2017.
  2. ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Flaw
  3. ↑ Vukovich, Gabriella (2018). Mikrocenzus 2016 – 12. Nemzetiségi adatok [2016 microcensus – 12. Ethnic data] (PDF). Hungarian Central Statistical Office (мажар хэлээр). Budapest. ISBN 978-963-235-542-9. Татаж авсан: 10 January 2019.
  4. ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Census2011det
  5. ↑ Encyclopedia Americana: Heart to India. Vol. 1. Scholastic Library Pub. 2006. p. 581. ISBN 978-0-7172-0139-6.
  6. ↑ University of British Columbia. Committee for Medieval Studies, Studies in medieval and renaissance history, Committee for Medieval Studies, University of British Columbia, 1980, p. 159
  7. ↑ "Hungary". CIA The World Factbook. Татаж авсан: 27 March 2014.
  8. ↑ "CIA World Factbook weboldal". Татаж авсан: 3 June 2009.
  9. ↑ "22.1.1.1. Main indicators of population and vital events". www.ksh.hu. Hungarian Central Statistical Office (KSH). Татаж авсан: 9 February 2022.
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. April 2023.
  11. ↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Татаж авсан: 9 August 2021.
  12. ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
  13. ↑ World Bank Country Classification, 2007
  14. ↑ "PowerPoint bemutató" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2015-09-14. Татаж авсан: 2008-09-14.
  15. ↑ "Microsoft Word - NHDP_HU_NSRF_en_r1.doc" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2008-05-27. Татаж авсан: 2008-09-14.
  16. ↑ Index - Miért menjünk Magyarországra? Miért menjünk Szlovákiába?
  17. ↑ "Archive copy". Эх хувилбараас архивласан: 2007-04-23. Татаж авсан: 2008-09-14.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
  18. ↑ http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/400bis.pdf
  19. ↑ Будапешт Дунай мөрний эрэг, Буда цайз, Андрасси өргөн чөлөөний хамт Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн - Зураг, мэдээлэл, аялал жуулчлалын сурвалжлагууд

Цахим холбоос

засварлах
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Унгар&oldid=815731"-с авсан