Унгар
Унгар (Унгар: Magyarország, Мажярорсааг), албан ёсоор Унгар Улс нь Карпатын нам дор газарт орших далайд гарцгүй төв Европын улс юм. Австри, Словак, Украин, Румын, Серби, Хорват, Словени улсуудтай хиллэнэ. Нийслэл болон хамгийн том хот нь Будапешт. Унгар улс ЭЗХАХБ, НАТО, Европын Холбооны гишүүн, Шенгений хэлэлцээрт нэгдсэн. Албан ёсны хэл нь Урал хэлний бүлгийн Унгар буюу Мажяр хэл. Энэ нь Энэтхэг-Европ хэлний язгуурт багтдаггүй Европын Холбооны дөрвөн албан ёсны хэлний нэг нь юм.
Унгар Magyarország (Унгар)
| |
|---|---|
| Төрийн дуулал: "Himnusz" (Унгар)[1] (Монгол: "Төрийн дуулал") | |
![Унгар улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал) – Европын Холбоо (ногоон) – [Legend]](/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:EU-Hungary.svg) Унгар улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Будапешт 47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.250°E |
| Албан ёсны хэл | Унгар хэл[2] |
| Угсаатны бүлгүүд (2022 тооллого) |
|
| Шашин (2011 тооллого)[4] | |
| Ард түмний нэршил | Унгарчууд |
| Төр засаг | Нэгдмэл ноёрхогч-намын парламентын бүгд найрамдах улс |
| Шуйок Тамаш | |
| Орбан Виктор | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Үндэсний Ассамблей |
| Түүх | |
| 895[5] | |
| 12 сарын 25, 1000 он[6] | |
| 4 сарын 24, 1222 он | |
| 8 сарын 29, 1526 он | |
| 9 сарын 2, 1686 он | |
| 3 сарын 15, 1848 он | |
| 3 сарын 30, 1867 он | |
| 6 сарын 4, 1920 он | |
| 10 сарын 23, 1989 он | |
| 3 сарын 12, 1999 он | |
| 5 сарын 1, 2004 он | |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 93,030[7] км2 (108) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 3.7[8] |
| Хүн ам | |
• 2023 тооцоо | 9,678,000[9] (92) |
• Нягтаршил | 105/км2 (78) |
| ДНБ (ХАЧП) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $427 тэрбум[10] (54) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $43,907[10] (42) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $188 тэрбум[10] (58) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $19,385[10] (57) |
| ОТББИ (2020) | 28.3[11] бага |
| ХХИ (2021) | ▲ 0.846[12] маш өндөр · 46 |
| Мөнгөний нэгж | Форинт (HUF) |
| Цагийн бүс | UTC+1 (ТЕЦ) |
• Зуны цаг (ЗЦ) | UTC+2 (ТЕЗЦ) |
| Огнооны формат | жжжж.сс.өө. |
| Жолооны тал | баруун |
| Утасны томьёо | +36 |
| Домэйн нэр | .hu[a] |
| |
Кельт (НТӨ 450 оноос хойш) болон Ромын (НТӨ IX-IV зуун) үеэс хойш IX зууны сүүл үед мажаарчуудын удирдагч Арпаад Унгар улсыг үндэслэн байгуулсан бөгөөд түүний гуч I Иштван 1000 онд Ромоос илгээсэн титмийг зүүн хаан ширээнд суужээ. Унгарын Вант Улс дундаа бага сага тасалдалтай 946 жилийн турш оршин тогтносон. Зарим үед тус улс Өрнөдийн соёлын төвүүдийн нэг гэж тооцогдож байлаа. Энэ үеийн дараа коммунист эрин (1947-1989) залгаж авсан бөгөөд энэ үед гарсан 1956 оны Унгарын хувьсгал, 1989 онд Австритай залгаа хилээ нээсэн нь Зөвлөлтийн эвслийн бутралыг түргэсгэсэн зэрэг нь олон улсын анхаарлыг татсан юм. Одоо тус улс нь парламентийн бүгд найрамдах засаглалтай (1989 оноос хойш). Өнөөдөр Унгар улс өндөр орлоготой эдийн засаг[13] болсон бөгөд зарим эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ бүсдээ тэргүүлдэг[14]. Тус улсын одоогийн зорилго нь ОУВС-гийн стандартаар (тус улсын ХХИ[15] дэлхийд 36-д орох бөгөөд улам бүр өссөөр байгаа билээ) хөгжингүй улс болоход оршино.
Унгар нь сүүлийн арван жилд дэлхийн хамгийн их жуулчид очдог 15 газрын нэг байсан[16][17]. Нийслэл Будапешт хот нь дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй хотуудын нэг гэж тооцогддог[18][19]. Тус улсад дэлхийн хоёрдахь том халуун нуур Хэвиц нуур, Төв Европын хамгийн том нуур Балатон нуур, Европ дахь хамгийн том байгалийн хээр байдаг.
Орон нутаг
засварлахГазар (орон) 
|
Муж (бүс) 
|
Аймаг (хошуу) 
|
Хүн ам (2012) |
|---|---|---|---|
| Төв Унгар (Унгарын төв газар) |
Төв Унгар (Унгарын төв муж) |
 Будапешт |
1,740,041 |
 Пешт |
1,245,048 | ||
| Дунантуль (Дунайн цаад газар) |
Төв Дунантуль (Дунайн цаад газрын төв муж) |
 Фейер |
425,581 |
 Комаром-Эстергом |
310,200 | ||
 Веспрем |
354,565 | ||
| Өрнө Дунантуль (Дунайн цаад газрын өрнөд муж) |
 Дьёр-Мошон-Шопрон |
451,827 | |
 Ваш |
256,458 | ||
 Зала |
285,154 | ||
| Өмнө Дунантуль (Дунайн цаад газрын өмнөд муж) |
.png){kind=small} Баранья |
388,907 | |
 Шомодь |
315,850 | ||
 Тольна |
229,116 | ||
| Умард Альфёльд хоёр (Умард газар ба Нам доор газар) |
Умар Унгар (Унгарын умард муж) |
 Боршод-Абауй-Земплен |
678,261 |
 Хевеш |
305,336 | ||
 Ноград |
198,933 | ||
| Умар Альфёльд (Умард нам доор газар) |
.png){kind=small} Хайду-Бихар |
538,037 | |
 Яс-Надькун-Сольнок |
383,128 | ||
 Сабольч-Сатмар-Берег |
551,871 | ||
| Өмнө Альфёльд (Өмнөд нам доор газар) |
 Бач-Кишкун |
522,312 | |
 Бекеш |
357,740 | ||
 Чонград |
419,366 | ||
| 3 газар | 7 муж | 19 аймаг + Будапешт | 9,957,731 |
Тэмдэглэл
засварлах- ↑ Унгарт хүмүүс олон угсаатан сонгож чадах тул нийлбэр нь 100% давж болно.
Эшлэл
засварлах- ↑ "The Story Behind the Hungarian National Anthem". Jules S. Vállay. Archived from the original on 10 October 2017. Татаж авсан: 8 May 2017.
- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedFlaw - ↑ Vukovich, Gabriella (2018). Mikrocenzus 2016 – 12. Nemzetiségi adatok [2016 microcensus – 12. Ethnic data] (PDF). Hungarian Central Statistical Office (мажар хэлээр). Budapest. ISBN 978-963-235-542-9. Татаж авсан: 10 January 2019.
- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedCensus2011det - ↑ Encyclopedia Americana: Heart to India. Vol. 1. Scholastic Library Pub. 2006. p. 581. ISBN 978-0-7172-0139-6.
- ↑ University of British Columbia. Committee for Medieval Studies, Studies in medieval and renaissance history, Committee for Medieval Studies, University of British Columbia, 1980, p. 159
- ↑ "Hungary". CIA The World Factbook. Татаж авсан: 27 March 2014.
- ↑ "CIA World Factbook weboldal". Татаж авсан: 3 June 2009.
- ↑ "22.1.1.1. Main indicators of population and vital events". www.ksh.hu. Hungarian Central Statistical Office (KSH). Татаж авсан: 9 February 2022.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. April 2023.
- ↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Татаж авсан: 9 August 2021.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
- ↑ World Bank Country Classification, 2007
- ↑ "PowerPoint bemutató" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2015-09-14. Татаж авсан: 2008-09-14.
- ↑ "Microsoft Word - NHDP_HU_NSRF_en_r1.doc" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2008-05-27. Татаж авсан: 2008-09-14.
- ↑ Index - Miért menjünk Magyarországra? Miért menjünk Szlovákiába?
- ↑ "Archive copy". Archived from the original on 2007-04-23. Татаж авсан: 2008-09-14.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/400bis.pdf
- ↑ Будапешт Дунай мөрний эрэг, Буда цайз, Андрасси өргөн чөлөөний хамт Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн - Зураг, мэдээлэл, аялал жуулчлалын сурвалжлагууд
Цахим холбоос
засварлах- Official site of the National Assembly
- hungary.hu
- History of Hungary: Primary Documents
- History of Hungary – The Corvinus Library
- In The Land of Hagar - The Jews of Hungary – A Virtual Exhibition
- Translation of Hungarian literary works - a database
- Hungary Open Directory Project төслийн вэбсайт дахь
- Agricultural land use profile