Унгар

Унгар
*Magyarország* (Унгар)
Унгар Magyarország (Унгар)
	Төрийн далбаа Сүлд
	Төрийн дуулал: "Himnusz" (Унгар); (Монгол: "Төрийн дуулал");
	Унгар улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал); – Европын Холбоо (ногоон) – [Legend]
Нийслэл ба томоохон хот	Будапешт; 47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.250°E
Албан ёсны хэл	Унгар хэл
Угсаатны бүлгүүд (2022 тооллого)	98.3% Унгарчууд‎ ; 3.2% Цыганууд ; 1.8% Германчууд ; 0.4% Румынчууд‎ ; 1% тунхаглаагүй ;
Шашин (2011 тооллого)	54.3% Христ ; —39.0% Католик ; —11.8% Протестант ; —3.5% бусад урсгал ; 18.2% шашингүй ; 0.3% бусад ; 27.2% хариулаагүй;
Ард түмний нэршил	Унгарчууд‎
Төр засаг	Нэгдмэл ноёрхогч-намын парламентын бүгд найрамдах улс
• Ерөнхийлөгч	Шуйок Тамаш
• Ерөнхий Сайд	Орбан Виктор
Хууль тогтоох байгууллага	Үндэсний Ассамблей
Түүх
• Унгарын гүнт улс	895
• Христийн хаант улс	12 сарын 25, 1000 он
• 1222 оны Алтан бух	4 сарын 24, 1222 он
• Мохачийн тулаан	8 сарын 29, 1526 он
• Будаг чөлөөлөв	9 сарын 2, 1686 он
• 1848 оны хувьсгал	3 сарын 15, 1848 он
• Австри-Унгар	3 сарын 30, 1867 он
• Трианоны гэрээ	6 сарын 4, 1920 он
• Гуравдугаар бүгд найрамдах улс	10 сарын 23, 1989 он
• НАТО-д нэгдэв	3 сарын 12, 1999 он
• Европын Холбоонд элсэв	5 сарын 1, 2004 он
Газар нутаг
• Нийт	93,030 км2 (108)
• Усны эзлэх талбай (%)	3.7
Хүн ам
• 2023 тооцоо	9,678,000 (92)
• Нягтаршил	105/км2 (78)
ДНБ (ХАЧП)	2023 тооцоо
• Нийт	▲ $427 тэрбум (54)
• Нэг хүнд ноогдох	▲ $43,907 (42)
ДНБ (нэрлэсэн)	2023 тооцоо
• Нийт	▲ $188 тэрбум (58)
• Нэг хүнд ноогдох	▲ $19,385 (57)
ОТББИ (2020)	▲ 28.3; бага
ХХИ (2021)	▲ 0.846; маш өндөр · 46
Мөнгөний нэгж	Форинт (HUF)
Цагийн бүс	UTC+1 (ТЕЦ)
• Зуны цаг (ЗЦ)	UTC+2 (ТЕЗЦ)
Огнооны формат	жжжж.сс.өө.
Жолооны тал	баруун
Утасны томьёо	+36
Домэйн нэр	.hu
	^ Европын Холбооны бусад гишүүн орнуудтай хамт .eu домэйныг мөн ашигладаг.;

Унгар (Унгар: Magyarország, Мажярорсааг), албан ёсоор Унгар Улс нь Карпатын нам дор газарт орших далайд гарцгүй төв Европын улс юм. Австри, Словак, Украин, Румын, Серби, Хорват, Словени улсуудтай хиллэнэ. Нийслэл болон хамгийн том хот нь Будапешт. Унгар улс ЭЗХАХБ, НАТО, Европын Холбооны гишүүн, Шенгений хэлэлцээрт нэгдсэн. Албан ёсны хэл нь Урал хэлний бүлгийн Унгар буюу Мажяр хэл. Энэ нь Энэтхэг-Европ хэлний язгуурт багтдаггүй Европын Холбооны дөрвөн албан ёсны хэлний нэг нь юм.

Кельт (НТӨ 450 оноос хойш) болон Ромын (НТӨ IX-IV зуун) үеэс хойш IX зууны сүүл үед мажаарчуудын удирдагч Арпаад Унгар улсыг үндэслэн байгуулсан бөгөөд түүний гуч I Иштван 1000 онд Ромоос илгээсэн титмийг зүүн хаан ширээнд суужээ. Унгарын Вант Улс дундаа бага сага тасалдалтай 946 жилийн турш оршин тогтносон. Зарим үед тус улс Өрнөдийн соёлын төвүүдийн нэг гэж тооцогдож байлаа. Энэ үеийн дараа коммунист эрин (1947-1989) залгаж авсан бөгөөд энэ үед гарсан 1956 оны Унгарын хувьсгал, 1989 онд Австритай залгаа хилээ нээсэн нь Зөвлөлтийн эвслийн бутралыг түргэсгэсэн зэрэг нь олон улсын анхаарлыг татсан юм. Одоо тус улс нь парламентийн бүгд найрамдах засаглалтай (1989 оноос хойш). Өнөөдөр Унгар улс өндөр орлоготой эдийн засаг^[13] болсон бөгөд зарим эдийн засгийн үзүүлэлтээрээ бүсдээ тэргүүлдэг^[14]. Тус улсын одоогийн зорилго нь ОУВС-гийн стандартаар (тус улсын ХХИ^[15] дэлхийд 36-д орох бөгөөд улам бүр өссөөр байгаа билээ) хөгжингүй улс болоход оршино.

Унгар нь сүүлийн арван жилд дэлхийн хамгийн их жуулчид очдог 15 газрын нэг байсан^[16]^[17]. Нийслэл Будапешт хот нь дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй хотуудын нэг гэж тооцогддог^[18]^[19]. Тус улсад дэлхийн хоёрдахь том халуун нуур Хэвиц нуур, Төв Европын хамгийн том нуур Балатон нуур, Европ дахь хамгийн том байгалийн хээр байдаг.

Орон нутаг

Газар (орон)	Муж (бүс)	Аймаг (хошуу)	Хүн ам (2012)
Төв Унгар (Унгарын төв газар)	Төв Унгар (Унгарын төв муж)	Будапешт	1,740,041
Төв Унгар (Унгарын төв газар)	Төв Унгар (Унгарын төв муж)	Пешт	1,245,048
Дунантуль (Дунайн цаад газар)	Төв Дунантуль (Дунайн цаад газрын төв муж)	Фейер	425,581
		Комаром-Эстергом	310,200
		Веспрем	354,565
	Өрнө Дунантуль (Дунайн цаад газрын өрнөд муж)	Дьёр-Мошон-Шопрон	451,827
		Ваш	256,458
		Зала	285,154
	Өмнө Дунантуль (Дунайн цаад газрын өмнөд муж)	Баранья	388,907
		Шомодь	315,850
		Тольна	229,116
Умард Альфёльд хоёр (Умард газар ба Нам доор газар)	Умар Унгар (Унгарын умард муж)	Боршод-Абауй-Земплен	678,261
		Хевеш	305,336
		Ноград	198,933
	Умар Альфёльд (Умард нам доор газар)	Хайду-Бихар	538,037
		Яс-Надькун-Сольнок	383,128
		Сабольч-Сатмар-Берег	551,871
	Өмнө Альфёльд (Өмнөд нам доор газар)	Бач-Кишкун	522,312
		Бекеш	357,740
		Чонград	419,366
3 газар	7 муж	19 аймаг + Будапешт	9,957,731

Тэмдэглэл

↑ Унгарт хүмүүс олон угсаатан сонгож чадах тул нийлбэр нь 100% давж болно.

Эшлэл

↑ "The Story Behind the Hungarian National Anthem". Jules S. Vállay. Эх хувилбараас архивласан: 10 October 2017. Татаж авсан: 8 May 2017.
↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Flaw
↑ Vukovich, Gabriella (2018). Mikrocenzus 2016 – 12. Nemzetiségi adatok [2016 microcensus – 12. Ethnic data] (PDF). Hungarian Central Statistical Office (мажар хэлээр). Budapest. ISBN 978-963-235-542-9. Татаж авсан: 10 January 2019.
↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Census2011det
↑ Encyclopedia Americana: Heart to India. Vol. 1. Scholastic Library Pub. 2006. p. 581. ISBN 978-0-7172-0139-6.
↑ University of British Columbia. Committee for Medieval Studies, Studies in medieval and renaissance history, Committee for Medieval Studies, University of British Columbia, 1980, p. 159
↑ "Hungary". CIA The World Factbook. Татаж авсан: 27 March 2014.
↑ "CIA World Factbook weboldal". Татаж авсан: 3 June 2009.
↑ "22.1.1.1. Main indicators of population and vital events". www.ksh.hu. Hungarian Central Statistical Office (KSH). Татаж авсан: 9 February 2022.
↑ ^10.0 ^10.1 ^10.2 ^10.3 "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. April 2023.
↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Татаж авсан: 9 August 2021.
↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
↑ World Bank Country Classification, 2007
↑ "PowerPoint bemutató" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2015-09-14. Татаж авсан: 2008-09-14.
↑ "Microsoft Word - NHDP_HU_NSRF_en_r1.doc" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2008-05-27. Татаж авсан: 2008-09-14.
↑ Index - Miért menjünk Magyarországra? Miért menjünk Szlovákiába?
↑ "Archive copy". Эх хувилбараас архивласан: 2007-04-23. Татаж авсан: 2008-09-14.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)
↑ http://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/400bis.pdf
↑ Будапешт Дунай мөрний эрэг, Буда цайз, Андрасси өргөн чөлөөний хамт Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн - Зураг, мэдээлэл, аялал жуулчлалын сурвалжлагууд

Цахим холбоос

Official site of the National Assembly
hungary.hu
History of Hungary: Primary Documents
History of Hungary – The Corvinus Library
In The Land of Hagar - The Jews of Hungary – A Virtual Exhibition
Translation of Hungarian literary works - a database
Hungary Open Directory Project төслийн вэбсайт дахь
Agricultural land use profile

[3] Унгарт хүмүүс олон угсаатан сонгож чадах тул нийлбэр нь 100% давж болно.

[1] "The Story Behind the Hungarian National Anthem". Jules S. Vállay. Эх хувилбараас архивласан: 10 October 2017. Татаж авсан: 8 May 2017.

[Flaw-2] Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Flaw

[census_2016-4] Vukovich, Gabriella (2018). Mikrocenzus 2016 – 12. Nemzetiségi adatok [2016 microcensus – 12. Ethnic data] (PDF). Hungarian Central Statistical Office (мажар хэлээр). Budapest. ISBN 978-963-235-542-9. Татаж авсан: 10 January 2019.

[Census2011det-5] Иш татахад гарсан алдаа: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Census2011det

[6] Encyclopedia Americana: Heart to India. Vol. 1. Scholastic Library Pub. 2006. p. 581. ISBN 978-0-7172-0139-6.

[7] University of British Columbia. Committee for Medieval Studies, Studies in medieval and renaissance history, Committee for Medieval Studies, University of British Columbia, 1980, p. 159

[area-8] "Hungary". CIA The World Factbook. Татаж авсан: 27 March 2014.

[9] "CIA World Factbook weboldal". Татаж авсан: 3 June 2009.

[10] "22.1.1.1. Main indicators of population and vital events". www.ksh.hu. Hungarian Central Statistical Office (KSH). Татаж авсан: 9 February 2022.

[IMFWEOHU-11] 10.0 ^10.1 ^10.2 ^10.3 "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. April 2023.

[eurogini-12] "Gini coefficient of equivalised disposable income – EU-SILC survey". ec.europa.eu. Eurostat. Татаж авсан: 9 August 2021.

[UNHDR-13] "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.

[14] World Bank Country Classification, 2007

[15] "PowerPoint bemutató" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2015-09-14. Татаж авсан: 2008-09-14.

[16] "Microsoft Word - NHDP_HU_NSRF_en_r1.doc" (PDF). Эх хувилбараас (PDF) архивласан: 2008-05-27. Татаж авсан: 2008-09-14.

[17] Index - Miért menjünk Magyarországra? Miért menjünk Szlovákiába?

[18] "Archive copy". Эх хувилбараас архивласан: 2007-04-23. Татаж авсан: 2008-09-14.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link)

[19] ttp://whc.unesco.org/archive/advisory_body_evaluation/400bis.pdf

[20] Будапешт Дунай мөрний эрэг, Буда цайз, Андрасси өргөн чөлөөний хамт Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн - Зураг, мэдээлэл, аялал жуулчлалын сурвалжлагууд

[1]

[2]

[note 1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[a]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Унгар Magyarország (Унгар)
Төрийн далбаа Сүлд
Төрийн дуулал: "Himnusz" (Унгар)^[1] (Монгол: "Төрийн дуулал")
Унгар улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал) – Европын Холбоо (ногоон) – [Legend]
Нийслэл ба томоохон хот	Будапешт 47°26′N 19°15′E / 47.433°N 19.250°E / 47.433; 19.250
Албан ёсны хэл	Унгар хэл^[2]
Угсаатны бүлгүүд (2022 тооллого)	98.3% Унгарчууд‎ 3.2% Цыганууд 1.8% Германчууд 0.4% Румынчууд‎ 1% тунхаглаагүй^{[note 1]}^[3]
Шашин (2011 тооллого)^[4]	54.3% Христ —39.0% Католик —11.8% Протестант —3.5% бусад урсгал 18.2% шашингүй 0.3% бусад 27.2% хариулаагүй
Ард түмний нэршил	Унгарчууд‎
Төр засаг	Нэгдмэл ноёрхогч-намын парламентын бүгд найрамдах улс

• Ерөнхийлөгч	Шуйок Тамаш
• Ерөнхий Сайд	Орбан Виктор

Хууль тогтоох байгууллага	Үндэсний Ассамблей
Түүх

• Унгарын гүнт улс	895^[5]
• Христийн хаант улс	12 сарын 25, 1000 он^[6]
• 1222 оны Алтан бух	4 сарын 24, 1222 он
• Мохачийн тулаан	8 сарын 29, 1526 он
• Будаг чөлөөлөв	9 сарын 2, 1686 он
• 1848 оны хувьсгал	3 сарын 15, 1848 он
• Австри-Унгар	3 сарын 30, 1867 он
• Трианоны гэрээ	6 сарын 4, 1920 он
• Гуравдугаар бүгд найрамдах улс	10 сарын 23, 1989 он
• НАТО-д нэгдэв	3 сарын 12, 1999 он
• Европын Холбоонд элсэв	5 сарын 1, 2004 он

Газар нутаг
• Нийт	93,030^[7] км² (108)
• Усны эзлэх талбай (%)	3.7^[8]
Хүн ам
• 2023 тооцоо	9,678,000^[9] (92)
• Нягтаршил	105/км² (78)
ДНБ (ХАЧП)	2023 тооцоо
• Нийт	▲ $427 тэрбум^[10] (54)
• Нэг хүнд ноогдох	▲ $43,907^[10] (42)
ДНБ (нэрлэсэн)	2023 тооцоо
• Нийт	▲ $188 тэрбум^[10] (58)
• Нэг хүнд ноогдох	▲ $19,385^[10] (57)
ОТББИ (2020)	28.3^[11] бага
ХХИ (2021)	▲ 0.846^[12] маш өндөр · 46
Мөнгөний нэгж	Форинт (HUF)
Цагийн бүс	UTC+1 (ТЕЦ)
• Зуны цаг (ЗЦ)	UTC+2 (ТЕЗЦ)
Огнооны формат	жжжж.сс.өө.
Жолооны тал	баруун
Утасны томьёо	+36
Домэйн нэр	.hu^[a]
^ Европын Холбооны бусад гишүүн орнуудтай хамт .eu домэйныг мөн ашигладаг.