Шенгений бүс
Шенгений бүс нь харилцан хил дээр хилийн хяналтыг албан ёсоор цуцалсан Европын 29 улсыг хамардаг. Европын Холбооны (ЕХ) эрх чөлөө, аюулгүй байдал, шударга ёсны (AFSJ) өргөн хүрээний бодлогын хүрээнд олон улсын аялал жуулчлалын зорилгоор нийтлэг визний бодлогын хүрээнд ихэвчлэн нэг харьяаллын дагуу ажилладаг. Энэ бүсийг Люксембургийн Шенгенд гарын үсэг зурсан 1985 оны Шенгений гэрээ, 1990 оны Шенгений конвенцийн нэрээр нэрлэсэн.
Шенгений бүс | |
|---|---|
 Шенгений бүсийн газрын зураг
Шенгений бүс
Шенгений бүсэд нээлттэй хилтэй улс орнууд
Ирээдүйд Шенгений бүсэд нэгдэх үүрэг хүлээсэн ЕХ-ны гишүүн улс | |
| Төрөл | Европын Холбооны нээлттэй хилийн бүс |
| Гишүүд | |
| Байгуулагдсан | 1995 оны 3 сарын 26 |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 4,595,131 км2 |
| Хүн ам | |
• 2021 тооцоо | 453,324,255 |
• Нягтаршил | 98.7/км2 |
| ДНБ (ХАЧП) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $25.926 их наяд[1] |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $56,997 |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $19.213 их наяд[1] |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $42,237 |
27 Европын Холбооны гишүүн орны 25 нь Шенгений бүсийн гишүүн юм. Кипр болон Ирланд нь Шенгений бүсэд ороогүй цорын ганц ЕХ-ны гишүүн орон юм; Кипр улс гэрээгээр ирээдүйд нэгдэх үүрэг хүлээсэн боловч 1974 оноос хойш Умард Киприйг Турк улс эзлэн түрэмгийлснээс хойших геополитикийн нөхцөл байдлаас шалтгаалан оролцоо нь хүндрэлтэй байгаа бол Ирланд улс өөрийн визний бодлогоо хэрэгжүүлдэг. Дани улс мөн AFSJ-ийн бодлогын өргөн хүрээнээс татгалзаж байгаа боловч Шенгений хэлэлцээрийг засгийн газар хоорондын үндсэн дээр баталсан боловч өөртөө засах Гренланд, Фарерын арлуудыг чөлөөлсөн. Дани улс үүнээс үүдэн Шенгений бүсэд хэрэгжүүлсэн арга хэмжээг нэвтрүүлэх, хүчингүй болгох санал өгөх эрхгүй.[2]
Европын Холбооны гишүүн орнуудаас гадна Европын чөлөөт худалдааны нийгэмлэгийн бүх гишүүн орнууд болох Исланд, Лихтенштайн, Норвеги, Швейцар улсууд ЕХ-той Шенгений бүсийн нэг хэсэг болох хамтын ажиллагааны гэрээнд гарын үсэг зурсан. Түүнчлэн Андорра,[3] Монако, Сан-Марино, Ватикан гэсэн дөрвөн одой улсын нутаг дэвсгэр нь жижиг хэмжээтэй, хилийн хяналтыг идэвхтэй явуулахад бэрхшээлтэй тул Шенгений бүсэд де-факто багтдаг.[4]
Шенгений бүс нь 450 сая гаруй хүн амтай, 4,595,131 хавтгай дөрвөлжин километр нутаг дэвсгэртэй. Өдөр бүр 1.7 сая орчим хүн Европын дотоод хилээр ажилдаа явдаг бөгөөд зарим бүс нутагт эдгээр олон улсын зорчигчид ажиллах хүчний гуравны нэгийг бүрдүүлдэг. 2015 онд Шенгений хилээр нийтдээ 1.3 тэрбум удаа нэвтэрсэн байна. Тавин долоон сая гаталга нь 2.8 их наяд еврогийн үнэ бүхий авто замаар ачаа тээвэрлэхтэй холбоотой байв.[5][6][7] Шенгений үр дүнд үүссэн худалдааны зардлын бууралт нь газарзүйн байршил, худалдааны түнш болон бусад хүчин зүйлээс хамаарч 0.42%-иас 1.59%-ийн хооронд хэлбэлздэг. Шенгений бүсээс гадуурх улс орнууд ч ашиг хүртдэг.[8] Шенгений бүсийн орнууд Шенгений гишүүн бус орнуудтай хилийн хяналтаа чангатгасан.[9]
Тэмдэглэл
засварлахЭшлэл
засварлах- ↑ 1.0 1.1 "Дэлхийн эдийн засгийн төлөв байдлын мэдээллийн сан, 2023 оны 10 сар". IMF.org. Олон Улсын Валютын Сан. Архивласан огноо 2024-03-31. Татаж авсан: 2024-03-31.
- ↑ "Шенген, таны Европ дахь чөлөөтэй зорчих гарц" (PDF). Европын Холбооны зөвлөл.
- ↑ "Schengener Übereinkommen". auswaertiges-amt.de (герман хэлээр). Германы Гадаад хэргийн яам. Архивласан огноо 2024-06-02. Татаж авсан: 2024-06-02.
- ↑ "Европын жуулчны, оюутны болон ажлын виз". Swift Tourism. 2010. Эх хувилбараас архивласан: 2017-09-05. Татаж авсан: 2011-09-14.[үхмэл линк]
- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedeuroparl - ↑ Европын гадаад харилцааны зөвлөл (2016). "Шенгений ирээдүй". Архивласан огноо 2017-06-26. Татаж авсан: 2017-06-15.
- ↑ "Шенгений эдийн засгийн нөлөө: Саад бэрхшээлийг бий болгох". The Economist. 2016-02-06. Архивласан огноо 2018-05-15. Татаж авсан: 2017-06-15.
- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedCEPR - ↑ "Дүрвэгсдийн хямрал: Шенгенийг засах нь хангалтгүй". Архивласан огноо 2018-12-15. Татаж авсан: 2018-12-14.