Финланд
Финланд, албан ёсоор Бүгд Найрамдах Финланд Улс (финээр Suomi, Швед хэл: Finland) нь хойд Европын Фенноскандиа бүсэд орших Скандинавын орон юм. Баруун талаараа Швед улстай, зүүн талаараа Оросын Холбооны Улстай, хойд талаараа Норвеги улстай, өмнөд талаараа Финийн булангаар Эстони улстай тус тус хиллэдэг. Нийслэл хот нь Хельсинки, хоёр дахь том хот нь Тампере юм.
Бүгд Найрамдах Финланд Улс | |
|---|---|
| Төрийн дуулал: Maamme (Фин) Vårt land (Швед) (Монгол: "Манай нутаг") | |
.svg)  Финланд улсын байршил (хар ногоон) – Европ (ногоон & хар саарал) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Хельсинки 60°10′15″N 24°56′15″E / 60.17083°N 24.93750°E |
| Албан ёсны хэл | |
| Хүлээн зөвшөөрөгдсөн үндэсний хэл | |
| Угсаатны бүлгүүд | |
| Шашин (2021)[3] | |
| Ард түмний нэршил | |
| Төр засаг | Нэгдмэл парламентын бүгд найрамдах улс[4] |
| Саули Нийнистө | |
| Петтери Орпо | |
| Юсси Халла-ахо | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Парламент |
| Тусгаар тогтнол (Оросоос) | |
| 3 сарын 29, 1809 он | |
| 12 сарын 6, 1917 он | |
| 1918 оны 1 – 5 сар | |
| 7 сарын 17, 1919 он | |
| 30 November 1939 – 13 March 1940 | |
| 1941 оны 6 сарын 25 – 1944 оны 9 сарын 19 | |
| 1 сарын 1, 1995он | |
• НАТО-д нэгдэв | 4 сарын 4, 2023 он |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 338,455 км2 (65) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 9.71 (2015)[5] |
| Хүн ам | |
• 2023 тооцоо |  5,614,571[6] (114) |
• Нягтаршил | 16.4/км2 (213) |
| ДНБ (ХАЧТ) | 2022 тооцоо |
• Нийт | ▲ $321.2 тэрбум[7] (60) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $58,010[7] (21) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2022 тооцоо |
• Нийт | ▲ $267.61 тэрбум[7] (46) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $53,745[7] (16) |
| ОТББИ (2021) | 25.7[8] бага |
| ХХИ (2021) | ▲ 0.940[9] маш өндөр · 11 |
| Мөнгөний нэгж | Евро (€) (EUR) |
| Цагийн бүс | UTC+2 (ЗЕЦ) |
• Зуны цаг (ЗЦ) | UTC+3 (ЗЕЗЦ) |
| Огнооны формат | өө.сс.жжжж[10] |
| Жолооны тал | баруун |
| Утасны томьёо | +358 |
| Домэйн нэр | .fi, .axa, .eub |
| |
Финландад 5.3 орчим сая хүн амьдардаг бөгөөд үүний дийлэнх хэсэг нь өмнөд хэсэгт нь байдаг.[11] Газар нутгийн хувьд Европын найм дахь том орон, Европын Холбооны хамгийн нягтшил багатай орон юм. Хүн амын дийлэнхийн эх хэл нь Угро-Фин хэлний бүлэгт хамаарагдах, Эстон хэлтэй төстэй Фин хэл бөгөөд энэ нь Энэтхэг-Европ хэлний аймагт хамааралгүй Европын Холбооны 4 хэлний нэг болно. Хоёр дахь албан ёсны хэл болох швед хэлээр хүн амын 5.5 хувийн цөөнх ярьдаг.[12] Финланд нь ардчилсан, парламентийн засаглалтай бүгд найрамдах улс бөгөөд засгийн газар нь Хельсинкид төвлөрдөг. 415 хотод орон нутгийн засгийн газрууд байна. Хельсинки, Эспоо, Вантаа, Каунианенээс тогтох Их Хельсинкид сая орчим хүн оршин суудаг бөгөөд нийт ДНБ-ийн гуравны нэг нь тэнд үүсгэгддэг. Эдгээрээс гадна Тампере, Турку, Оулу гэх зэрэг томоохон хотуудтай.
Финланд нь түүхийнхээ хувьд Шведийн хэсэг байсан бөгөөд 1809 оноос Оросын Хаант Улсын автономит вант улс болсон. 1917 онд Оросоос тусгаарласны дараа иргэний дайн, ЗХУ-ын эсрэг дайн, Нацист Германы эсрэг дайн болж, Хүйтэн дайны үеэр албан ёсоор төвийг сахисан байр суурьтай байжээ. 1955 оны НҮБ-д, 1995 оны Европын Холбоонд элссэн ба Еврог хэрэглэгч орнуудын холбоо-Еврозонд оролцдог. Улсын нийгэм, эдийн засаг, улс төр, цэрэг армийн үзүүлэлтүүдийг авч үзсэн судалгаагаар Финланд нь зөвхөн Норвегийн дараа дэлхийн хоёр дахь тогтвортой орноор тодорчээ.[13]
Өндөр технологи бүхий аж үйлдвэр, нийтийн боловсрол, ДНБ-ий өсөлтийн хурд, иргэний эрхийн хамгаалалт зэргийн олон улсын харьцуулалтаар маш өндөр үнэлгээ авдаг.[14]
Тэмдэглэл засварлах
- ↑ Финланд-Шведүүд, Цыган болон Сами үндэстэн зэргийг багтаасан.
Эшлэл засварлах
- ↑ "11rv – Origin and background country by sex, by municipality, 1990–2020". Statistics Finland. Archived from the original on 1 June 2022. Retrieved 21 August 2021.
- ↑ "United Nations Population Division | Department of Economic and Social Affairs". United Nations. Retrieved 29 June 2018.
- ↑ "Population". Statistics Finland. Retrieved 5 April 2021.
- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedParliamentary - ↑ "Surface water and surface water change". Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Retrieved 11 October 2020.
- ↑ "2023 population estimate". Retrieved 8 April 2023.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "World Economic Outlook Database April 2022". IMF.org. International Monetary Fund. Retrieved 19 June 2022.
- ↑ "Gini coefficient of equivalised disposable income". Eurostat. Retrieved 7 August 2022.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Retrieved 8 September 2022.
- ↑ Ajanilmaukset Archived 20 October 2017 at the Wayback Machine. Kielikello 2/2006. Institute for the Languages of Finland. Retrieved 20 October 2017
- ↑ "The current population of Finland". Population Register Center. Archived from the original on 2009-04-15. Retrieved 2007-08-16.
- ↑ "The population of Finland in 2006". Statistics Finland. 2006-12-31. Retrieved 2007-09-04.
{{cite web}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ "The Failed States Index 2008". Archived from the original on 2008-07-14. Retrieved 2008-09-25.
- ↑ "Finland: World Audit Democracy Profile". WorldAudit.org. Retrieved 2007-06-11.
Цахим холбоос засварлах
Commons: Финланд – Викимедиа дуу дүрсний сан
