Финланд
Финланд, албан ёсоор Бүгд Найрамдах Финланд Улс (финээр Suomi, Швед хэл: Finland) нь хойд Европын Фенноскандиа бүсэд орших Скандинавын орон юм. Баруун талаараа Швед улстай, зүүн талаараа Оросын Холбооны Улстай, хойд талаараа Норвеги улстай, өмнөд талаараа Финийн булангаар Эстони улстай тус тус хиллэдэг. Нийслэл хот нь Хельсинки, хоёр дахь том хот нь Тампере юм.
Бүгд Найрамдах Финланд Улс
ᠪᠦᠬᠦᠳᠡ ᠨᠠᠢᠷᠠᠮᠳᠠᠬᠤ ᠹᠢᠨᠯᠠᠨᠳ᠋ ᠤᠯᠤᠰ Suomen tasavalta (фин) Republiken Finland (швед) | |
|---|---|
 Төрийн далбаа
 Төрийн сүлд
| |
| Төрийн дуулал: фин. "Maamme" Шве: "Vårt land" «Манай нутаг» | |
 Финланд улсын газар нутаг (улаанаар дэвсгэрлэсэн) | |
| Нийслэл |  Хельсинки |
| Албан ёсны хэл | Фин (90.0%) Швед (5.4%) |
| Ард түмний нэршил | Финландынхан, олонхоор нь Финчүүд |
| Төр засаг | Парламентийн бүгд найрамдах засаг[1] |
• Ерөнхийлөгч | Саули Нийнистө |
• Ерөнхий сайд | Санна Марин |
| Хууль тогтоох байгууллага | фин. "eduskunta" "riksdagen" «Парламент» |
| Түүх | |
• Хаант Оросын доор өөртөө засах эрхт | 1809 оны 3 сарын 29 |
• Зөвлөлт Оросоос тусгаар тогтносон | 1917 оны 12 сарын 6 |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 338,424 км2 (64) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 10 % |
| Хүн ам | |
• 2012 тооцоо | 5,404,956[2] (112) |
• Тооллого | 5,180,000 |
• Нягтаршил | 16/км2 |
| ДНБ (ХАЧТ) | 2011 тооцоо |
• Нийт | $195.723 тэрбум[3] |
• Нэг хүнд ноогдох | $36,236[3] |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2011 тооцоо |
• Нийт | $266.553 тэрбум[3] |
• Нэг хүнд ноогдох | $49,349[3] |
| ОТББИ (2000) | 26.9 бага |
| ХХИ (2011) | ▲ 0.882[4] Error: Invalid HDI value · 22 |
| Мөнгөний нэгж | Евро (€) (EUR) |
| Цагийн бүс | UTC+2 (ДЕЦ) |
• Зуны цаг (ЗЦ) | UTC+3 (ДЕЗЦ) |
| Утасны томьёо | +358 |
| Домэйн нэр | .fi1 |
1Европын Холбооны гишүүн учир .eu-г бас хэрэглэнэ. | |
Финландад 5.3 орчим сая хүн амьдардаг бөгөөд үүний дийлэнх хэсэг нь өмнөд хэсэгт нь байдаг.[5] Газар нутгийн хувьд Европын найм дахь том орон, Европын Холбооны хамгийн нягтшил багатай орон юм. Хүн амын дийлэнхийн эх хэл нь Угро-Фин хэлний бүлэгт хамаарагдах, Эстон хэлтэй төстэй Фин хэл бөгөөд энэ нь Энэтхэг-Европ хэлний аймагт хамааралгүй Европын Холбооны 4 хэлний нэг болно. Хоёр дахь албан ёсны хэл болох швед хэлээр хүн амын 5.5 хувийн цөөнх ярьдаг.[6] Финланд нь ардчилсан, парламентийн засаглалтай бүгд найрамдах улс бөгөөд засгийн газар нь Хельсинкид төвлөрдөг. 415 хотод орон нутгийн засгийн газрууд байна. Хельсинки, Эспоо, Вантаа, Каунианенээс тогтох Их Хельсинкид сая орчим хүн оршин суудаг бөгөөд нийт ДНБ-ийн гуравны нэг нь тэнд үүсгэгддэг. Эдгээрээс гадна Тампере, Турку, Оулу гэх зэрэг томоохон хотуудтай.
Финланд нь түүхийнхээ хувьд Шведийн хэсэг байсан бөгөөд 1809 оноос Оросын Хаант Улсын автономит вант улс болсон. 1917 онд Оросоос тусгаарласны дараа иргэний дайн, ЗХУ-ын эсрэг дайн, Нацист Германы эсрэг дайн болж, Хүйтэн дайны үеэр албан ёсоор төвийг сахисан байр суурьтай байжээ. 1955 оны НҮБ-д, 1995 оны Европын Холбоонд элссэн ба Еврог хэрэглэгч орнуудын холбоо-Еврозонд оролцдог. Улсын нийгэм, эдийн засаг, улс төр, цэрэг армийн үзүүлэлтүүдийг авч үзсэн судалгаагаар Финланд нь зөвхөн Норвегийн дараа дэлхийн хоёр дахь тогтвортой орноор тодорчээ.[7]
Өндөр технологи бүхий аж үйлдвэр, нийтийн боловсрол, ДНБ-ий өсөлтийн хурд, иргэний эрхийн хамгаалалт зэргийн олон улсын харьцуулалтаар маш өндөр үнэлгээ авдаг.[8]
ЭшлэлЗасварлах
- ↑ Formerly a semi-presidential republic, it's now a parliamentary republic according to David Arter, First Chair of Politics at Aberdeen University, who in his "Scandinavian Politics Today" (Manchester University Press, revised 2008), quotes Jaakko Nousiainen in "From semi-presidentialism to parliamentary government" in Scandinavian Political Studies 24 (2) p95–109 as follows: "There are hardly any grounds for the epithet 'semi-presidential'." Arter's own conclusions are only slightly more nuanced: "The adoption of a new constitution on 1 March 2000 meant that Finland was no longer a case of semi-presidential government other than in the minimalist sense of a situation where a popularly elected fixed-term president exists alongside a prime minister and cabinet who are responsible to parliament (Elgie 2004: 317)". According to the Finnish Constitution, the president has no possibility to rule the government without the ministerial approval, and does not have the power to dissolve the parliament under his or her own desire. Finland is actually represented by its prime minister, and not by its president, in the Council of the Heads of State and Government of the European Union. The 2012 constitution reduced the powers of the president even further.
- ↑ "VÄESTÖTIETOJÄRJESTELMÄ – REKISTERITILANNE – 29.02.2012" (in Finnish). Population Register Centre. Retrieved 29 March 2012.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 "Finland". International Monetary Fund. Retrieved 2012-04-18.
- ↑ "Human Development Report 2010" (PDF). United Nations. 2010. Retrieved 5 November 2010. and "Human Development Index trends, 1980–2010" (PDF). United Nations. 2010. Retrieved 7 November 2010.
- ↑ "The current population of Finland". Population Register Center. Retrieved 2007-08-16.
- ↑ "The population of Finland in 2006". Statistics Finland. 2006-12-31. Retrieved 2007-09-04.
{{cite web}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ The Failed States Index 2008
- ↑ "Finland: World Audit Democracy Profile". WorldAudit.org. Retrieved 2007-06-11.
