Андорра
Андоррын Гүнт Улс (кат. Principat d’Andorra, Испани: Principado de Andorra, Франц: Principauté d'Andorre) — Өрнөд Европт Франц Испани хоёроор хүрээлүүлж Пиренейн ууланд оршдог улс. Нийслэл - Андорра ла Вехья. Франц Испани улстай холбоотой боловч Европын Холбоонд оршдоггүй.
Андоррын Гүнт Улс[1] Principat d'Andorra (Каталан)
| |
|---|---|
| Төрийн дуулал: El Gran Carlemany (Каталан) "Их Карл" | |
 Андорра улсын байршил (ногоон тойргийн төв) Европ (хар саарал) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Андорра-ла-Велья 42°30′23″N 1°31′17″E / 42.50639°N 1.52139°E |
| Албан ёсны хэл | Каталан хэл[1][a] |
| Угсаатны бүлгүүд (2021 est.[3]) |
|
| Шашин | Христ (Католик сүм) |
| Ард түмний нэршил | Андоррачууд |
| Төр засаг | Нэгдмэл парламентын үндсэн хуульт хагас-теократ сонгуульт диархи |
• Хос гүн | |
| Хавьер Эспот Самора | |
| Карлес Энсенат Рейг | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Ерөнхий Зөвлөл |
| Тусгаар тогтнол | |
| 9 сарын 8, 1278[6][7] | |
| 1814 | |
| 2 сарын 2, 1993 | |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 467.6 км2 (178) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 0.26 |
| Хүн ам | |
• 2021 тооцоо | ▲ 79,535[8] (203) |
• Нягтаршил | 179.8/км2 (71) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2022 тооцоо |
• Нийт | $3.400 тэрбум[9] |
• Нэг хүнд ноогдох | $41,930 |
| ОТББИ (2003) | 27.21 бага |
| ХХИ (2021) | ▲ 0.858[10] маш өндөр · 40 |
| Мөнгөний нэгж | Евро (€)[b] (EUR) |
| Цагийн бүс | UTC+01 (ТЕЦ) |
• Зуны цаг (ЗЦ) | UTC+02 (ТЕЗЦ) |
| Огнооны формат | өө/сс/жжжж |
| Жолооны тал | баруун[11] |
| Утасны томьёо | +376 |
| Домэйн нэр | .ad[c] |
Нутаг дэвсгэр - 468 км², хүн амын тоо 2010 байдлаар - 91 023.[12] Андорра нь аялал жуулчлал өндөр хөгжсөн, татварын дарамт багатай чинээлэг улс болно. НҮБ-ын гишүүн орнуудын дотроос хүн амын дундаж наслалтаараа тэргүүлнэ. Андоррачууд дунджаар 82.17 насалдаг аж.[13]. Тус улс нь Европ тивийн 6 дахь жижиг улс болно. Андорра хэмээх нэр нь Пиренейн нуруу хавьд мянга гаруй жилийн өмнөөс нутаглаж байсан гэгддэг, эртний Баскийн аймаг болох Андосиносчуудын нэрнээс гаралтай.
Андоррагийн төрийн тэргүүн нь Францын ерөнхийлөгч болон Испанийн Каталан мужийн Урхелийн хамба лам нар юм.
Улс төр
засварлах.jpg)
2003 она 5 сарын 12-ны өдрөөс Урхелийн хамба лам
2017 оны 5 сарын 14-ны өдрөөс Франц улсын ерөнхийлөгч
Андорра нь Францын ерөнхийлөгч ба Урхелийн хамба лам хос гүн болдог парламентын засаглалтай улс юм. Энэ онцлог шинж чанар нь Францын ерөнхийлөгчийг Андоррагийн ард түмнээр сонгогдоогүй ч Андорра улсын сонгогдсон гүн болгодог. Андорра нь ардчилсан парламентын засаглалтай, засгийн газрын тэргүүн нь ерөнхий сайд, олон намын тогтолцоотой.
Тэмдэглэл
засварлах- ↑ Испани, португал, франц хэлээр цөөнх ярьдаг
- ↑ 1999 оноос өмнө Францын франк, Испанийн песета; хоёр мөнгөн тэмдэгтийн зоос, дэвсгэртүүд 2002 он хүртэл хууль ёсны төлбөрийн хэрэгсэл хэвээр байв. 1982 оноос хойш бага хэмжээний Андорра динерийг (100 сантиметрээр хуваагдсан) үйлдвэрлэж байсан.
- ↑ Мөн .cat, каталан хэлээр ярьдаг газар нутагтай хуваалцдаг.
Эшлэл
засварлах- ↑ 1.0 1.1 "Constitution of the Principality of Andorra" (PDF). Архивласан (PDF) огноо 16 May 2019.
- ↑ "Andorran Symbols". WorldAtlas. 29 March 2021.
- ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedcia - ↑ Religion and Contemporary Politics: A Global Encyclopedia [2 volumes]. ABC-CLIO. 2019. ISBN 9781440839337.
- ↑ Temperman, Jeroen (2010). State–Religion Relationships and Human Rights Law: Towards a Right to Religiously Neutral Governance. BRILL. ISBN 9789004181496.
... guarantees the Roman Catholic Church free and public exercise of its activities and the preservation of the relations of special co-operation with the state in accordance with the Andorran tradition. The Constitution recognizes the full legal capacity of the bodies of the Roman Catholic Church which have legal status in accordance with their own rules.
- ↑ "Història d'Andorra". Cultura.ad (каталан хэлээр). Татаж авсан: 26 March 2019.
- ↑ "Andorra". Enciclopèdia.cat (каталан хэлээр). Татаж авсан: 26 March 2019.
- ↑ "població d'Andorra a 31 de desembre de 2021". Татаж авсан: 12 June 2023.
- ↑ "Andorra | Data". data.worldbank.org.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Архивласан (PDF) огноо 2022-10-09. Татаж авсан: 8 September 2022.
- ↑ "What side of the road do they drive on in Andorra". Татаж авсан: 19 March 2019.[permanent dead link]
- ↑ World Gazetteer[permanent dead link]
- ↑ http://www.cnn.com/2009/HEALTH/04/23/andorra.life.expectancy/index.html.
{{cite web}}: Missing or empty|title=(help)