Лхагвын Эрдэнэбулган
Лхагвын Эрдэнэбулган (төрсөн нэр нь Толя; 1940 оны хоёрдугаар сарын 16-нд Булган аймгийн Бугат суманд төрж, 2021 оны нэгдүгээр сарын 27-нд[1] Улаанбаатар хотод нас барсан) нь Монгол Улсын Урлагийн Гавьяат Зүтгэлтэн цолтой найруулагч байв.
| Лхагвын Эрдэнэбулган | |
 Энд жүжигчний зургийг оруулж тусална уу! | |
| Хувийн танилцуулга | |
|---|---|
| Төрсөн өдөр | 1940 оны 2 сарын 16 |
| Төрсөн газар | Булган аймгийн Бугат сум |
| Нас барсан өдөр | 2021 оны 1 сарын 27 (80 насалсан) |
| Нас барсан газар | Улаанбаатар |
| Яс үндэс | Монгол үндэстэн |
| Улсын иргэн |  Монгол Улс |
| Ажил үйл | Жүжигчин, хөгжмийн театрын найруулагч, кино найруулагч |
| Эхнэр | Аюурын Навчаа (МУГЖ, 1973 он) |
| Жүжигчний танилцуулга | |
| Төрөл | дэлгэц (УСК), тайз (жүжиг) |
| Танил үе | 1960-аад оноос 2021 он хүртэл |
| Театр | Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театр |
| Хоч нэр | Баатар ван буюу Хатанбаатар |
| Алдар цол | |
| Төр нийгмийн шан Монгол Улсын Урлагийн Гавьяат Зүтгэлтэн | |
Тэрбээр Богд Хаант Монгол Улсын ерөнхий сайд бөгөөд Монгол Улсын тусгаар тогтнолын төлөө цогтой тэмцэгч Ардын Хатанбаатар Магсаржавын дүрийг Хатанбаатар кинонд тоглон бүтээсэн нь монголын кино урлагийн түүхэнд мөнхрөн үлдэх бүтээл болсон юм.
Намтар засварлах
Эрдэнэбулган нь Булган аймгийн Бугат сумын нутаг дахь Бухын гол[2] хэмээх газарт, өмнө нь хоёр хүүхэд гараад эндсэн айлын хүү болон хорвоод мэндэлжээ. Хүүхэд тогтдоггүй айлд төрсөн болохоор нэрийг Толя хэмээн нэрлээд, гуравхан хоногийн настай түүнийг ламын заавраар айлд өргүүлсэн аж. Энэ нэрээ сүүлд ЗХУ руу их сургуульд сурахаар явах гэтэл орос нэртэй гээд гадаад паспорт олгохгүй байсан тул аргаа барахдаа ахдаа хэлтэл ах нь:
„Хол явах хүнд нутгийн чинь уулс хань болно. Эрдэнэт, Булган хоёр уулынхаа нэрийг нийлүүлээд Эрдэнэбулган гээд бичүүлчих[3]“
гэснээр ийм нэртэй болжээ.
Боловсрол засварлах
1962 оноос 1967 оны хооронд Болгар Улсын Софи хот дахь Хөгжмийн Дээд Сургуулийг дуурийн дуучин мэргэжлээр, дараа нь 1975 онд хуучнаар Зөвлөлт Холбоот Улсын Ленинград хот дахь Хөгжмийн Их Сургуулийг театрын найруулагчийн мэргэжлээр тус тус дүүргэсэн байна.
Төгсөж ирээд Улсын Дуурь Бүжгийн Эрдмийн Театрт гоцлол дуучнаар ажиллаж эхэлсэн ба түүнээс хойш дуурийн дуучин, кино жүжигчин, кино найруулагч, театрын найруулагч, уран сайхны удирдагч, театрын даргаар ажиллаж байв.
Эрдэнэбулган нь Монголын ард түмний дуулах дуртай, бараг төрийн дуулалтай эн зэрэгцдэг, зохиолч Жамцын Бадраа[4] (МУСГЗ) ба хөгжмийн зохиолч Цэгмидийн Намсрайжав[4] (МУАЖ) нарын «Түмний нэг» кинонд[4] зориулан бичсэн «Халуун элгэн нутаг» дууг 1962 онд уг кинонд зориулан анх дуулжээ.
Кино (сонголтоор) засварлах
Бүтээсэн дүр засварлах
- 1975 он: Алтан соёмбын дуулал
- 1981 он: Хатанбаатар
- 1984 он: Зарлаагүй дайны оршил
- 1984 он: Нарны унага
- 1985 он: Фронтод явах өргөдөл
- 1986 он: Намар нахиалсан мод
- 1989 он: Алтан шонхор[5]
Найруулагч засварлах
- 2008 он: Үхэж үл болно – Чингис хаан
Tеатр засварлах
Бүтээсэн дүр засварлах
Найруулагч засварлах
- 1979 он: Севилийн үсчин
- 1983 он: Чоно ба долоон ишиг
- 1986 он: Ламбугайн нулимс
- 1989 он: Отелло
- 1995 он: Гэсэр
- 1997 он: Учиртай гурван толгой
- 2006 он: Өэлүн эх
Шагнал засварлах
Эшлэл засварлах
- ↑ urug.mn: Монгол Улсын Урлагийн Гавьяат Зүтгэлтэн Л. Эрдэнэбулган таалал төгсжээ., нийтэлсэн 2021 оны нэгдүгээр сарын 28, хандсан 2021 оны нэгдүгээр сарын 28
- ↑ gogo.mn: Урлагийн гавьяат зүтгэлтэн, найруулагч Л.Эрдэнэбулган таалал төгсжээ, нийтлэгч А. Мишээл, нийтэлсэн 2021 оны нэгдүгээр сарын 28, хандсан 2021 оны нэгдүгээр сарын 28
- ↑ dnn.mn: "Их хувь заяаны" эзэн Лхагвын Эрдэнэбулган (Memento 8. Хоёрдугаар сар 2021 цахим архивт), нийтэлсэн 2016 оны есдүгээр сарын 26, хандсан 2021 оны нэгдүгээр сарын 28
- ↑ 4.0 4.1 4.2 "Халуун элгэн нутаг дууны шүлгийг үндсэрхэг үзэл шингэсэн байна хэмээн харджээ". Archived from the original on 2020-10-01. Retrieved 2021-01-28.
- ↑ Монгол кино сан дахь түүний тоглосон дүрүүдийн мэдээлэл