1 сарын 4

1 сарын 4 нь Григорийн тооллын жилийн 4 дахь өдөр юм. Мөн он дуустал 361 өдөр (өндөр жил бол 362 дэх) үлдэж байна.

Онцлох үйл явдал

МЭӨ 46 он – Руспинийн тулаанд Ромын удирдагч Юлий Цезарь Титус Лабиенусыг бут цохив.
1642 он – Английн I Чарльз хааны тушаалаар парламентын нэр бүхий гишүүдийг баривчилснаар тус улс иргэний дайны байдалд шилжив.
1649 он – Английн парламентын гишүүдийн олонх нь хаан I Чарльзыг баривчилж, ял хэлэлцэхийг дэмжив.
1717 - Нидерлан, Их Британи, Франц гурвалсан хамтын ажиллагаа тогтоожээ.
1762 он – Түүхэнд долоон жилийн дайн гэж алдаршсан Их Британи, Испанийн хоорондох дайн эхлэв.
1771 он – Торгууд хант улсын Убаши хан Рин элсэн цөлийн эхэн дэх Балтын газарт аймаг орноо цуглуулан Зүүн гар нутаг руу нүүх тухайгаа зарлажээ.
1847 он – АНУ-ын зохион бүтээгч Самуэль Кольт өөрийн бүтээсэн гар буугаа анх удаа худалдаанд гаргав.
1853 - Америкийн өмнөд хэсэгт хулгайлагдан, боолчлогдсоны дараа Соломон Нортуп эрх чөлөөгөө сэргээжээ. Дараахан нь тэрбээр "Арван хоёр жилийн боолчлол" ном шилдэг борлуулалттай ном болсон юм.
1854 он – Ахмад Уиллиам МакДоналд уугуул оршин суугчдын нэрээр Самаранг өнөөгийн нэршилээр МакДоналдын арлыг илрүүлжээ.
1865 он – АНУ-ын Нью-Йорк хотын Уолл Стрийт гудамжинд Нью-Йоркын хөрөнгийн бирж байрлахаар болов.
1878 - Орос-Туркийн дайн: Софи хот Османы дарлалаас чөлөөлөгджээ.
1884 он – Их Британийн социалист хөдөлгөөн гэгдэх Фабианы нийгэмлэг байгуулагдав.
1885 - Хятад-Францын дайн: Францын генерал Оскар де Негрьерээр удирдуулсан арми Вьетнамын хойд хэсэгт орших Нуи Боп хотод хүчний хувьд хол илүү Чингийн армийг ялжээ.
1896 он – Юта муж АНУ-ын 45 дахь муж улс болов.
1903 он - Нью Йоркийн ойролцоох Кони арал дээр хараахан бүрэн ашиглалтанд ороогүй зугаа цэнгэлийн “Luna Park” хэмээх цэцэрлэгт хүрээлэнд Топси нэртэй зааныг 6,600 вольтын хүчдэлд цохиулах болон бусад аргыг ашиглан хороожээ.
1912 - Их Британид скаутын холбоо байгуулагдав.
1918 - Финландын тусгаар тогтнолын тунхаглалыг Орос, Швд, Герман, Франц улс хүлээн зөвшөөрчээ.
1948 он – Бирм (Одоогийн Мьянмар) улс Их Британиас тусгаар тогтнолоо зарлав.
1951 он – Солонгосын дайн: Хятад болон Хойд Солонгосын арми Сөүл хотод хоёр дахиа нэвтрэв.
1956 - Грекийн улстөрч Константинос Караманлис Үндэсний радикал холбоог байгуулжээ.
1958 - Нэг жилийн урд ЗХУ-аас хөөргөсөн дэлхийн анхны хиймэл дагуул болох "Спутник 1" дэлхий рүү унав.
1959 - ЗХУ-ын хөөргөсөн "Луна 1" хөлөг сарны ойр орчимд хүрсэн дэлхийн анхны хөлөг болжээ.
1974 он – АНУ-ын сенатын танхим Уотергейтийн дуулианыг хэлэлцэж байх явцад ерөнхийлөгч Ричард Никсон уг дуулианыг няцаав.
1987 - Мерилэндийн галт тэрэгний мөргөлдөөн: АНУ-ын Вашингтон хотоос Бостон руу чиглэж явсан "Амтрак"-ын галт тэрэг АНУ-ын Мерилэнд мужийн Чейз хотод Конралын зүтгүүртэй мөргөлдөж 16 хүн амиа алджээ.
1990 он – Пакистан улсын түүхэн дэх хамгийн хор хохирол дагуулсан галт тэрэгний мөргөлдөөн болж 307 хүн амиа алдаж, 700 хүн шархдав.
1999 - АНУ-ын Миннесота мужийн захирагчаар өмнө нь мэргэжлийн бөх байсан Жесси Вентура сонгогдож, тангараг өргөв.
2004 он – Эх дэлхийн нэгдсэн цагаар үүрийн 04:30 цагт өөрөө явагч Спирит хөлөг Ангараг гариг дээр амжилттай газардав.
- Гүрж улсад сар гаруйн өмнө өрнөсөн "Сарнайн хувьсгал"-ын үр дүнгээр Михайл Саакашвили Ерөнхийлөгчөөр сонгогджээ.
2006 - Израилын Ерөнхий сайд Ариел Шарон хоёр дахь удаагаа харвасны дараа тус улсын Ерөнхий сайдын үүргийг Эхуд Ольмерт гүйцэтгэхээр болов.
2007 он – АНУ-ын конгрессын 110 дахь хуралдаанаар төлөөлөгчдийн танхимын даргаар Ненси Пелосиг сонгож тус улсын түүхэнд энэ суудалд заларсан анхны эмэгтэй улстөрч болов.
2010 он – Дэлхийн хамгийн өндөр барилга гэх алдарыг хүртсэн Бурж Халифа албан ёсоор нээгдэв.
2018 он – Өмнөд Африкийн Фрий Стейт хотын Крүүнстад дүүргээс Хенненман дүүргийг холбосон төмөр зам дээр осол гарч 12 хүн амиа алдан, 260 гаруй зорчигч гэмтэж бэртжээ.

Мэндэлсэн алдартнууд

1077 - Хятадын эзэн хаан Жежонг (1100 онд нас барсан)
1785 – Якоб Гримм, Германы хэл судлаач, үлгэрч (Ах дүү Гриммийн нэг) (1863 онд нас барсан)
1643 он – Таталцлын хуулийг нээсэн нэрт фикикч Исаак Ньютон (1727 онд нас барсан)
1809 он – Хараагүй хүмүүс ашиглах боломжтой цагаан толгойг үндэслэгч Льюй Брейл (1852 онд нас барсан)
1848 он – Япон улсын 6 дахь Ерөнхий сайд Таро Кацүра (1913 онд нас барсан)
1890 он – "Супермэн", "Бетмэн" баатруудаар алдартай DC Comics компанийг үндэслэгч Малкольм-Уилэр Николсон (1965 онд нас барсан)
1895 - Грумманы нисэхийн инженерийн компанийг үндэслэгч, бизнесмен Лерой Грумман (1982 онд нас барсан)
1897 - Бүгд найрамдах Хятад улс /Тайвань/-ын дэд ерөнхийлөгч Чен Ченг (1965 онд нас барсан)
1902 он – АНУ-ын Тагнуулын төв газрын 6 дахь дарга Жон МакКон (1991 онд нас барсан)
1916 - Академийн шагналт Америкийн жүжигчин Роберт Парриш (1995 онд нас барсан)
1909 он – Хагас боловсруулсан бүтээгдэхүүний Симплот компанийг үндэслэгч, бизнесмэн Ж.Р Симплот (2008 онд нас барсан)
1920 он – АНУ-ын тагнуулч, Тагнуулын төв газрын 10 дахь дарга Уиллиам Колби (1996 онд нар барсан)
1927 - "Алтан бөмбөрцөг" наадмын шагналт жүжигчин Барбара Раш
1934 он – Словакийн улстөрч, Словакийн 2 дахь Ерөнхийлөгч Рудольф Шустер
1940 он – Нобелийн шагналт Хятадын шүүмжлэгч, зохиолч Гао Шинжиан
- Уэльсийн физикч, Нобелийн шагналт Брайан Жозефсон
1945 он – Нобелийн шагналт химич Ричард Р.Шрок
1948 - Мали улсын Ерөнхий сайд Сиссе Мариам Кайдама Сидибе (2021 онд нас барсан)
1960 он – R.E.M хамтлагын гоцлол дуучин, ая зохиогч Майкл Стайп
1963 он – Раммштайн хамтлагын гишүүн, ая зохиогч Тилл Линдеманн
1967 - Британийн боксын нэрт тулаанч Жонни Нелсон
1974 - Дэлхийн аварга Германы дугуйч Данило Хондо
1985 - Олимп, дэлхийн хошой аварга, европын таван удаагийн аварга Норвегийн гандболч Кари Аалвик Гримсбө
- Америкийн сагсанбөмбөгч Ал Жеферсон
1986 он – Английн мэргэжлийн хөлбөмбөгч Жеймс Милнер
- Францын хөлбөмбөгч Юнес Кабул
1989 он – Английн дуучин, хөгжмийн зохиолч Лабринт
1990 он – Германы мэргэжлийн хөлбөмбөгч Тони Кроос
- Испанийн хөлбөмбөгч Йаго Фалке
1997 - Хорватын сагсанбөмбөгч Анте Зижич
1999 - Америкийн сагсанбөмбөгч Коллин Секстон
2004 - Францын сагсанбөмбөгч Виктор Вембаньяма

Нас барсан алдартнууд

1248 - Португалийн хаан II Санчо (1209 онд төрсөн)
1877 он – АНУ-ыг бүтээсэн гэгдэх, төмөр замын сүлжээний эзэн Корнелиус Вандербильт (1794 онд төрсөн)
1882 он – Орчин цагийн зургийн аппартын эцэг, зохион бүтээгч, химич Жон Уиллиам Драпер (1811 онд төрсөн)
1919 - Германы эзэнт гүрний Канцлер Георг фон Хертлинг (1843 онд төрсөн)
1941 он – Нобелийн шагналт зохиолч, философич Хенри Бергсон (1859 онд төрсөн)
1960 он – Нобелийн шагналт зохиолч, философич Альберт Камью (1913 онд төрсөн)
1965 - Нобелийн шагналт Английн зохиолч, яруу найрагч Т.С.Элиот (1888 онд төрсөн)
2000 он – Грек улсын 170 дахь Ерөнхий сайд Спирос Маркезинис (1909 онд төрсөн)
2005 он – АНУ-ын эдийн засагч, түүхч Роберт Хайлбрөнер (1919 онд төрсөн)
2007 он – Өмнөд Африкийн тав дахь Ерөнхийлөгч Марайс Вайоен (1915 онд төрсөн)
2010 он – Суринамын анхны Ерөнхийлөгч Йохан Феррьер (1910 онд төрсөн)
2013 он – Холбооны бүгд найрамдах Югослав улсын дөрөв дэх Ерөнхий сайд Зоран Жижич (1951 онд төрсөн)
2023 - Олимпын аварга Германы цаначин Роси Миттермайер (1950 онд төрсөн)

Тэмдэглэлт баярууд

Мьянмар Тусгаар тогтнолын өдөр

Брейл үсгийн дэлхийн өдөр

Commons: 1 сарын 4 – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан