Эдийн засаг

Эдийн засаг бол ховор хязгаарлагдмал нөөц баялгийг нийгэм ба нийгмийн бүлэг, нэгжүүдийн одоогийн ба ирээдүйн хэрэгцээ, шаардлагыг хангах зорилгоор хэрхэн яаж үр дүнтэй ашиглаx зарцуулах талаар сонголт хийх шийдлийг судалдаг нийгмийн шинжлэх ухаан юм.

Нью-Йоркийн Хөрөнгийн Биржийн худалдааны давхарт явагдаж буй гүйлгээний явц. Эдгээр хүмүүсийн хийсэн эдийн засгийн сонголтууд нь санхүүгийн шийдвэр болж байдаг.

Эдийн засаг нь бараа ба үйлчилгээний үйлдвэрлэл, хуваарилалт болон хэрэглээг судалдаг шинжлэх ухаан юм. Эдийн засаг гэх нэршил нь oikos (гэр) ба nomos (дүрэм буюу хууль), буюу "гэрийн аж ахуйг удирдах" гэсэн грек хэлнээс үүссэн.

Удиртгал

Адам Смит, эдийн засгийн онолын эцэг гэгддэг, Үндэстнүүдийн Баялаг буюу "Үндэстнүүдийн Баялгийн үүсвэр болон шалтгааныг судлах" номын зохиогч.

Үйлдвэрлэл ба хуваарилалтын тухай яриа нь урт түүхтэй хэдий ч орчин үеийн утгаараа эдийн засгийн онолыг голдуу 1776 онд Адам Смитын Үндэстнүүдийн Баялаг номыг хэвлэгдсэнээс хойш авч үздэг. Энэ судалгаандаа Смит дараахь сэдвийг тусгасан:

Улс төрийн эдийн засаг нь төрийн түшээ буюу хууль тогтоогчийн тухай шинжлэх ухааны салбар гэж хэлэгдэх ба нэгдүгээрт ард түмэнг хангалттай орлого эсвэл бараагаар хангах буюу илүү тодоруулбал өөрсдийгөө тийм хэмжээний орлого эсвэл амь зуух зүйлсээр хангахад туслах, хоёрдугаарт төр буюу улс орноо нийгмийн үйлчилгээ үзүүлэхэд хангалттай орлогоор хангах гэсэн хоёр үндсэн ойлголтыг гаргаж ирсэн. Энэ нь ард түмэн болон төр засгийг баяжуулахад зориулагдан гарч ирсэн.

Смит нь 'улс төрийн эдийн засаг' гэж нэрлэж байсан, гэхдээ 1870 оноос хойш "эдийн засаг" гэсэн нэршил голчлон хэрэглэгдэх болсон.

Эдийн засгийн онолын судлах хүрээ

Микро эдийн засаг

Микро эдийн засаг нь бизнес болон өрхийн аж ахуй гэх мэт оролцогчдын эдийн засгийн зан байдал болон нэгж зах зээл бүрт өгөгдсөн хомсдол болон засгийн газрын зохицуулалтад тулгуурлан тэдний хоорондын харилцааг судалдаг. Микро эдийн засагт, ерөнхий тэнцвэрийн онол нь тэнцвэр лүү чиглэсэн хөдөлгөөн болон харилцааг багтаан нийт зах зээлийг нэгтгэдэг. Товчоор: Пүүс компаниуд болон банк санхүүгийн дотор явагдах үйл ажиллагаа.

Макро эдийн засаг

Макро эдийн засаг нь улс орны дотоод нэгж хэсэг, түүний хэсэгчлэгдсэн ойлголтыг нэгтгэн авч үздэг бөгөөд эдийн засгийн хөгжлийг бүхэлд нь болон хөгжлийг тодорхойлж байгаа эдийн засгийн үйл явцуудын харилцан хамаарлыг судалдаг. Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн үзэгдлийг улс үндэстний түвшинд авч судалж байгаа үйл явцыг макро эдийн засаг гэнэ. Нөгөө талаасаа эдийн засгийн механизмуудыг нийлмэл байдлаар судлана. Товчоор бол Улсад нөлөөтэй болон олон улсын эдийн засаг судлана.жишээ нь:Хямрал,ажилгүйдэл гэх мэт...

Холбогдох салбар ухаан, бусад өвөрмөц онцлог

эдийн засаг нь хүний амьдралд амин чухал зүйлсийг төлөвлөж,эмх цэгцтэй амьдралыг цогцлоож өгдөг.

Математикийн болон тооны аргууд

Эдийн засгийн шинжлэх ухаан нь ихэнхидээ геометрын арга, мөн түүнчлэн хүүрнэх аргуудыг ашигладаг. Эдийн засгийн буюу эдийн засгийн ухааны нарийн шинжилгээ хийхэд бусад ерөнхий математикийн болон тооны аргуудыг өргөн ашигладаг. Үүнд дараахь аргууд багтана.

• Математикийн эдийн засгийн ухаан
• Эконометрикс
• Үндэсний нягтлан бодох бүртгэл

Нарийвчилсан салбарууд

• Хөгжлийн эдийн засаг
• Хүрээлэн буй орчны эдийн засаг
• Санхүүгийн эдийн засаг
• Тоглоомын онол
• Аж үйлдвэрийн зохион байгуулалт
• Мэдээллийн эдийн засаг
• Олон улсын эдийн засаг
• Хөдөлмөрийн эдийн засаг
• Хууль зүй ба эдийн засаг
• Төрийн санхүү
• Сэтгэл ханамжийн эдийн засаг
• Стратегийн эдийн засаг
• Менежментийн эдийн засаг

Эдийн засгийн ойлголтууд

• Эрэлт ба нийлүүлэлт
• Үнэ ба тоо хэмжээ
• Ахиуц

Эдийн засгийн ухааны түүх болон сургаалиуд

• Меркантилизм
• Физиократизм
• Сонгодог эдийн засгийн ухаан
• Марксист эдийн засгийн ухаан
• Шинэ сонгодог эдийн засгийн ухаан
• Кейнсийн эдийн засгийн ухаан
• Бусад сургууль болон сургааль
• Эдийн засгийн ухааны түүхэн тодорхойлолт

• Баялгийн тодорхойлолт
• Сэтгэл ханамжийн тодорхойлолт

Эдийн засгийн онолын шүүмжлэл

• Эдийн засаг нь шинжлэх ухаан мөн үү?
• Нөхцлүүдийн шүүмжлэл

• Нөхцлүүд ба судалгаа

• Шүүмжлэл ба зөрчил
• Баялаг ба хомсдлын тодорхойлолтын тухай шүүмжлэл
• Бусад ойлголтуудын талаарх шүүмжлэл
• Эдийн засаг ба улс төр

Ёс суртахуун ба эдийн засаг

Нийгэмд үзүүлэх нөлөө

Мөн үзэх

• Зар сурталчилгаа
• Нобелийн эдийн засгийн шагнал
• Бартер
• Тооцон бодох эдийн засаг
• Зээлд суурилсан мөнгөний систем
• Dismal Science
• EAEPE
• Climate Change
  • First world
  • Second world
  • Third world
  • Fourth world
• Эдийн засгийн тусламж
• Economic calendar
• Эдийн засгийн хямрал
• Эдийн засгийн хөгжил
• Эдийн засгийн үзүүлэлтүүд
• Economic recession
• Economic sanction
• Economic sociology
• Economies of present-day nations and states
• Ecological Economics
• Feminist economics
• Эдийн засагч
• Валютын ханш
• Глобал эдийн засаг
• Үндэсний нийт аз жаргал
• Дотоодын нийт бүтээгдэхүүн
• Үндэсний нийт бүтээгдэхүүн
• Аз жаргалын эдийн засаг
• Маркетинг
• Мөнгөний бодлого
• Мөнгө
• Мөнгөний нийлүүлэлт
• Oligopolistic
• Socioeconomics
• Нийлүүлэлт
• Худалдаа
• Худалдааны алдагдал
• Trade surplus
• Америк доллар
• Баялаг
• Дэлхийн банк
• Дэлхийн эдийн засаг

Тэмдэглэл

Эдийн засаг бол бизнес, улс төр, боловсрол, бүтэгдэхүүнийг хэлнэ.

Дэлгэрүүлж унших

• Frontiers in Economics - ed. K. F. Zimmermann, Springer-Science, 2002. - A summary of surveys on different areas in economics.
• The Autistic Economist - Yale Economic Review - How and why the dismal science embraces theory over reality.
• Nature of Things by Jean-Baptiste Say - an essay in which Say claims that economics is not an ethical system that one can simply refute on the basis that one does not accept its values: it is a collection of theories and models that explain inductively found principles.

Гадаад холбоос

 Commons: Economics – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Ерөнхий мэдээлэл

• Economics Open Directory Project төслийн вэбсайт дахь
• Resources For Economists: Official resource guide of the American Economic Association
• Research Papers in Economics (RePEc): huge database of preprints and other research
• Economic journals on the web
• Intute: Economics: Searchable human catalogue of the best links for teaching and research in Economics

Институт, байгууллагууд

• Economics Departments, Institutes and Research Centers in the World
• Organization For Co-operation and Economic Development (OECD) Statistics
• United Nations Statistics Division
• World Bank Data
• World Trade Organization
• Center for Economic and Policy Research (USA)

Study resources

• Economics textbooks on Wikibooks
• MERLOT Learning Materials: Economics: US-based database of learning materials
• The United economic encyclopedia
• Online Learning and Teaching Materials for Economics: The Economics Network (UK)'s database of text, slides, glossaries and other resources
• MIT OpenCourseWare: Economics: Archive of study materials from MIT courses
• A guide to several online economics textbooks
• The Library of Economics and Liberty (Econlib): Economics Books, Articles, Blog (EconLog), Podcasts (EconTalk)
• Schools of Thought: Compare various economic schools of thought on particular issues
• Economics at About.com
• Bized–A UK-based portal site for Economics and Business Studies designed mainly for UK students.
• Ask The Professor section of EH. Net Economic History Services
• Introduction to Economics: Short Creative commons-licensed introduction to basic economics

• Эдийн засгийн нэвтэрхий толь