Бүгд Найрамдах Доминикан Улс
Бүгд Найрамдах Доминикан Улс (исп. [República Dominicana] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help)) нь атлантын далай, карибын хооронд орших Их Антилын Эспаньола арал дээр байдаг арлын улс юм. Энэ улсад арлын зүүн болон төв хэсгийг харьяалагдах бол арлын гуравны нэг хэсэг болох баруун талын хэсэг Хаити улсын нутаг дэвсгэр болно.
Бүгд Найрамдах Доминикан Улс República Dominicana (Испани)
| |
|---|---|
Уриа: "Dios, Patria, Libertad" (Испани) "Бурхан, эх орон, эрх чөлөө" | |
| Төрийн дуулал: ¡Quisqueyanos Valientes! Valiant Quisqueyans! 0.2em | |
.svg) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Санто Доминго 19°00′N 70°40′W / 19.000°N 70.667°W |
| Албан ёсны хэл | Испани хэл |
| Бусад ярианы хэл | Хаитийн Креол хэл Самана Англи хэл |
| Угсаатны бүлгүүд (2021)[1] | |
| Шашин (2018)[2] | |
| Ард түмний нэршил | Доминиканчууд Quisqueyan (colloquial)[3] |
| Төр засаг | Нэгдмэл ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс[4] |
| Луис Абинадер | |
| Ракель Пенья де Антунья | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Конгресс |
| Сенат | |
| Төлөөлөгчдийн танхим | |
| Үүсгэн байгуулалт | |
| 1821–1822 | |
| 1844–1861[5] | |
| 1865–1916[6] | |
| 1924–1965[7][8] | |
• Дөрөвдүгээр бүгд найрамдах улс | 1966–одоо үе[9] |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 48,671 км2 (128) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 0.7[4] |
| Хүн ам | |
• 2023 тооцоо | 10,790,744[10] (88) |
• Нягтаршил | 220/км2 (65) |
| ДНБ (ХАЧТ) | 2023 тооцоо |
• Нийт | $277.741 тэрбум (64) |
• Нэг хүнд ноогдох | $25,896 (67) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2023 тооцоо |
• Нийт | $121.289 тэрбум (64) |
• Нэг хүнд ноогдох | $11,308 (74) |
| ОТББИ (2020) | 39.6[11] дундаж |
| ХХИ (2021) | ▲ 0.767[12] өндөр · 80 |
| Мөнгөний нэгж | Доминиканы песо[13] (DOP) |
| Цагийн бүс | UTC – 4:00[4] (Атлантын Стандарт Цаг) |
| Жолооны тал | баруун |
| Утасны томьёо | +1-809, +1-829, +1-849 |
| Домэйн нэр | .do[4] |
Нутаг дэвсгэр, нийслэл, сүлд, солбицол, туг, хэл, уриа, нэрсийн эх сурвалж: [13] | |
Доминиканы Бүгд Найрамдах Улсыг Бага Антилд орших Доминика улстай андуурах тохиолдол бий.[14]
Улсын нэр нь тус улсын нийслэл Санто Доминго хотын нэрээс гаралтай бол энэ нэр нь өөрөө Доминканы орденг үүсгэн байгуулагч, гэгээнтэн Доминикийн (латин хэлээр Dominicus-Доминикус; жинхэнэ нэр нь Доминго де Гусман Гарсес) нэрээс үүсэлтэй аж.
Газар зүй засварлах
Доминикан улс нь Эспаньола арлын нэг улс бөгөөд энэ улс тус арлын зүүн ба төв хэсэгт, харин Хаити улс баруун талд нь оршино. Хоёр улсын дундах хилийн урт нь нийт 388 километр. Геологийн хувьд Эспаньола арал нь Карибын хавтан ба Хойд Америкийн хавтангуудын хоорондын заагийг даван оршдог. Эспаньола арал нь ихээхэн уулархаг. Арлын зүүн хэсэг нь харьцангүй тал газар бол арлын умард хэсэг нь нэлээд өргөн сунамал хөндий газар байна. Доминиканы хөрш улсуудад Төркс ба Кайкосын арлууд, Ямайка, Куба, Бахам зэрэг улс орно.
Тус улсын хамгийн өндөр дөрвөн нурууны тоонд:
- Төв Кордильера, Карибын таван өндөр уултай арлын төвд
- Пико Дуарте (3098 м),
- Лома Ла Пелона (3097 м),
- Лома Руцилла (3039 м),
- Лома де ла Виуда (2802 м) und
- Яки (2760 м).
- Умардын Кордильера, арлын хойд хэсэг, хамгийн өндөр уул нь 1249 м
- Зүүн Кордильера ба Костера дел Кариб зүүн талд, хамгийн өндөр уул нь 815 м
- Сьерра де Баоруко арлын баруун урд талд, хамгийн өндөр уул нь 2368 м
Байгаль орчин засварлах
Нийт нутаг дэвсгэрийн 31,5 % нь хамгаалагдсан бүс нутагт ордог. CO2-ялгаралт нь жилдээ ойролцоогоор 20,3 сая тонн. Цэнгэг усны хэрэглээ нь ХАА-д 89 %, гэр ахуйд 10 %, аж үйлдвэрт 1 % байна.
Уур амьсгал засварлах
| Санто Доминго | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Уур амьсгалын диаграмм | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Санто Доминго
Эх сурвалж: wetterkontor.de
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Хотууд засварлах
Том хотуудын тоонд 2010 оны хүн амын тооллогын дагуу:[15]
| Зэрэглэл | Нэр | Оршин суугч | Байршил |
|---|---|---|---|
| 1 | Санто Доминго (нийслэл) | 2.374.370 | өмнө талд, далайн эрэгт |
| 2 | Сантьяго де лос Кабальерос | 507.418 | улсын дотоод хэсэг, умардад |
| 3 | Ла Вега | 394.205 | улсын дотоод хэсэг |
| 4 | Пуэрто Плата | 321.597 | умард талд, далайн эрэгт |
| 5 | Сан Педро де Макорис | 290.458 | өмнө талд, далайн эрэгт |
| 6 | Игуэй | 251.243 | улсын дотоод хэсэг, зүүн |
| 7 | Ла Романа | 245.433 | өмнө талд, далайн эрэгт |
| 8 | Сан Кристобаль | 232.769 | Санто Домингогийн төвлөрөлтөнд багтана |
| 9 | Сан Франсиско де Макорис | 188.118 | улсын дотоод хэсэг, зүүн хойд талд |
| 10 | Лос Алкаррицос | 166.930 | Санто Домингогийн төвлөрөлтөнд багтана |
Түүх засварлах
Энэ хэсгийг өргөтгөх хэрэгтэй.Цахим холбоос засварлах
Commons: Бүгд Найрамдах Доминикан Улс – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан |
Wiktionary: Бүгд Найрамдах Доминикан Улс – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу |
Эх сурвалж засварлах
- ↑ Breve Encuesta Nacional de Autopercepción Racial y Étnica en la República Dominicana (PDF). Santo Domingo: Oficina Nacional de Estadística de la República Dominicana. September 2021. p. 25. Archived (PDF) from the original on 2022-03-18. Retrieved 3 November 2022.
- ↑ "Dominican Republic". The World Factbook. Central Intelligence Agency. Retrieved January 22, 2021.
- ↑ Roorda, Eric Paul (April 28, 2016). Historical Dictionary of the Dominican Republic. Rowman & Littlefield. ISBN 9780810879065 – via Google Books.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedCIADemo - ↑ Historia de la República Dominicana. Ediciones Doce Calles, S.L. 2010. p. 409. ISBN 978-84-00-09240-5. Retrieved July 1, 2013.
- ↑ "II República Dominicana". Rincon del Vago. January 20, 2013. Retrieved January 20, 2013.
- ↑ "12 de julio de 1924, una fecha relegada al olvido". Diario Libre. August 18, 2012. Retrieved September 24, 2014.
- ↑ "La Tercera República: La fragua de nuestra contemporaneidad". Hoy. May 11, 2013. Retrieved May 11, 2013.
- ↑ Cuarta República (1966-presente). Hechos Históricos Republica Dominicana. 2015. Retrieved July 13, 2015.
- ↑ "Dominican Republic". The World Factbook (2023 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Retrieved 22 June 2023.
- ↑ "GINI index (World Bank estimate) – Dominican Republic". World Bank. Retrieved May 30, 2022.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (in англи). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Archived (PDF) from the original on 2022-09-08. Retrieved 8 September 2022.
- ↑ 13.0 13.1 "Embassy of the Dominican Republic, in the United States". Archived from the original on June 26, 2015. Retrieved February 27, 2009.
- ↑ Гаднын улсууд жишээлбэл герман хэлтэй орнууд Доминика улсын харьяат иргэдийг доминиканчууд буюу өөрөөр хэлбэл Доминикан улсын харьяат иргэдтэй адил доминиканчууд гэх ч бичихдээ Dominicaner, Dominikaner хэмээн зөвхөн к үсгээр ялган бичдэг. Монгол хэлэнд үндэстний оноосон нэрийн ард шууд -чууд, -чүүд дагаварыг залган ерийн нэр бүтээх дүрмээр Доминикачууд буюу Доминиканчууд гэж ялган нэрлэнэ.
- ↑ Oficina Nacional de Estadística: IX Censo Nacional de Población y Vivienda 2010. Volume I: Informe General. Santo Domingo 2012. (PDF; 5,4 MB).