Ангол
Ангол Улс, албан ёсоор Бүгд Найрамдах Ангол Улс (порт. República de Angola, Конго хэл: Repubilika ya Ngola) нь баруун өмнөд Африкт оршдог улс. Өмнө талаараа Намиби, хойд талаараа Ардчилсан Конго, зүүн талаараа Замби улсуудтай хиллэнэ. Баруун хэсгээр нь Атлантын далай хүрээлдэг байна. Тус улсын салангид тасархай нутаг дэвсгэр болох Кабинда нь Конго болон Ардчилсан Конго Улстай хиллэдэг. Ангол нь 16-р зуунаас эхлэн 1975 он хүртэл Португалын далайн чанадын нутаг дэвсгэр гэж нэрлэгдэж байлаа. 1975 онд тусгаар тогтнолоо зарлаж 1976 оны 12-р сарын 1-нд НҮБ-ын гишүүн орон болжээ. 2021 оны долдугаар сарын байдлаар - 33,642,646 хүн амтай улс юм.
Бүгд Найрамдах Ангол Улс | |
|---|---|
Уриа:
| |
| Төрийн дуулал: "Angola Avante" (Монгол: "Ангол урагшаа") | |
.svg)  _-_AGO_-_UNOCHA.svg) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Луанда 8°50′S 13°20′E / 8.833°S 13.333°E |
| Албан ёсны хэл | Португал хэл |
| Үндэсний хэл | |
| Угсаатны бүлгүүд (2021)[1] | |
| Шашин (2020)[2] |
|
| Ард түмний нэршил | |
| Төр засаг | Нэгдмэл ноёрхогч-намын ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс |
| Жуан Лоренсу | |
| Эсперанса да Кошта[3] | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Үндэсний Ассамблей |
| түүх | |
| 11 сарын 11, 1975 | |
| 11 сарын 22, 1976 | |
| 1 сарын 21, 2010 | |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 1246700 км2 (22) |
• Усны эзлэх талбай (%) | бага |
| Хүн ам | |
• 2023 тооцоо | 35,981,281[4] (41) |
• Нягтаршил | 24.97/км2 (157) |
| ДНБ (ХАЧП) | 2022 тооцоо |
• Нийт | ▲$245.44 тэрбум[5] (62) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲$7,455[5] (129) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2022 тооцоо |
• Нийт | ▲ $124.79 тэрбум[5] (61) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲$3,791[5] (125) |
| ОТББИ (2018) | 51.3[6] өндөр |
| ХХИ (2021) | ▲ 0.588[7] дундаж · 146 |
| Мөнгөний нэгж | Анголын кванза (AOA) |
| Цагийн бүс | UTC+1 (БАЦ) |
| Огнооны формат | өө/сс/жжжж |
| Жолооны тал | баруун |
| Утасны томьёо | +244 |
| Домэйн нэр | .ao |
Төрийн тогтолцоо
засварлахАнгол бол Ерөнхийлөгчийн Бүгд найрамдах улс юм. Төрийн тэргүүн нь ерөнхийлөгч. 1979 оноос хойш энэ албан тушаалыг Хосе Эдуардо дос Сантос (порт. José Eduardo dos Santos, 1942 онд төрсөн) хашиж байгаад 2017 оны есдүгээр сарын 26-нд түүнийг Хуан Мануэль Гонсалвес Лоуренчо (порт. João Manuel Gonçalves Lourenço; 1954 онд төрсөн) сольсон байна. Засгийн газрыг ерөнхийлөгчийн томилсон дэд ерөнхийлөгч удирддаг байна.
Хууль тогтоох байгууллага нь 4 жилээр сонгогддог 220 депутатаас бүрдсэн нэг танхимтай парламент (Ардын Их Хурал) юм.
Ангол улс нь Сахараас урагш Африкийн орнууд дунд газрын тос, алмааз олборлолтоороо 2-рт ордог. Олон Улсын Валютын Сангийн судалгаагаар 2000-аад онд Анголын эрдэнэсийн сангаас 4 тэрбум долларын газрын тосны орлого алга болсон гэдэг. 2006 оны 8 сард Кабиндаг Анголоос салган тусгаарлах зорилго бүхий Кабиндагийн Анклавыг Чөлөөлөх Фронтын жигүүртэй энхтайвны гэрээ байгуулагдсан[8]. Ангол улсын газрын тос олборлолтын орлогын 65%-ийг тус бүс нутаг бүрдүүлдэг байна.
Засаг захиргаа
засварлахАнгол улс засаг захиргааны 18 аймагт (португал. província), аймаг тус бүр 157 суманд (португал. município) хуваагддаг байна.
| № | Мужууд | Засаг захиргааны төв | Газар нутаг,
км² |
Хүн ам (2014 он) |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Бенго | Кашито | 31 371 | 356 641 |
| 2 | Бенгела | Бенгела | 31 788 | 2 231 385 |
| 3 | Бие | Квито | 70 314 | 1 455 255 |
| 4 | Кабинда | Кабинда | 7270 | 716 076 |
| 5 | Квандо-Кубанго | Менонге | 199 049 | 534 002 |
| 6 | Умард Кванза | Ндалатандо | 24 190 | 443 386 |
| 7 | Өмнөд Кванза | Сумбе | 55 660 | 1 881 873 |
| 8 | Кунене | Онжива | 89 342 | 990 087 |
| 9 | Уамбо | Уамбо | 34 274 | 2 019 555 |
| 10 | Уила | Лубанго | 75 002 | 2 497 422 |
| 11 | Луанда | Луанда | 2418 | 6 945 386 |
| 12 | Умард Лунда | Лукапа | 102 783 | 862 566 |
| 13 | Өмнөд Лунда | Сауримо | 45 649 | 537 587 |
| 14 | Маланже | Маланже | 97 602 | 986 363 |
| 15 | Мошико | Луэна | 223 023 | 758 568 |
| 16 | Намибе | Мосамедиш | 58 137 | 495 326 |
| 17 | Уиже | Уиже | 58 698 | 1 483 118 |
| 18 | Заире | Мбанза-Конго | 40 130 | 594 428 |
| Нийт | 1 246 700 | 25 789 024 |
Эшлэл
засварлах- ↑ "Main ethnic groups in Angola 2021". Statista.
- ↑ "Angola: Major World Religions (1900 - 2050)". The Association of Religion Data Archives. Татаж авсан: 2022-10-08.
- ↑ Investidura do Presidente da República. Rádio Nacional de Angola. 15 September 2022.
- ↑ "Angola". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 "World Economic Outlook Database, October 2022". IMF.org. International Monetary Fund. October 2022. Татаж авсан: October 11, 2022.
- ↑ "GINI index (World Bank estimate) - Angola". data.worldbank.org. World Bank. Архивласан огноо 7 June 2019. Татаж авсан: 22 March 2020.
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
- ↑ Angola mantém presença militar reforçada em Cabinda, UOL.com.br (2008 оны 6 сарын 4, португал хэлээр)