Өмнөд Солонгос-Японы харилцаа

Япон-Өмнөд Солонгосын харилцаа (япон: 日韓関係, romanized: Nikkan kankei; солонг: 한일관계; RR: Han-il gwan-gye) -Япон, БНСУ-ын харилцааг бүхэлд нь хэлнэ. Хоёр үндэстэн нь Япон тэнгис, Солонгосын хоолойгоор тусгаарлагдсан тул Солонгос-Японы харилцан үйлчлэл эрт дээр үеэс улбаатай. Солонгосын хойгийн өмнөд хэсэг нь Японы эх газрын Ази руу эдийн засгийн худалдаа, соёлын солилцоо хийх хамгийн ойрын гарц болж байв. Солонгос 1910 оноос 1945 онд дэлхийн хоёрдугаар дайн дуусах хүртэл Японы колони байсан.

Япон, Өмнөд Солонгосын газар зүйн байршил

Солонгос улс тусгаар тогтнолоо олж аваад удалгүй Өмнөд, Умард гэж хоёр хэсэг улсад хуваагдсан. Солонгосын дайны үед Япон улс коммунист тэргүүтэй Умард Солонгосын эсрэг АНУ болон НҮБ-ын хүчинд цэргийн тусламж нийлүүлэх замаар Өмнөд Солонгост туслахад оролцсон байдаг юм.

АНУ-ын зуучиллаар 1965 оны 6-р сарын 22-нд Япон, БНСУ-ын үндсэн харилцааны тухай гэрээний (япон. 日韓基本条約 Никкан Кихон Зио:яку); (солонг. 한일기본조약^?, Ханиль Кибон Чояк) байгуулж улмаар 1965 оны 12-р сард хоёр тал албан ёсоор дипломат харилцаа тогтоож, Япон улс Өмнөд Солонгосыг Солонгосын хойгийн цорын ганц хууль ёсны Засгийн газар гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн байна.

Япон, Өмнөд Солонгос нь соёл, эдийн засаг, цэргийн олон талын харилцаатай. Эдийн засаг нь Азид хоёр, дөрөв дэх том эдийн засаг бөгөөд хоёулаа АНУ-ын цэргийн холбоотон юм. Гэсэн хэдий ч Лианкурт хадан дээрх нутаг дэвсгэрийн нэхэмжлэл, харилцан түүхийн талаарх зөрчилдөөнтэй үзэл бодол зэрэг хэд хэдэн асуудлаас болж харилцаанд ихээхэн төвөгтэй асуудлууд байдаг.

1987 оноос хойш хоёр улсын Гадаад хэргийн сайд нар тогтмол уулзалт хийж эхэлсэн бөгөөд яриа, хэлэлцээний гол асуудал нь Япон, БНСУ-ын худалдааны харилцааг хөгжүүлэх явдал байв. Японы Гадаад хэргийн сайд Сөүл хотод Олимпын наадмыг зохион байгуулах, зохион байгуулахад туслахад бэлэн байна гэж мэдэгдэж байсан. 1990-ээд онд Сөүл, Токио далайн аюулгүй байдал, онцгой байдлын салбарт хамтран ажиллах тухай хоёр талын гэрээнд гарын үсэг зурсан.

Асуудлыг үл харгалзан Өмнөд Солонгос, Япон хоёулаа Хятад, Орос, Умард Солонгосын сүүлийн үеийн заналхийллийн эсрэг АНУ-тай хамтран ажиллахыг урьтал болгосон. Өмнөд Солонгосын Ерөнхийлөгч Юн Сок Ёл, Японы Ерөнхий сайд Кишида Фумио нарын удирдлаган дор хоёр улс харилцан итгэлцэл, харилцаа холбоогоо сэргээхийг хичээж байна.

Түүх

1961-1979 оны хооронд Өмнөд Солонгосын төрийн тэргүүнээр Дэлхийн 2-р дайны үед Японы эзэн хааны армид алба хааж байсан дарангуйлагч Пак Жон-хи ажиллаж байжээ. Пак Манжго улсын хөгжлийн бодлогыг нүдээр харж байснаас хойш Японы шинэчлэлийг ихэд сонирхож байв. Дайны дараа болон өмнөх Манжго-гийн эдийн засгийг зохион бүтээгчдийн нэг Ерөнхий сайд Нобусуке Киши-тэй ганцаарчилсан үдийн зоог барих үеэр Пак өөрийн Өмнөд Солонгосын цэргийн бүлэглэлийг "Японд Мэйжиг сэргээн босгосон залуустай" харьцуулан ярьж байжээ. Тэрээр "эдгээр хүмүүсийг харж, манай улсыг ядуурлаас ангижруулж, чинээлэг, хүчирхэг улсыг бий болгохыг хичээдэг" гэжээ. Пакийн засгийн газрын үед хоёр улс 1965 онд байгуулсан эвлэрлийн гэрээг мөрдөж, олон нийтийн эсэргүүцэлтэй тулгарсан ч харилцаа хэвийн болгосон байна. Пак Үндэсний Ассемблейгаар дамжуулан хэвийн байдлыг албадан явуулж, жагсаал цуглааныг цэргийн дэглэмээр даран барьж байжээ.

1987 оноос хойш хоёр улсын Гадаад хэргийн сайд нар тогтмол харилцаа тогтоож эхэлсэн бөгөөд тэдний ярианы гол сэдэв Япон, БНСУ-ын худалдааны харилцааг хөгжүүлэх явдал байв.

Үүний үр дүнд Токио эмэгтэйчүүд, албадан хөдөлмөр эрхлэгчид болон бусад хохирогчдыг тайвшруулахын тулд 300 сая долларын нөхөн олговор олгож, Сөүлд нэмэлт 200 сая долларын зээл олгосон бөгөөд Ерөнхий сайд Сато 7-р сард болсон албан ёсны арга хэмжээнд оролцсон нь Японы Ерөнхий сайдын дайны дараах Солонгост хийсэн анхны айлчлал байв. Гэсэн хэдий ч Японы улс төрчид Хойд Солонгост хааяа айлчлах, Япон дахь солонгос иргэдийг Улаан загалмайн нийгэмлэгээс Хойд Солонгос руу буцаах ажлыг үргэлжлүүлэх, Токио хотын захирагч Минобэгийн Токиод Хойд Солонгосыг дэмжигч их сургууль байгуулах зөвшөөрөл олгох саналыг Сөүл эрс эсэргүүцэж байв. Японы Гадаад хэргийн яам Өмнөд Солонгост үнэнч гэдгээ нотлохын тулд Минобэгийн энэ асуудлыг эсэргүүцсэн юм. Үүний зэрэгцээ Япон, Өмнөд Солонгосын харилцаа шинэ агаарын зам, аялал жуулчлал, худалдаагаар дамжин нэмэгдсэн юм. Японы Гадаад хэргийн сайд Сөүл хотод Олимпын наадмыг зохион байгуулахад туслахад бэлэн байна гэж мэдэгдэв. 1990-ээд онд Сөүл, Токио хоёр далайн аюулгүй байдал, онцгой байдлын менежментийн чиглэлээр хамтран ажиллах тухай хоёр талын гэрээнд гарын үсэг зурсан.

1990-ээд оны эхээр өмнө нь тайтгаруулж байсан хэд хэдэн эмэгтэйчүүдийг олон нийтэд зарлаж, Японы засгийн газар ямар нэгэн хариуцлага хүлээхээ больсны дараа Япон, Өмнөд Солонгосын харилцаа хурцадсан. Энэ маргаан удалгүй Япон улс Солонгосыг колоничлохтой холбоотой маргаан болон хувирчээ. Японы төрийн архиваас "тайтгарлын эмэгтэйчүүдийн асуудал"-ын нотлох баримт олдсоны дараа Японы засгийн газар бага зэрэг бууж өгч эхэлсэн нь засгийн газраас "Коногийн мэдэгдэл" албан ёсоор гаргахад хүргэсэн. 1990-ээд оны дунд үе хүртэл Японы Ерөнхий сайд нар байнга уучлалт гуйдаг байсан ба 1998 онд Ерөнхийлөгч Ким Дэ Жун эзэн хаан Акихитог Солонгост айлчлахыг урьснаар (Японы эзэн хаан өмнө нь хэзээ ч хийж байгаагүй зүйл), Ерөнхий сайд болсны дараа харилцаа богино хугацаанд оргилдоо хүрсэн. Ким Дэ-жүнг Японд айлчлах үеэр Японы Ерөнхий сайд Обүчи Кэйзо Япон колоничилсоныхоо төлөө "чин сэтгэлээсээ уучлалт гуйлаа". Энэ үеэр хоёр орны худалдаа, аялал жуулчлал нэмэгдсэн. 2001 онд Японы колоничлол нь бүс нутгийн аюулгүй байдлыг хангахын тулд Японы колоничлолыг зайлшгүй шаардлагатай гэж заасан сургуулийн сурах бичгүүдийг ил болгосны дараа 2001 онд энэ богино хугацааны эдгэрэл дахин хурцадсан. Тэр жил Ерөнхий сайд Коизүми Жүн-Ичиро Ясүкүни сүм зочилсон бөгөөд түүнийг бүрэн эрхийнхээ хугацаанд жил бүр үргэлжлүүлсээр байв. Гэсэн хэдий ч Коизүми 2001 онд Өмнөд Солонгосын тусгаар тогтнолын дурсгалт газруудаар зочилсон, эзэн хаан Акихито 2002 онд Солонгос гаралтай гэдгээ хэвлэл мэдээллийнхэнд сануулсан зэрэг эерэг алхамууд болсон.

Худалдаа эдийн засаг

1996 онд "ФИФА 2002" хөлбөмбөгийн ДАВШТ-нийг хоёр улс хамтран зохион байгуулна гэж зарласан. Ойрын хэдэн жил хоёр орны удирдагчид уулзаж, найрсаг харилцаатай байсан. Хоёр улсын иргэд эхний ээлжинд нөгөөтэйгөө шагналаа хуваалцахдаа сэтгэл дундуур байсан ч Лианкурт арлын маргаан дахин хурцадсан ч энэ арга хэмжээ маш амжилттай болсон.

Bloomberg-ийн хийсэн дүн шинжилгээгээр хоёр орны эдийн засгийн харилцаа, ялангуяа худалдаа, хөрөнгө оруулалт, санхүүгийн харилцаа нь худалдааны таталцлын загвараас таамаглаж байснаас хамаагүй сул байв, ялангуяа Умард Америкийн болон Европ эдийн засгийн харилцаатай харьцуулахад. Эдийн засгийн интеграци байхгүй байгаа нь тэдний дайсагнасан харилцаатай холбоотой гэж дүгнэж байв.

2013 онд Токиогийн цахилгаан эрчим хүчний компани (TEPCO) газар хөдлөлтөөс хойш хоёр жилийн дараа уг ослыг цацраг идэвхт хаягдал гэж зарласны дараа Фүкүшимагийн атомын цахилгаан станцын хог хаягдлын талаар санаа зовсны улмаас Өмнөд Солонгос Японы найман мужаас загас импортлохыг хориглосон юм. Япон улс энэхүү хоригийг дайсагнасан алхам гэж үзэн, Японы засгийн газар 2015 оны тавдугаар сард Дэлхийн худалдааны байгууллагад (ДХБ) гомдол гаргаж, Сөүл Японы далайн бүтээгдэхүүнийг "ялгаварлан гадуурхаж байна" гэж мэдэгджээ.

2021 онд Өмнөд Солонгосын засгийн газар Японоос "аж үйлдвэрийн тусгаар тогтнол"-ыг тунхаглаж, өөрийн аж үйлдвэрийн салбарт зориулсан Японы материалын импортыг сийлбэрийн хий, фоторезист, фторжуулсан полиимид зэрэг гол зүйлсийн хувьд бараг тэг хүртэл бууруулж чадсан гэж мэдэгдэв. Аж үйлдвэрийн шилдэг 100 нэр төрлийн бүтээгдэхүүнд Японоос хамаарах хамаарал 24.9% болж буурч, Японы бараа бүтээгдэхүүний импортыг бууруулахын тулд цаашид хүчин чармайлт гаргаж байна. Энэхүү амжилтыг албаны хүмүүс Японы колоничлолын үеийн тусгаар тогтнолын төлөөх тэмцэлтэй адилтган "тусгаар тогтнолын хөдөлгөөн"-тэй зүйрлэсэн байна.

2023 оны 3-р сард хагас дамжуулагч материалын маргааныг дээд хэмжээний уулзалтын өмнө шийдвэрлэж, Өмнөд Солонгос Дэлхийн Худалдааны Байгууллагад гаргасан гомдлоо эргүүлэн татаж, Япон экспортын хязгаарлалтаа цуцалжээ.

Экспорт/импорт

Японы Өмнөд Солонгост экспортолж буй дийлэнх хэсгийг хагас дамжуулагч, тэдгээрийг үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмж, хавтгай дэлгэц үйлдвэрлэх тоног төхөөрөмж, нарийн химийн бодис, оптик төхөөрөмж эзэлж байна. Үүний зэрэгцээ Өмнөд Солонгосоос Японд импортлож буй гол бүтээгдэхүүн нь нефтийн бүтээгдэхүүн, ган, хагас дамжуулагч, автомашины эд анги, нарийн химийн бүтээгдэхүүн юм. Импортын болон экспортын бүтээгдэхүүний ижил төстэй байдал нь Япон, Өмнөд Солонгосын үйлдвэрлэлийн зохион байгуулалтын ижил төстэй байдалтай холбоотой юм.

Аялал жуулчлал

Хоёр улсын хоорондох иргэдийн харилцан аялал их алдартай. 2018 онд Японд ирсэн Өмнөд Солонгосын иргэдийн тоо өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад 5,6%-иар нэмэгдэж, 7,5 саяд хүрсэн нь шинэ дээд амжилт болжээ. Харин мөн онд Өмнөд Солонгост айлчилсан япончуудын тоо бараг 30 хувиар нэмэгдэж, 2.9 саяд хүрсэн байна. Энэ нь хоёр улсын хооронд аялсан жуулчдын тоо 10 сая давсан анхны жил байсан.