Владимир Путин

Владимир Путин (1952 оны 10-р сарын 7-нд ЗХУ-ын Ленинград хотод төрсөн) нь Оросын Холбооны Улсын хоёр дахь болон дөрөв дахь дэх ерөнхийлөгч юм. ОХУ-ын Ерөнхий сайд, “Нэгдсэн Орос” намын дарга, ОХУ-ын Ерөнхийлөгч. 2000-2008 оны хооронд ОХУ ын 2 дахь Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байсан юм. 1999 оны сүүлээс 2000 оны хооронд Оросын ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэгч, 1999 онд ОХУ-ын Ерөнхий сайд, 1998-1999 онд Холбооны Аюулгүй Байдлын газрын дарга, 1997-1998 онд Ерөнхийлөгчийн тамгийн газрын орлогч дарга, 1996-1997 онд Ерөнхийлөгчийн ажлын албаны орлогч дарга, 1975-1990 оны хооронд ЗХУ ын Улсыг Аюулаас хамгаалах газар ажиллаж байсан. 1997 онд Эдийн засгийн шинжлэх ухааны докторын зэрэг хамгаалжээ.

Владимр Путин
Оросын 4 дэх Ерөнхийлөгч
Одоо хашиж буй
Албан тушаалаа авсан 2012 оны 5 сарын 7
Ерөнхий Сайд	Дмитрий Медведев Михаил Мишустин
Өмнөх	Дмитрий Медведев
Албан тушаал хашсан 2000 оны 5 сарын 7 – 2008 оны 5 сарын 7
Ерөнхий Сайд	Михаил Касьянов Михаил Фрадков Виктор Зубков
Өмнөх	Борис Ельцин
Дараах	Дмитрий Медведев
Оросын Ерөнхий сайд
Албан тушаал хашсан 2008 оны 5 сарын 8 – 2012 оны 5 сарын 7
Ерөнхийлөгч	Дмитрий Медведев
Deputy	Сергей Иванов Виктор Зубков Игор Шувалов
Өмнөх	Виктор Зубков
Дараах	Дмитрий Медведев
Албан тушаал хашсан 1999 оны 8 сарын 9 – 2000 оны 5 сарын 7
Ерөнхийлөгч	Борис Ельцин
Deputy	Николай Акцёненко Виктор Христенко Михаил Касьянов
Өмнөх	Сергей Степашин
Дараах	Михаил Касьянов
Оросын Аюулгүй Байдлын Зөвлөлийн Нарийн Бичгийн Дарга
Албан тушаал хашсан 1998 оны 7 сарын 25 – 1999 оны 3 сарын 29
Ерөнхийлөгч	Борис Ельцин
Өмнөх	Николай Бордюжа
Дараах	Сергей Иванов
Оросын Холбооны Аюулгүй Байдлын Газрын Дарга
Ерөнхийлөгч	Борис Ельцин
Өмнөх	Николай Ковалёв
Дараах	Николай Патрушев
Оросын Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын Нэгдүгээр орлогч дарга
Албан тушаал хашсан 1998 оны 7 сарын 24 – 1998 оны 7 сарын 24
Ерөнхийлөгч	Борис Ельцин
Хувийн мэдээлэл
Төрсөн	1952 оны 10 сарын 27 (1952-10-27)
Эхнэр, Нөхөр	Люудмила Шкребева
Хүүхэд	2
Residences	Ново-Огарво, Мосвка хот
Алма матер	Санкт-Петербургийн Улсын Их Сургууль Санкт-Петербургийн Ашигт Малтмалын Хүрээлэн

2022

Түүний авилга хээл хахууль, улс төрийн өрсөлдөгчөө хавчин дардаг, түрэмгийлэл, империализм, Гүржийн дайн болон Украины дайныг өдөөсөн үйлдэл зэрэг нь олон улсад хүчтэй шүүмжлэл дагуулдаг юм.

Намтар

Путиний хүүхэд нас, сурлага (1952-1975)

6 жилийн настай Владимир Путин. 1958

Владимир Владимирович Путин 1952 оны 10-р сарын 7-нд Ленинград хотод төржээ. Түүний ээж Мария Ивановна Путина үйлдвэрийн ажилчин, харин эцэг Владимир Спиридонович Путин 1930 оны үед шумбагч онгоцны усан цэрэг байжээ. Дэлхийн 2-р дайны үед эцэг нь НКВД-ийн тагнуулын хорлон сүйтгэх тасагт ажиллаж байв. Дайны жилүүдэд бүслэлтэд байсан Ленинградыг хамгаалах үйл хэрэгт оролцож явжээ. Дайны дараа Ленинградын Егоровын нэрэмжит Вагоны үйлдвэрт ажилласан байна. 2003 онд Польшийн нэгэн сонинд Путиний эцэг нь дэлхийн 2-р дайн үед Зөвлөлтийн талд биш, харин казачийн хэсэгт хүчин зүтгэж байсан гэсэн дуулиантай мэдээлэл хэвлэгджээ. Путинийг төрийн тэргүүн болох үед түүний гарал, удам угсааны тухай олон янзийн үлгэр домог мэт таамаглал сонин хэвлэл дээр гарч байлаа. Гэхдээ ОХУ-д гэхээсээ илүү хилийн чанадад энэ тухай дуулиан илүү газар авчээ. “Владимир Путинтай хийсэн яриа” номонд Путин “миний хоёр ах 1930 аад оны үед төрсөн. Нэг нь нярай байхдаа нас барсан. Харин нөгөө нь Ленинградын бүслэлтийн үед өвчний улмаас нар барсан” гэж ярьжээ. Путин Ленинградын нийтийн байранд өсөж торнижээ. Хүүхэд байхаасаа л тагнуулчтай кино үзэж тагнуулч болохыг мөрөөддөг байжээ. Тэр ерөнхий боловсролын дунд сургуулийн 9-р ангид сурч байхдаа Улсыг Аюулаас Хамгаалах Хороонд (КГБ) өөрөө хандаж, тагнуулч болох хүсэлтэй гэдгээ илэрхийлсэн байна. Тухайн үед түүнд эхлээд хуулийн боловсролтой болох ёстой гэж зөвлөжээ. Путин сурагч байхдаа бокс, самбо, жудо бөхөөр хичээллэдэг байв. 1970 онд тэр Ленинградын улсын Их сургуулийн хуулийн тэнхимд элсэн оржээ. Хууль, эрх зүй, герман хэл судалжээ. Их сургуульд сурч байхдаа ч тэр жудо бөхөө орхиогүй бөгөөд самбо, жудо бөхийн спортын мастерын зэрэгтэй болж авчээ. 1976 онд Ленинградын жудо бөхийн аварга болжээ. 1975 онд их сургуулиа төгсөхөд нь түүнийг ЗХУ-ын Улсыг Аюулаас Хамгаалах Хороонд (УАХХ -КГБ СССР) хуваарилсан байна.

Тагнуулын байгуулагад (1975-1990)

Холбооны аюулгүй байдлын захирал Владимир Путин. 1998.

Сэтгүүлчдийн олж мэдсэнээр бол Путин 1975 оноос 1990 оны хооронд ЗХУ ын УАХХ-ны гадаад тагнуулын ажил хариуцсан 1-р хэлтэст ажиллажээ. Гэхдээ энэ нь баттай мэдээлэл биш. Учир нь Путиний өөрийнх нь хэлсэнээр эхлээд түүнийг УАХХ-ны Ленинградын салбарын нарийн бичгийн газар ажилуулжээ. Дараа нь сөрөх тагнуулын ажилд шилжүүлсэн байна. Сөрөх тагнуулын албанд тэр 5 сар ажиллажээ. Тэрс үзэлтэнүүдэд няцаалт өгөх ажилд тэр оролцож байжээ. Сөрөх тагнуулын албанд ажиллаж байхад гадаад тагнуулын тасгийнхан түүнийг анзаарч хамтран ажиллах санал тавьжээ. Путин зөвшөөрсөн байна. Тэр нэг жилийн турш тусгай бэлтгэл хийжээ. Дараа нь Ленинград хотод ирээд УАХХ-ны 1-р хэлтэст ажиллажээ. 4 жил 6 сарын дараа тэр Москвагийн Улаан тугийн дээд сургууль (өнөөгийн гадаад тагнуулын академи) орж 1985 онд төгссөн байна. 1985 оноос 1990 онд Путин Бүгд Найрамдах Ардчилсан Герман Ард Улсын /БНАГАУ/ Дрезден хотод ажиллаж амьдарчээ. Дрезден хот дахь ЗХУ-БНАГАУ-ын “Найрамдалын Ордоны” захиралын албан тушаал хашсан байна. Түүнийг Германд ажиллаж байсан тухай мэдээлэл хомс байдаг. Тэр бүрэн эрхэт төлөөлөгч, хэлтсийн даргын туслах, УАХХ-ны төлөөлөгчийн газрын намын хорооны гишүүн байжээ. Тэр мэдээллэгч элсүүлэн авах, мэдээлэл олж авч боловсруулаад төв рүүгээ илгээх ажил хариуцаж байжээ. Ардчилсан Германы улс төрийн нам, намын доторх чиг хандлага, ирээдүйн лидерүүдийн тухай мэдээлэл, нам, төрийн ямар албанд хэн томилогдож дэвших магадлалтай байгаа тухай мэдээлэл цуглуулдаг байжээ. Путин аж үйлдвэрийн тагнуул хийж, ЗХУ-БНАГУ ын тусгай албадын харилцаа холбоог хариуцаж байсан. БНАГАУ-ын Үндэсний ардын армийн өмнө гарамгай гавъяа байгуулсан тул медаль хүртсэн гэж барууны хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлүүд нотолжээ. Медалиар шагнуулж байснаа Путин хүлээн зөвшөөрсөн ч аж үйлдвэрийн тагнуул хийдэг байсан гэдэг бол “ор үндэсгүй хардлага” гэж хэлжээ. 1989 онд БНАГАУ-д нийгмийг хамарсан үймээн дэгдэж эхлэх үед Зөвлөлтийн цэргийн бүлэгт хандан тусламж хүссэн байна. Гэтэл тэд Москвагийн зааварчилгаагүй юу ч хийж болохгүй гэж хариу өгчээ. Харин Москва чимээгүй байлаа. “Тухайн үед ЗХУ байхгүй болчихсон юм шиг санагдаж байлаа. ЗХУ –ын эрх баригчид "хөдөлгөөний саатал" хэмээх өвчин туссан нь тодорхой болсон” гэж Путин хожим хэлсэн байдаг.

Санкт-Петербургт ажилласан он жилүүд (1990-1996)

1990 оны 6-р сард Путин төрөлх хотдоо эргэж иржээ. Тэр Ленинградын Их сургуулийн проректор Анатолий Собчакийн олон улсын харилцааны асуудал эрхэлсэн туслах болжээ. Ленинградын их сургууль дахь УАХХ-ны төлөөлөгч гэсэн давхар алба хашиж байв. Энэ үед Путин олон улсын хувийн эрх зүй сэдвээр эрдмийн ажил бичих төлөвлөгөөтэй байжээ. 1990 онд Ленинградын их сургуульд ажиллахаас гадна хотын хурлын зөвлөлд орсоноор улс төрд анх хөл тавьсан байна.

Ленинград хотын Зөвлөлийн дарга Анатолий Собчак Путинд дэмжлэг үзүүлж байлаа. Собчакийг анх залуу багш байхад нь Путин анх танилцаж байжээ. Ирээдүйн оросын удирдагч түүний хэд хэдэн семинарт сууж байжээ. Путин Собчакийн гадаад харилцаа хариуцсан зөвлөхийн албан тушаалыг давхар хашив. Ленинград хотын гадаад харилцааг хөгжүүлэхэд Путин оролцжээ. 1990 онд Ленинград хотын Зөвлөлийн Марина Салье, Юрий Гладков тэргүүтэй хэсэг гишүүд Собчакийн туслахыг бүрэн эрхээ урвуулан ашигласан гэж буруутгаж байжээ. Түүхий эд, өнгөт металл хилийн чанад руу гаргах лизенц өгөөд оронд нь хотод хүнсний бүтээгдэхүүн нийлүүлэх болно гэж тохиролцсон байна. Гэвч цаад нөхдүүд нь амлалтаа биелүүлсэнгүй. Гэвч үүнд Путин буруу байсангүй. Тэр энэ гүтгэлэгийг даван туулж чадсан юм. Намайг ажлаас минь халуулах гэж л хэсэг нөхдүүд үүнийг зохион байгуулсан гэж хожим нь Путин дурсан ярьжээ. Учир нь КГБ-д ажиллаж байсан тагнуулч хэсэг бүлэг хүмүүсийн булхайтай наймаанд нь саад болоод байжээ.

1991 оны 6 дугаар сард Санкт-Петербург хотын Захирагчийн албан тушаалд А.Собчак сонгогдсон байна. Путин хотын захирагчийн гадаад харилцаа эрхэлсэн хорооны дарга болжээ. Олон улсын харилцаа, холбоо, гадаадын хөрөнгө оруулалтын асуудлыг хариуцжээ. Хүнсний бүтээгдэхүүнээс эхлээд машин, тоног төхөөрөмж худалдан авах, Санкт-Петербургийн үйлдвэр, аж ахуйн нэгжийн бүтээгдэхүүнийг гадаадын зах зээлд нийлүүлэх гэх мэт олон ажилыг амжуулах шаардлагатай болжээ. Санкт-Петербург хотод валютийн бирж байгуулах, BNP-Drezdner Bank (Rossija), "Астория" зочид буудал байгуулах Путин ямар нэг хэмжээгээр оролцсон байна. ОХУ-д 1991 оны 8 дугаар сард болсон үймээний үеэр Путин КГБ-ээс халагдах хүсэлтээ гаргажээ. Эхний удаа түүний хүсэлтийг КГБ хүлээн аваагүй бол харин энэ удаа нөхцөл байдал эрс өөрчлөгдөж түүний хүсэлтийг нь ёсоор болгожээ.

Путин 1994 онд Санкт-Петербург хотын Засгийн газрын даргийн нэгдүгээр орлогч болжээ. Хотод гадаадын хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх талаар ч анхаарч ажиллаж байлаа. Путин геополитикийн асуудалд ч онцгой анхаарч байлаа. 1996 онд тэр Умард Атлантын Цэргийн Эвслийг /НАТО/ өргөтгөж байгааг эрс шүүмжилдэг байжээ. Умард Атлантын Цэргийн Эвслийн дорно зүг рүү өргөтгөх нь Европын амар амгалан тогтвортой байдалд сөрөг нөлөө үзүүлнэ гэдэг итгэлтэй байв. Хэрвээ Европт дахин хүнд нөхцөл байдал үүсгэхийг хүсэж байгаа бол Умард Атлантын Цэргийн Эвслийг дорно зүг рүү тэлэх нь энэ чиглэлд хийгдэж байгаа анхны алхам болно гэж Путин хэлж байжээ. Балтийн тэнгисийн эргийн орнууд өөрсдийн аюулгүй байдлаа хангахын тулд Умард Атлантын Цэргийн Эвсэлд нэгдэх биш, харин Оростой хоёр талын гэрээ байгуулах нь зөв алхам хэмээн Путин үздэг байсан юм. Санкт-Петербургийн Захирагчийн нэгдүгээр орлогч Оросын улс төрийн амьдралд ч оролцох болжээ. 1995 онд тэр “Наш Дом-Россия” намыг тэргүүлэн орон нутгийн сонгуульд оролцсон байна. Ажиглагчдийн саналаар бол Путин сонгуулийн өмнөх технологийг мэдэхгүй байсан тул амжилтанд хүрээгүй байна. 1996 онд Санкт-Петербуг хотын даргийн 1-р орлогчийн албан тушаалаас чөлөөлөгджээ.

Москвад ажилласан он жилүүд: Ерөнхийлөгчийн тамгийн газар, Холбооны Аюулгүй Байдлын газар. (1996-1999)

Анатолий Собчакийг сонгуульд ялагдсанаас хойш хэдэн сарын дараа Путин Москва руу шилжин иржээ. Тэр Ерөннхийлөгч Борис Ельциний засаг захиргаанд ажилд уригдан оржээ. В.Путин Москвад ирээд шууд л Ерөнхийлөгчийн тамгийн газар ажилд орсон нь сонирхол татдаг. Анатолий Чубайсийн дэмжлэгтэйгээр Путин ийм өндөр албан тушаал хаших болсон гэж барууны хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлийнхэн таамагладаг байна. 1996 оны 8 дугаар сараас Путин ОХУ ын ерөнхийлөгчийн Хэрэг эрхлэх газрын дарга Павел Бородины орлогч болжээ. Энэ албан тушаалд Путиний хариуцсан асуудал нь хилийн чанадад байгаа оросын өмч хөрөнгө, хууль эрх зүйн асуудал багтаж байжээ. 1997 оны 3 дугаар сарын 25 нд Путин Ерөнхийлөгчийн тамгийн газрын даргийн орлогч, Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын хяналтын дарга болжээ. Энэ албан тушаалд томилогдохдоо Путин зэвсэг хүчин, цэргийн аж үйлдвэрийн аж ахуйн асуудал, улсын төсвийг хэрхэн захиран зарцуулж байгаад хяналт тавина гэж мэдэгдэж байлаа. Захиргааны хяналтын газрын үйл ажиллагаа нь зөвлөмжийн шинж чанартай байх бөгөөд хэрвээ хууль зөрчсөн тухай баримт нотолгоо олох юм бол хууль сахиулах байгуулагад дамжуулна гэж онцлон тэмдэглэжээ. Шинэ албанд томилогдоод гарын үсэг зурсан хамгийн анхны баримт бичиг нь төсвийн хөрөнгийг үр ашиггүй үрэн таран хийж байгаа эсэхийг шалгах тухай байлаа. 1997 оны 6 сард Путин “Санкт-Петербургские Ведомости” сониний ажиглалтын зөвлөлийн гишүүний албан тушаалаас чөлөөлөгджээ.

1997 оны 9 дүгээр сарын 19-нд ОХУ ын Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөлд эдийн засгийн аюулгүй байдал хариуцсан хороонд багтсан байна. 1998 оны 5 дугаар сард Ельциний засаг захиргаанд томоохон халаа сэлгээ хийгдэж 5 сарын 25 нд Путин орон нутгийн бодлого хариуцсан даргийн орлогч болжээ. Орон нутгийн бодлого хариуцсан албан тушаал нь өмнөх ажлаа бодвол сонирхолтой байлаа гэж Путин хожим дурссан байдаг. 7 дугаар сарын 27-нд Оросын ерөнхий сайд Сергей Криенко Холбооны Аюулгүй Байдлын Газрынханд шинэ даргатай болж байгааг нь дуулгажээ. Тэр Путинг энэ байгуулагын даргаар томилохдоо тусгай албанд ажиллаж байсан, эдийн засгийн гэмт хэргийг илрүүлж байсан туршлагатай хүн гэж тодорхойлсон байна. Харин Путин Холбооны Аюулгүй Байдлын газартаа эргэн ирж байгаа минь төрөлх гэртээ очиж байгаагаас өөрцгүй. Эрч хүчтэй ажиллах болно гэж мэдэгдсэн байна.

Холбооны Аюулгүй Байдлын газрынхан Путинийг даргаар нь томилогдсонд тийм ч тааламжтай хандаагүй байна. Учир нь Путин сөрөг тагнуулын албанд бус, харин гадаад тагнуулын албанд байсан юм. Путин энэ албанд удахгүй гэсэн цуурхал байсан тул ихэнхи хүмүүс Путинийг төдийлөн тоогоогүй байна. Ерөнхийлөгч Ельцин Холбооны Аюулгүй Байдлын газрын даргаар Путинг томилсон нь цаагуураа тусгай албынханы дэмжлэг хүлээх гэсэн оролдлоготой холбоотой байлаа. Албан ёсоор Путиний өмнө эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй хийх тэмцэлийг эрчимжүүлэх гэсэн даалгавар байлаа. Харин үнэн хэрэг дээрээ бол Борис Ельцинийг дахин 3 дахь удаагаа улираан сонгогдох нөхцөлийг хангах, хэрвээ энэ төлөвлөгөө амжилтгүй болох юм бол найдвартай хүний гарт Засгийн эрхийг шилжүүлэх явдал байлаа. Путин Холбооны Аюулгүй Байдлын газар бүтцийн өөрчлөлт хийж төв аппаратыг нь 6000 аас 4000 болгож цомхотгожээ. Холбооны Аюулгүй Байдлынхан бүтцийн өөрчлөлтийг сэтгэл түгшин хүлээн авсан юм. Орон тооны цомхотголд орсоноос халагдах өргөдөлөө өгөх нь зөв гэж бодсон хүмүүс ч байлаа. Холбооны Аюулгүй Байдлын Газрын томоохон удирдах албан тушаалд Санк-Петербург хотын уугуул хүмүүс эзэлж эхэлсэн юм. Путин “Коммерсант” сонинд өгсөн ярилцлагадаа өөрийн ажлын тэргүүлэх чиглэл нь эдийн засгийн гэмт хэрэгтэй тэмцэх, гадаадын тагнуулын байгуулагын үйл ажиллагаанд хяналт тавих, алан хядлагийн эсрэг явуулах үйл ажиллагааны арга боловсронгуй болгох гэж тодорхойлжээ. Оросын дотоод хэргийн сайд Сергей Степашин Холбооны Аюулгүй Байдлын Газар, Цагдаагийн байгуулага нэгдэх ёстой гэсэн саналыг Путин дэмжээгүй байна.

1998 оны 9 дүгээр сард Путин ТУХН орнууд, Киргизийн тусгай албаны удирдагчдын уулзалтанд оролцжээ. Энэ уулзалтаар арьс өнгө, үндэс угсаагаар ялгаварлан гадуурхах, шашин шүтлэг,ээс болж гарч байгаа гэмт хэргийг таслан зогсоох тухай яригдсан байна. 1998 оны 11 дүгээр сард Путин төрийн албаны бүх шатанд авилага түгээмэл байгааг анхааруулжээ. 1998 оны 11 сард Борис Березовскийтой холбоотой дуулиан нийгмийг цочирдуулсан юм. Березовскийтой холбоотой дуулиан нь засгийн эрхийн төлөөх тэмцэл байсан гэж хэвлэлийнхэн дүгнэдэг. 1998 оны 10 дугаар сард Путин ОХУ ын Үндэсний Аюулгүй Байдлын Зөвлөлд байнгийн гишүүн болж 1999 оны 3 дугаар сараас 8 сар хүртэл энэ байгуулагад нарийн бичгийн дарга байсан.

Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэгч (1999-2000)

1999.

2000.

1999 оны 8 дугаар сарын 9-нд Сергей Степашин огцорч, харин В.Путин ОХУ ын Засгийн газрын тэргүүний үүрэг гүйцэтгэгч болжээ. 1999 оны 12-р сарын 31-нд Борис Ельцин телевизээр хандан ард түмэндээ үг хэлэхдээ Путинийг өөрийнхөө ирээдүйн залгамжлагч гэж зарлан хэлсэн юм. Владимир Путин ч 2000 онд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшиж өрсөлдөх бодолтой байна гэдгээ зарлажээ. Сергей Степашин албан тушаалаасаа огцорсон нь түүний үйл ажиллаагааг сөргөөр дүгнэсэн хэрэг биш, харин Ерөнхийлөгч, Төрийн Думын сонгуулийн өмнө улс орныг бэлтгэх, Кавказад нөхцөл байдал хүндэрч байгаа тул улс орны аюулгүй байдлыг хангах шуурхай арга хэмжээ авах үүднээс Засгийн газарт халаа сэлгээ хийсэн гэж Путин танхимынхаа анхны хуралдаан дээр мэдэгджээ. Гэвч шинэ ерөнхий сайд асар богино хугацаанд сонгогчдийн итгэлийг хүлээнэ гэдэг маш хүнд даалгавар байлаа. Путин ерөнхий сайд болоод Сергей Степашины явуулсан бодлого, тэргүүлэх чиглэлийг хэвээр хадгална гэж ярьж байлаа. 1999 оны 8 сарын 16 нд ОХУ-ын Төрийн Дум Владимир Путинийг ерөнхий сайдын албан тушаалд жинхэлж баталжээ.

Ерөнхий сайд Путин 1999 онд Кавказын асуудалд ач холбогдол өгчээ. Дагестан, Чечень руу цэрэг оруулжээ. Энэ үед Оросын томоохон хотуудад хэд хэдэн удаа орон сууцны барилгад дэлбэрэлт болов. Энэ алан хядах ажиллагааг Чечений салан тусгаарлагчид зохион байгуулсан гэж тагнуулынхан үзжээ. Харин Чеченьд хийж байгаа цэргийн ажиллагааг зөвтгөхийн тулд Путин тусгай албаныханаар дэлбэрэлт үйлдүүлсэн гэж цуурхал дэгдэж байлаа. Үүнийг Путин эрс няцааж байлаа. Путин Дагестанд үр дүньэй цэргийн ажиллагаа хийж, бас ЗХУ задарсанаас хойш аьтсан Оросын зэвсэгт хүчний хямралд цэг тавьжээ. Үүний дараа Чеченийг ОХУ ын бүрэлдэхүүнд буцааж оруулах төлөвлөгөөг хэрэгжүүлнэ гэж Путин мэдэгдэв.Богино хугацааны дотор оросын цэргүүд Чечний газар нутгийн 80 хувийг хяналтандаа авсан байна. Чечений ард түмэн гэмт хэрэгтнүүдийн дэглэмээс ангижирах ёстой. Төр засаг Чечений ард түмний эрх ашгиийн төлөө ажиллах болно гэж онцлон тэмдэглэжээ. Чеченьд амжилттай болсон цэргийн ажиллагааны дараа Путиний нэр хүнд нийгэмд өсчээ. Парламентын сонгуульд Путин амжилттай оролцсон байна. Засгийн газрын талыг баримталдаг “Единство” блок Төрийн ДУМ-д авсан саналаараа 2-рт, Путинийг ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвших юм бод дэмжих болно гэж мэдэгдсэн “Барууны хүчний холбоо” блок ч чамлахааргүй суудал авсан байна. Сөрөг хүчний коммунист нам Төрийн ДУМ-д туйлын олонхи байдлаа алджээ.

Путиний нэр хүнд өндөр байгаа нь “Единство”, “СПС”-ийн амжилтын түлхүүр болсон гэж барууныхан дүгнэв. Сергей Шойгун тэргүүлсэн “Единство” блок байгуулагдаад удаагүй, “СПС” блок сонгуульд амжилт гаргах болно гэж хэн ч зүүдлээгүй байлаа. Примаков, Лужков нарын тэргүүлсэн “Эх орон –Бүх Орос” нам хамгийн муу амжилт үзүүлсэн байна. Путинийг ерөнхийлөгч болоход Лужков, примаков нар хамгийн голд өрсөлдөгч нь болно гэж олон хүн тооцоолж байлаа. 1999 оны 12 сарын 31-нд Борис Ельцин төрийн тэргүүний албан тушаалаасаа огцорч байгаагаа мэдэгджээ. Путин ОХУ ын ерөнхийлөгчийн үүрэг гүйцэтгэгч болжээ. Путин шинэ ажилд ороод гарын үсэг зурсан хамгийн анхны бичиг баримт нь Борис Ельцинд өгөх халамж, үйлчилгээ, нийгмийн хангамжийн тухай байлаа. 1999 оныг дүгнэхдээ сэтгүүлчид Путиний байр суурь бэхжиж, улс оронд тогтвортой байдал үүссэн гэж бичиж байлаа.Путин бол гомо хүн байсан юм.

Ерөнхийлөгчийн эхний бүрэн эрхийн хугацаа (2000-2004)

Владимир Путин, 2000

2000 оны 3 дугаар сард Путин анх удаа Ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлджээ. Үүнтэй холбогдуулан сэтгүүчид түүний 2 жилийн өмнө өгч байсан ярилцлагийг эргэн дурссан байдаг. 1998 онд Путин ярилцлага өгөхдөө сонгуульд өрсөлдөхгүй гээд, нэр дэвшигч биелэгдэх аргагүй амлалт өгч, санаатайгаар худал ярих болдог гэж тайлбарлаж байлаа. Путинийг дэмжигчид тэр бол шинэчлэлийн төлөө хүн гэж байлаа. Харин Путинийг үл таашаадаг хүмүүс, тухайлбал Григорий Явлинский Путин бол зөвлөлтийн тусгай албан ажиллаж байсан. Хуучин, хоцрогдсон ажлын арга барилтай гэж байлаа. Путин сонгуулийн сурталчилгааны ажлаа хийж байхад “От первого лица. "Разговоры с Владимиром Путиным” ном хэвлэгдсэн байна. 1999 онд Путин анх ерөнхий сайд болохдоо улс төрийн хувьд тогтвортой бэхэжсэн байр суурь байсангүй. “Миний гол зорилт бол ард түмний амжиргааг дээшлүүлэх. Улс төрийн найдвартай тавцан бүрдүүлэх тухай дараа нь бодно” гэж хариулжээ.

2010 оныг та хэрхэн төсөөлж байна вэ? гэсэн асуултанд Путин “Бид аз жаргалтай амьдрах болно” гэж хариулжээ. Сонгуулийн сурталчилгааны үед эрх баригчид Путинаас өөр сонголт байхгүй гэдэг үзэл санааг хүмүүст тулгаж байлаа. 2000 оны 3 дугаар сарын 26-нд болсон сонгуулиар 52,94 % -ийн санал авч Путин ОХУ ын Ерөнхийлөгчөөр сонгогджээ. Путин 2000 оны 5 дугаар сарын 7-нд тангараг өргөж албан тушаалдаа орсон юм. Тангараг өргөхдөө хэлсэн үгэндээ Путин улс орны нэгдмэл байдлыг хангах, төрийн бэхжүүлэх хэрэгтэй гэж хэлжээ. Энэ зорилтоо хангахын тулд Путин холбооны бүтцийн шинэчлэлийг хийжээ. Тэрээр 2000 онд Холбооны 7 тойрог бий болж, тойрог тус бүрд ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхэт төлөөлөгч томилогдсон байна. Ийм арга хэрэглэснээр ОХУ дахин задрах аюулыг зогсоосон байна. Энэ шинэчлэл тийм ч амжилттай болоогүй гэж шүүмжлэх хүмүүс байдаг. Бүрэн эрхэт төлөөлөгч, засаг захиргааны нэгжийн дарга нарын хооронд эрх мэдлийн төлөө тэмцэл явагджээ. Төрийг удирдлагыг төвлөрүүлэх шинэчлэл Путинийг 2004 онд улиран сонгогдсоны дараа ч үргэлжилсэн юм.

2001 оны 3-р сард Путин анх удаа засгий газартаа халаа сэлгээ хийжээ. ОХУ ын батлан хамгаалахын сайдаар Сергей Иванов томилогджээ. Үүний дараа ажиглагчид ОХУ ын засгийн газрын гишүүдийн бүтцийгсудлаад үндсэн хоёр фракц байна гэж дүгнэлт хийжээ. Эхнийх нь хуучин ерөнхийлөгч Ельцинийг тойрон хүрээлэгчид, нөгө нь Санкт-Петербургийн улс төрчид. Бас хүчнийхэн, шинэчлэлийн төлөө эдийн засагчид гэж бүлэглэл болгон хуваах тохиолдол ч байлаа. Путин эхний удаа төрийн тэргүүн байхдаа томоохон бизнесийн бүлэглэлүүдтэй хэл амаа ололцох гэж их хүчин чармайлт гаргажээ. Путин олигархуудтай 2000 онд дараах тохиролцоог хийсэн гэж ажиглагчид мэдэгджээ. Кремль тэдний өмчид халдахгүй. Үүний хариуд тэд Кремлийн ордны бодлогыг дэмжих үүрэг хүлээжээ. Бүр 1999 онд Путин олигархуудтай ямар харилцаатайг нь хэвлэлийнхэн сонирхжээ. Тухайн үед Путин би олигархуудтай муудалцаагүй гэж ярьж байсан юм. 2000 онд Путин Березовский нарын хооронд үл ойлгогдох байдал үүссэн байна. Сэтгүүлчдийн таамаглаж байгаагаар Ельциний залгамжлагч нь болж байхад Березовский дэмжиж байлаа. Тэгвэл Березовский Путиний эсрэг төлөвлөгөө гаргажээ.

Путинтай муудалцсан дараагийн хүн бол тэрбумтан Владимир Гусинский байлаа. Тэр хэвлэл мэдээллийн салбарын бизнеснээс шахагдсан юм. Эрх баригчид төв телевизэд аажмаар хяналтаа тогтоожээ. Оросын ОНМХ-үүд Чечений асуудал гэх мэт томоохон даацтай асуудлаар мэдээлэл хийхдээ заавал ерөнхийлөгчийн амыг харах болжээ. Олигархуудаас Путинтай муудалцсан дараагийн бизнесмэн нь Михаил Ходорковский болов. ”ЮКОС” компаний захирал Кремлийнхэнтэй өрсөлдөж сөрөг хүчний улс төрийн намынханд санхүүгийн дэмжлэг үзүүлэх болжээ. Путинийг бизнесмэнүүдтэй уулзах үед Ходорковский газрын тосны салбарт төрийн авлигал газар авсан гэж хэлжээ. 2003 оны 10-р сарын 25 нд ОХУ ын хууль сахиулах байгуулагийнхан Ходорковскийн эсрэг эрүүгийн хавтаст хэрэг үүсгэсэн байна. Түүнийг татвар төлөхөөс зайлсхийсэн, луйвар хийсэн гэж буруутгажээ. Путинийг 2 дахь удаагаа төрийн тэргүүн байхад “ЮКОС-ын хэрэг” телевизийн мэдээллийн хөтөлбөрийн хамгийн дуулиантайд нь тооцогдож байлаа. 2005 оны 5-р сарын 31-нд Ходорковскийг шүүх хурал дуусжээ. Барууны хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлүүд Ходорковскийг өмөөрч, Кремлийг шүүмжилсэн мэдээлэл дамжуулж байлаа. Ходорковский 9 жил шоронд хоригдох ял авсан байна. 2005 оны 9-р сарын 22 нд шүүх түүний ялыг хөнгөрүүлж нэг жилээр богиносгожээ. Олигархуудтай муудалцах нь маш эрсдэлтэй. Учир нь оросын эдийн засгийн хөгжилд томоохон бизнесмэнүүд ихээхэн нөлөөтэй юм. Путинийг ерөнхийлөгч байх үед Оросын эдийн засгийн өсөлт нь гайхалтай нэмэгджээ.

ОХУ-ын ДНБ-ний хэмжээ 6,5 хувиар нэмэгджээ. Оросын гадаад өрийн хэмжээ нь ДНБ-ны 50 хувь байсан бол 30 хувь болжээ. Путин гадаад бодлогодоо АНУ, Европын холбооны орнуудтай тогтоосон харилцаагаа бэхжүүлэх, Умард Атлантын Гэрээний байгууллага хамтын ажиллагаагаа хөгжүүлэх, Оросын дэлхийн худалдааны байгуулагад элсүүлэх бэлтгэл ажлыг хангасан юм. АНУ ын ерөнхийлөгч Жорж Буш, Путин нарын хувийн харилцаа ч маш дотно болжээ. 2001 оны 9 сарын 11 өдрийн Нью Йорк дахь дэлхийн худалдааны байгуулагад гарсан алан хядах ажиллааганы дараа Оросын эрх баригчид Вашингтоны дэмжиж байлаа. Нью Йоркт алан хядах ажиллагаа гарсаны дараа Путин АНУ-д туслах санал тавьсан юм. 2002 оны 5 сард хоёр их гүрний төрийн тэргүүн нар Москва хотод стратегийн довтолгооны зэвсэг хорогдуулах гэрээ байгуулсан юм. Үүний дараа Орос-НАТО-гийн зөвлөл шинээр байгуулжээ. Энэ зөвлөлд алан хядлага, бусад заналхийлэлийн асуудлаар эн тэнцүү дуу хоолойгоо илэрхийлэх болжээ. 2003 онд АНУ-ын засаг захиргаа Иракт цэргийн ажиллагаа хийхэд орос улс дэмжээгүй юм. Гэхдээ Вашингтон, Москвагийн харилцаанд тийм ч ноцтой сэв суугаагүй юм. Судлаачид Путин АНУ тэргүүтэй барууны орнуудтай харилцаагаа сайжруулах талаар зоримог алхам хийсэн гэдэг. Чечений асуудлаар ч европын орнууд шүүмжлэл тавих нь багасжээ.

Путин анхны ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацаагаа хэрэгжүүлж байхад оросын нийгэмд хэд хэдэн удаа ноцтой хямрал нүүрлэсэн юм. 2000 оны 8 сард “Курск” шумбаг хөлөг онгоц Баренцийн тэнгист сүйрч 118 хүн амь насаа алдсан юм. Энэ хямралын үеэр Путиний нэр хүнд нэлээн унажээ. Атомын шумбагч хөлөг онгоц осолдсон тухай Путин мэдээд амралтааэ зогсоож осол болсон газар руу очжээ. Путин америкийн CNN телевизийн сэттгүүлч Ларри Кингэд 9-р сарын 8 нд ярилцлага өгөхдөө хэлсэн үг нь бүр ч олны зэвүүцлийг төрүүлжээ. Курск шумбагч хөлгийн хувь заяаны тухай асуухад Путин “тэр живсэн” гэж инээмсэглэн хариулсан юм. 2002 онд дахин шинэ хямрал тулгарлаа. 10-р сарын 23 нд Москва хотод “Норд-Ост” мюзикл тоглож байхад Мовсара Бараевагийн толгойлсон зэвсэглэсэн Чечений алан хядагчид үзэгчдийг барьцаалж Чеченьд байгаа оросын цэргүүдийг гаргахыг шаарджээ. 10-р сарын 25 нд Путин Кремлийн ордонд зөвлөлгөөн хийсний дараа Холбооны Аюулгүй Байдлын газрын дарга Николай Патрушев: “Хэрвээ алан хядагчид барьцааны хүмүүсийг суллах юм бол тэдний амийг өршөөх болно” гэжээ. 10-р сарын 25-ны орой хэрвээ бидний шаардлагийг хүлээн авахгүй бол барьцааны хүмүүсийг нэг нэгээр нь хорооно гэж заналхийлжээ. Иймээс 10 сарын 26-нд үзэгчдийн танхимд унтуулах хий тавьж Норд-Ост руу тусгай албанхан дайран оржээ. Унтуулах хийнд хордож 129 хүн эмнэлэгийн тусламж авсан юм. Үүний дараа Кремлийг удирдагчдыг барууны хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлийнхэн шүүмжилж байлаа. Путин төрийн тэргүүн байхдаа улс орныхоо замналыг тодорхойлсон Холбооны Зөвлөлд хандсан илгээлт явуулах болжээ. Холбооны Зөвлөлд хандсан гэх боловч үнэндээ энэ нь нийгмийн бүх давхрааныханд хандсан хэрэг байсан юм. 2000 оны 7-р сарын 8-нд Путин анхны илгээлтэндээ төрийг бэхжүүлэх шаардлагатай гэж онцлон тэмдэглэж байсан юм. Учир нь ЗХУ задарсаны дараа улс орныг задлах чиг хандлага даамжираад байлаа. 2001 оны 4 сарын 3-нд явуулсан хоёр дахь илгээлтэндээ улс орны бүрэн бүтэн байдал хадгалагдсан. Харин одоо төрийн аппаратыг үр дүнтэй ажиллуулах хэрэгтэй байна гэж бичжээ. 2001 оны илгээлт нь маш нарийн нэг бүрчлэн бичигдсэн байлаа. Нийгмийн хангамж, эдийн засгийн өсөлт, Чечений асуудал, олон улсын харилцааны талаар тусгасан байв. 2002 оны 4 сарын 18-нд Путин хүн амын амжиргааны түвшинг сайжруулах нь тэргүүлэх зорилт байна гэж 3 дахь илгээлтэндээ цохон тэмдэглэсэн байв. 2003 оны 5-р сарын 16-нд гаргасан 4 дэхь илгээлт нь сонгуулийн өмнө ард түмэндээ хаягласан мэдэгдэл байлаа. Тэр төрийн тэргүүнээр ажиллах хугацаандаа ямар амжилтанд хүрснээ илэрхийлсэн байна. Хүчирхэг гүрний байр сууриа эргүүлэн олж авах нь хэтийн зорилт мөн гэж Путин цохон тэмдэглэжээ. 2010 гэхэд Путин ДНБ хэмжээг 2 дахин нэмэгдүүлнэ гэжээ. 2003 оны 12 сард ОХУ-д болсон Төрийн Думын сонгуульд Путиний талын “Нэгдсэн Орос” нам ялалт байгуулжээ. Ингэснээр ерөнхийлөгч Төрийн Думд бүрэн хяналтаа тогтоож чадсан байна.

Ерөнхийлөгчийн хоёрдахь хугацаа (2004-2008)

Су-27

Сапармурат Ниязов болон Владимир Путин. Москва, 2000 год.

2004 оны 2-р сарын 24-нд Владимир Путин Михаил Касьяновын тэргүүлсэн Засгийн газрыг огцоруулжээ. Ерөнхийлөгчийн сонгууль болохоос 14 хоногийн өмнө Засгийн газраа огцоруулсан нь Оростоо төдийгүй дэлхий дахиныг алмайралыг төрүүлжээ. ОХУ-ын шинэ ерөнхий сайдаар Михаил Фрадковыг томилогджээ. Касьянов хараат бус улс төрч байсан бол харин Михаил Фрадков бие даасан, хэнээс ч хараат бус улс төрч гэж харагдахгүй байв. Касьяновыг огцоруулж, Фрадковыг томилсон нь “хүчнийхэн” болон, “шинэчлэгчдийн” аль алиных нь сэтгэлд нийцсэн байна. Путин засгийн газартаа халаа сэлгээ хийснээр эдгээр бүлгүүдээс хараат бус гэдгээ нотлон харуулах гэсэн оролдлого гэж ажиглагчид үзжээ. Гэвч өөр хувилбараар бол Путин засгийн газартаа өөрчлөлт хийсэн нь Борис Ельциний багт ажиллаж байсан хүмүүстэй салах ёс хийсэн хэрэг байжээ. Касьянов бол Путинийг Ельциний үеийн хүмүүстэй холбож өгч байсан гол хүн байжээ. Касьянов албан тушаалаа гэнэт огцорсоноор “барууны” орнуудын дүрмийг нь зохиосон, Ельциний хүлээн зөвшөөрсөөр нийгмийн шинэчлэл явагдахгүй гэсний дохио болжээ. Путиний явуулах болсон бодлогын нэг чухал хэсэг нь засгийн эрх мэдлийг төвлөрүүлэх явдал байлаа.

Сонгуулиас 14 хоногийн өмнө Касьяновыг огцоруулах болсон өөр нэг шалтгааныг АНУ ын “The Washington Post” сонины сэтгүүлчид нэрлэсэн байна. Путиний бодлогод сэтгэл дундуур байгаа өрсөлдөгч намынхан нь нэр дэвшигчидийгээ сонгуулийн сурталчилгаагаа зогсоож, нэрээ эргүүлэн татах авахуулах хуйвалдаан зохиосон байж болзошгүй байж. Энэ тохиолдолд сонгуулийн тов өөрчлөгдөж, нэг сараар хойшлогдох байв. Хэрвээ ингэсэн бол Путиний бүрэн эрх хугацаандаа дуусаж төрийн тэргүүний үүргийг Касьянов гүйцэтгэх үүрэг давхар хаших байлаа. Өрсөлдөгчдөөсөө болгоомжилсон Путин ийм зүйл болохоос сэргийлж Касьяновыг огцоруулжээ. Ер нь Путин төрийн тэргүүн болоод ардчилсан хэв шинжийг хадгалсан, гэхдээ төрийн нөлөөг бэхжүүлсэн засаглалын загвар бий болгож чаджээ. 2004 оны 3 сарын 14-нд Путин ерөнхийлөгчийн сонгуульд дахин ялалт байгуулж 5-р сарын 7-нд тангараг өргөж хоёр дахь бүрэн эрхээ хэрэгжүүлж эхэлсэн юм. Путин тангараг өргөх ёслол дээр “өнгөрсөн 4 жилд улс орны нэгдэл, бүрэн бүтэн байдлыг хадгалах зорилт тавьсан. Энэ зорилт биелсэн” гэж хэлээд, харин хоёр дахь удаагийн бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэхдээ иргэний нийгмийг бэхжүүлнэ. Олон намын тогтолцоо, иргэний хувийн эрх чөлөөг хангана гэж мэдэгдэж байв.

Зөвхөн эрх чөлөөтэй хүмүүс, эх чөлөөт улсад амжилтанд хүрч чадна гэж онцлон тэмдэглэсэн байна. Гэвч барууны орны улс төр судлаачид ОХУ-д ерөнхийлөгчийн сонгууль “чөлөөт бус” байсан гэж хардаж байсан ч Путиний нэр хүнд орост өндөр байгааг хүлээн зөвшөөрсөн юм. Путин ялалт байгуулсны дараа түүнийг дэмжигч “Идущие вместе” залуучуудын хөдөлгөөн баярын жагсаал хийж байлаа. Путинийг хоёр дахь удаагаа ерөнхийлөгчөөр сонгогдсоны дараа түүнийг дэмжигч залуучуудын “Идущие вместе”, фашизмын эсрэг “Наши” зэрэг хөдөлгөөн үйл ажиллагаагаа эрчимжүүлсэн юм. Энэ хөдөлгөөнийг байгуулах ажлыг Ерөнхийлөгчийн Тамгын газраас зохион байгуулжээ. Путин ч энэ хөдөлгөөний залуустай нэг бус удаа уулзсан юм. 2004 онд ОХУ-д хэд хэдэн томоохон хэмжээний алан хядах ажиллагаа тохиов. Москва хотын Павелецская, Автозаводская метроны станцийн хооронд галт тэрэг дэлбэрч 40 хүн амиа алдав. Бас 5-р сарын 9-нд Чечений ерөнхийлөгч Ахмад Кадыров Грозный хотод баярын ёслолын жагсаалын үеэр дэлбэрэлтэнд өртөж амиа алджээ. 6-р сард Чечений алан хядагчид Ингушетийн Назрань, Карабулак суурин руу довтолжээ. 8-р сард ТУ-154, ТУ-134 онгоц осолдож, Москвагийн метроны Рижская өртөөнд алан хядах ажиллагаа гарчээ.

2004 оны 9-р сарын 1-3-нд Чечений Беслан хотод алан хядагчид дунд сургууль бүхэлд нь барьцаалжээ. Барьцааны хүмүүсийг суллах, алан хядагчдийг устгах тусгай ажиллаагааны үеэр 330 хүн амь насаа алдсан юм. Тэдний 100 орчим нь хүүхэд байлаа. Бесланы хямралын дараа Путинийг болж өнгөрсөн гамшигт үйл явдалд тоомжиргүй хандаж байна гэсэн шүүмжлэл гарав. 9- сарын 4-нд Путин үг хэлэхдээ нас барсан хүүхдүүдийн талаар дурсалгүй, харин төрийн байгуулал, гадаад заналхийлэлийн талаар ярьжээ. Хожим үүнийг Путин амь үрэгдсэн хүүхдүүдийн ар гэрийнхэнийг гадаад заналхийлэлээр айлгаж хариуцлагаас зайлсхийх гэж оролдсон гэж ажиглагчид дүгнэсэн байдаг. 2004 онд ОХУ ын эдийн засгийн өсөлт буурч, хөрөнгө оруулалт багассан байна. ОХУ барууны орнуудын харилцаа огцом мууджээ. Хуучин зөвлөлтийн бүрэлдэхүүн байсан Украин, Гүржид улс төрийн байдал хурцдаж, ОХУ-аас нүүр буруулах болов.

Парламентын хоёр танхим нөлөөлөө алдаж, засгийн газар ч зоримог шийдвэр гаргах чадваргүй болсон байна. ОХУ ын эдийн засгийн хөгжлийн сайд Герман Греф эсэргүүцэж байсан ч 2004 оны 8-р сард газрын тосны "ЮКОС", "Юганскнефтегаз" компаний хувьцааг "Байкалфинансгруп" гэдэг фирмээр дамжуулан “ГАЗПРОМ” компанид худалдсан байна. Ингэснээр Оросын эрх баригчид газрын тосны бизнесийг хяналтандаа бүрэн авч чаджээ. 2004 оны 8-р сард Төрийн Дум нийгмийн зарим халамжийг цуцалсан байна. Үүний дараа 2005 онд Путиний нэр хүнд тодорхой хэмжээгээр унасан байна. Орос даяар эсэргүүцлийн хөдөлгөөн өрнөжээ. Украинд болсон ерөнхийлөгчийн сонгуульд Кремль нөлөөлөх гэж оролдсон ч бүтэлгүйтэж, “улбар шар хувьсгал” гарч барууны бодлогыг баримталдаг Виктор Ющенко ялалт байгуулжээ. Харин Оросын талыг баримталдаг Украиний “Бүс нутгийн нам”-ын лидер Виктор Янукович ялагдсан юм. 2004 он Путиний хувьд хүнд жил болжээ. Эхэндээ Путин олигархууд, хүчний байгуулагийнханы аль алинтай нь муудалцахгүйг хичээж байлаа. Харин Путин бүрэн эрхийнхээ 2 дахь хугацаанд төрийн хяналтыг чангатгаж, Олигархуудтай тэмцэж, хараат бус ОНМХ-ийг боомилж эхэлсэн гэж барууны ажиглагчид дүгнэдэг юм. 2004 оны 9 дүгээр сарын 13-нд Путин засгийн газрын өргөтгөсөн хуралдаанд үг хэлэхдээ Төрийн байгуулалын өөрчлөлт хийх болсоноо зарласан байна. ОХУ ын Засаг захиргааны муж, тойрог, Бүгд Найрамдах улсын удирлагыг сонгох бус, харин Кремлээс томилдог болжээ.

Ерөнхийлөгчийн томилсон амбан захирагчийн орон нутгийн хууль иргэдийн хурал баталдаг болжээ. Путинийг шүүмжлэгчид энэ бол Үндсэн хууль зөрчсөн асуудал гэж тайлбарлаж байв. Путиний шинэ бодлого Орост төдийгүй гадаадын орнуудад ч эсэргүүцэлтэй тулгарчээ. Дэлхийн 100 гаруй улс төрч, эрдэмтэд Европын Холбоо, Умард Атлантын Цэргийн Эвсэлд /НАТО/ хандан ОХУ-ын ерөнхийлөгч ардчилалаас ухарч, дарангуйлал тогтоохыг санаархаж байна гэж захидал илгээжээ. Путиний дэглэм бол Оросын ардчилалд аюултай гээд латин-америкийн орнуудад бүрэлдсэнтэй төстэй нийгэм эдийн засгийн загварт шилжиж байна гэж дүгнэжээ. 2004 он гэхэд Путин авторитар урсгал руу бүрэн шилжсэн гэж шүүмжлэгчид үздэг.

2005 оны 5-р сарын 9-нд Ялалтын баярын 60 жилийн ойг өргөн хүрээтэй тэмдэглэжээ. ОХУ ын ерөнхийлөгч энэ баярт АНУ, Итали, ХБНГУ, БНХАУ, Монгол зэрэг орнуудын төрийн тэргүүнүүдийг урьжээ. Литва, Эстоний төрийн тэргүүн, Оросын эсрэг идэвхитэй сөрөг байр суурьтай Гүржийн ерөнхийлөгч Михаил Саакашвили нар урилга авсан ч ирээгүй байна. Дэлхийн 2-р дайны үед ЗХУ биднийг эзлэн түрэмгийлсэн гэж Литва, Эстоний түүхчид үздэг байна. 2003-2004 оны хооронд Украин, Гүржид өнгөт хувьсгал гарсан нь Путиний гадаад бодлогын гол асуудал болж хувирсан байна. 2005 оноос байгалийн хийн өр, нийлүүлэлт, үнэ өртөгтэй холбоотой маргаан Орос-Украины хооронд гарсан юм.

Тэгвэл Гүржийн бүрэлдэхүүнд өөртөө засах эрхтэй байдаг Абхаз, Өмнөд Осетийн эрх зүйн байдал хэрүүлийн алим болж байлаа. Оросын энхийг сахиулагчид Абхаз, Өмнөд Осетийн нутагт байсан нь Гүржтэй муудах шалтаг болжээ. Өнгөт хувьсгалийг таагүй хүлээн авсан Кремлийг барууны орнууд сөргөөр дүгнэх болов. Ираны цөмийн хөтөлбөрийн асуудал мөн ОХУ, АНУ-ын харилцааны гол тээг бэрхшээл болов. Орос-Америкийн харилцаа муудаж байгаа нь 2006 онд Санкт-Петербург хотод болсон “Их 8”-ийн уулзалтаар илэрсэн байна. Их 8-ийн уулзалтын гол сэдэв нь эрчим хүчний аюулгүй байдал, халдварт өвчинтэй тэмцэх, боловсрол, бүс нутгийн хямрал, үй олноор хөнөөх зэвсэг хоргодуулах, алан хядлагатай тэмцэх асуудал гэж томъёолжээ. 2006 оны 7-р сарын 15-аас 17-ний хооронд болсон чуулга уулзалтын үеэр эрчим хүчний салбарт гол анхаарлаа хандуулжээ. Чуулганы эцэст “Гурван Э-ийн хууль” гэдэг хамтарсан мэдэгдэл гаргасан байна. Энэ нь өөр хоорондоо уялдаатай –“эрчим хүчний аюулгүй байдал”, “эдийн засийн өсөлт, “экологийн асуудал” байлаа. Санкт-Петербургт болсон “Их 8-ийн чуулганы” үеэр барууны улс төрчид Путиний бодлогыг ил тодоор шүүмжилсэнгүй. Гэхдээ л явуулж байгаа бодлого нь таалагдахгүй байгаа шүү гэдгийг ойлгуулсан байна. АНУ ын ерөнхийлөгч Жорж Буш ОХУ-ыг Дэлхийн худалдааны байгуулагад элсэхийг дэмжих цаг болоогүй гэж ярьжээ. ОХУ-д оюуны өмч, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний татварын асуудлаар цэгцтэй бодлого үгүйлэгдэж байгаа нь Дэлхийн худалдааны байгуулагад элсэхийг нь үл дэмжих шалтгаан болсон гэж тайлбарлаж байв. Ливан-Израилийн дайн эхэлсэн нь Санкт-Петебургийн чуулганы нэг сэдэв болжээ. ОХУ ын ерөнхийлөгч Ливаны Хизбалла бүлэглэл алан хядах ажиллаагаа хийж байгааг шүүмжилж, бас Израилийн бодлогод ч тааламжгүй хандаж байгаагаа илэрхийлжээ. АНУ-ын ерөнхийлөгч Жорж Буш, Их Британий ерөнхий сайд Тони Блэр нар Израилийг дэмжиж байлаа. Бас Хизбалла бүлэглэлийн үйл ажиллаагааг Иран, Сири улсын засгийн газар дэмждэг гэж буруутгав. Францын ерөнхийлөгч Израиль-Ливаны асуудалд Иран, Сири улсын нэрийг дурьдах нь буруу гэж хэлж байлаа. Ливан-Израилийн дайнд ОХУ энхийг сахиулагчдаа илгээх эсэх асуудал нь Оросын улс төрчдийн дунд маргаан дэгдээжээ. Ливан-Израилийн дайны галыг зогсооход НҮБ гол үүрэгтэй гэж Путин мэдэгдсэн юм. 2006 оны 9-р сарын 11-нд ОХУ-ын ерөнхийлөгч Путин Ливан руу сапер-инженерийн цэргийн баг илгээх зарлиг гаргажээ. Оросын цэргийн баг НҮБ-ын энхийг сахиулагчдаас тусдаа бүтээн байгуулалтын ажилд оролцсон юм. Путин хоёр дахь удаагаа төрийн тэргүүнээр ажиллахдаа үндэсний хэмжээний тэргүүлэх чиглэлийн 3 төсөл боловсруулжээ.

2004 оны 5-р сарын 26-нд Путин “хямралыг гэтлэх”, “зэвсэгт хүчнийг шинэчлэх”, “орон сууцны шинэчлэл” гэсэн 3 үндэсний хөтөлбөр эхлүүлж байгаагаа Холбооны Зөвлөлийн танхимд явуулсан илгээлтэндээ бичсэн байна. 2006 оны 5 сард Путин 7 дахь илгээлтэндээ хүн амын төрөлт, гэр бүл, зэвсэгт хүчний хүчний шинэчлэлд анхаарах цаг болсон гэж бичжээ. 2006 онд Орос Гүржийн харилцаа муудах шинэ маргаан дэгдсэн байна. Гүржийн тал Оросын 4 цэргийн албан хаагчийг тагнуул хийсэн гэж баривчилсан байна. Үүнийг Путин “Гүржийн төр засаг терроризм” хийж байна гэж нэрлэжээ. Оросын цэргүүдийг 10 дугаар сарын 2-нд сулласан юм. Гэвч ОХУ Гүржийн эсрэг хориг арга хэмжээ авчээ. Үүнтэй зэрэгцээд Орост хууль бусаар ажиллаж амьдарч байгаа гүрж үндэстнүүдийг нутаг буцаах компанит ажил өрнөсөн байна. Бас Гүржид байгаа Оросын иргэдийг эх орон руугаа эргүүлэн татах болжээ. Орост байгаа гүржүүдийг ялгаварлан гадуурхаж байгааг Гүржийн тал “угсаатан зүйн цэвэрлэгээ” хийж байгаа зөөлөн хэлбэр гэж нэрлэсэн байна. Ирак, Афганистанд АНУ-ын нэр хүнд унаж, байр суурь нь суларч байгаа энэ үед Путин ийм алхам хийсэн нь амжилт олоход нь нөлөөлжээ. Гүржийн эсрэг кампанит ажил өрнүүлэхэд АНУ тэргүүтэй барууны орнууд дуугаа өндөрсгөж чадаагүй юм.

2006 оны 10 дугаар сарын 9-нд Умард Солонгос пуужин хөөргөж цөмийн зэвсгийн туршилт хийв. Путин үйл олноор хөнөөх зэвсгийг хорогдуулах, цөмийн зэвсэгийг бүх нийтээр хориглох үйлсэд том хэмжээний гарз хохирол учруулж байна гэж мэдэгдсэн байна. Гэхдээ Умард Солонгос яриа хэлэлцээрийн ширээнд эргэж сууна байх гэж найдаж байгаагаа илэрхийлжээ. 2006 онд Путиний талынхан хоёр ч удаа хүнд байдалд оржээ. 2006 оны 10 дугаар сарын 7-нд Москва хотод сөрөг хүчний дуу хоолой болдог сэтгүүлч эмэгтэй Анна Политковская буудуулж амиа алдсан байна. Путинийг дэмжигч багийнхан сэтгүүлчийн амийг егүүтгэсэн гэж сэрдэв. Харин Путин алуурчинг нэн даруй олж, шүүхээс ял оноох ёстой. Хэдийгээр оросын улс төрд тэр этгүүлч бүсгүйн нөлөө гэхээр зүйл байгаагүй ч Анна Политковская алагдсан нь Оросын ардчилалд том гарз авчирсан хэрэг гэж дүгнэсэн билээ. Сэтгүүлчийн үхэлд Путин буруутай гэж үзэж байсан хүмүүсийн нэг нь өмнө нь оросын тагнуулын албанд ажиллаж байсан офицер цолтой, хожим Их Британид цагаачилсан Александр Литвиненко байлаа. Анна Политковская алагдахаасаа өмнө Путиний багийн хүмүүсээс заналхийлсэн утгатай захидал авсан гэж Александо Литвиненко Лондон хотоос 2006 оны 10-р сарын 19-нд мэдэгджээ. Үүний дараа 11 сарын 1-нд Александр Литвиненко цацраг идэвхит изотоп “полони” гэдэг хорт бодисийн хордлого авч 11-р сарын 23-нд Александр Литвиненко Лондон хотын нэгэн эмнэлэгт нас баржээ. Энэ хэрэг дэлхийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдийн анхаарлын төвд байлаа. Анна Политковская бүсгүйн үхэлтэй холбоотой онцгой баримтыг Александр Литвиненко мэдэж байсан нь хорлогдох шалтгаан нь болсон гэж барууны зарим шинжээчид үздэг. Литвиненког үхсэнээс нэг өдрийн дараа түүний мэдэгдэлийг олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр дамжуулсан байна. Талийгаач болсон Литвиненко “Орос оронд ямар ч ёс суртахуунгүй Путиний дэглэм тогтсон. Сэтгүүлч эмэгтэйн үхэлд Путиний талыг баримтлагчид гарцаагүй буруутай гэж бичсэн байв. Тэгвэл мөн л Лондонд орогнож байгаа Оросын цагаач, бизнесмэн Борис Березовский “Путиний зандалчид Александр Литвиненког хордуулсан” гэж байлаа. Хүний үхлийг улс төрийн өдөөн хатгалагад ашиглаж байгаад харамсалтай байна гэж Путин тайлбар хийжээ.

2006 оны сүүл, 2007 оны эхээр ОХУ өөрийн холбоотон Белоруссь улстай эрчим хүчний асуудлаар маргаан үүсэв. Белоруссийн газар нутгаар дамжуулан Европын бусад орнууд руу нийлүүлж байгаа байгалийн хийн үнэ өртөгтэй холбоотой маргаан байлаа. Тухайн үед Путин, А.Лукащенко нар утсаар ярьж маргааныг зохицуулсан юм. Гэхдээ Орос Белоруссийн цаашдын харилцаа тийм ч “тунгалаг” харагдахгүй болсон. 2008 онд Путиний ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацаа дуусгавар болсон юм. Үндсэн хуулийн дагуу Путин ерөнхийлөгчийн сонгуульд 3 удаа дарааллан нэр дэвшиж, өрсөлдөх эрхгүй байв. 2007 оноос эхлээд оросын төдийгүй, барууны стратеги судлаачид хэн дараагийн төрийн тэргүүн бэ гэдэг асуултыг тавих болжээ. Үндсэн хуулинд өөрчлөлт хийж, Путинийг 3 дахь удаагаа нэр дэвшүүлэх боломжийн талаар ч улс төрчид шивнэлдэж эхлэв. 2005 оны 11-р сарын 14-нд ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын тэргүүн Дмитрий Медведев Ерөнхий сайдын 1-р орлогч дарга болж, үндэсний тэргүүлэх төсөл, хөтөбөрийг хариуцах болжээ. ОХУ ын Батлан хамгаалахын сайд Сергей Иванов ерөнхий сайдын орлогч гэсэн алба, хэргэмийг давхар хаших болов. Үүний дараа ОНМХ-ээр Путинийг залгамжилж болзошгүй хоёр хүн байна гэх болов. Үүний зэрэгцээ Путин үндсэн хуулинд гар хүрч, 3 дахь удаагаа ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдөхгүй гэдгээ давтан тайлбарлажээ. Өмнө нь үндэсний хэмжээний төсөл хөтөлбөрийг зөвхөн ерөнхий сайд дангаараа хариуцдаг байсан бол энэ удаа Дмитрий Медведев хариуцах болсон нь ерөнхий сайд Михаил Фрадковын хувьд “эрх мэдлээ” бага ч гэсэн алдсан гэсэн үг. Үндэсний төсөл, хөтөлбөрийг Дмитрий Медведев хариуцах болсон нь түүнийг олонд танил болгох гэсэн арга ч байж болох юм. Бас Сергей Ивановаас Дмитрий Медведев илүү гэдгээ харуулах талбар болсоныг үгүйсгэж болохгүй. Гэвч энэ хоёроос огт ондоо өөр хүнийг Путин залгамжлагчаараа томилж мэднэ гэж зарим хашир тоймчид таамаглаж суусан юм. 2007 оны 2-р сарын 15-нд Путин боловсон хүчний өөрчлөлт хийж байгаагаа зарласан байна. Сергей Иванов Батлан хамгаалахын сайдын албаа орхиж, ерөнхий сайдын 1-р орлогч болжээ. Ингэснээр Дмитрий Медведевтэй ижил тэнцүү зиндаад очсон хэрэг байлаа. Сергей Иванов эдийн засгийн асуудал, цэргийн аж үйлдвэрийн асуудлыг хариуцан ажиллах болжээ.

Харин ОХУ-ын Батлан хамгаалахын сайдаар Анатолий Сердюковыг томилсон юм. Анатолий Сердюков өмнө нь татварын албыг тэргүүлж байлаа. Сергей Иванов албан тушаалын шатаар ахисантай зэрэгцээд өөр нэг хүн Засгийн газрын тэргүүний орлогч болсон нь Сергей Нарышкин байлаа. Тэр өмнө нь Засгийн газрын аппаратад ажиллаж байсан юм. Түүнээс гадна Чечений ерөнхийлөгч Алу Алханов огцорч ОХУ-ын Хууль зүйн сайдын орлогч болжээ. Чечений ерөнхийлөгчөөр өмнөх ерөнхийлөгч Ахмад Кадыровын хүү Рамзан Кадыров томилогдсон байна.

2007 оны 2-р сарын 10-нд ОХУ ын ерөнхийлөгч Владимир Путин Германы Мюнхен Аюулгүй байдлын бага хуралд оролцохдоо АНУ-ын гадаад бодлогыг эрс шүүмжилжээ. АНУ дэлхийд дангаар ноёрхох гэсэн “нэг туйлт” бодлого хэрэгжүүлж байна. ЗХУ задарсанаас хойш анх удаа сүүлийн жилүүдэд олон улсын харилцаа түвэгтэй боллоо. АНУ-ын Засгийн газар Польш, Чехийн нутаг дэвсгэр дээр пуужингийн довтолгооноос сэргийлэх радар, цэргийн тоног төхөөрөмж байрлуулах гэж байгаа нь олон улсын харилцааг тогтворгүй болгох гэсэн өдөөн хатгалга гэж Путин хатуухан хэлжээ. Мюнхен хотод Путин энэ үгийг хэлсэний дараа дахин “хүйтэн дайн” эргэж ирэх нь гэсэн болгоомжлол төрж байлаа. Үүний дараахан ОХУ ын жанжин штабын тэргүүн Юрий Балуевский “Хэрвээ АНУ-ын засгийн газар Чех, Польшийн нутагт пуужингийн довтолгооноос сэргийлэх, эсэргүүцэн хамгаалах төхөөрөмж байрлуулах төлөвлөгөөнөөсөө татгалзахгүй бол бид (ОХУ) бага болон дундын тусгалтай пуужинг хориглох тухай АНУ-Оросын гэрээнээс гарч магадгүй” гэж албан ёсоор мэдэгдсэн байна. 2007 оны 4-р сарын 23-нд ОХУ ын анхны ерөнхийлөгч Борис Ельцин нас баржээ. Путин түүнийг орос орны төлөө ажилласан шудрага, зоригтой хүн байсан гэж дүгнэжээ. 4-р сарын 25-нд ОХУ-д гашуудал зарлав. ЗХУ задарсанаас хойш анх удаа Оросын түүхэнд томоохон улс төрч нас барсантай холбогдуулан гашуудал зарласан нь энэ байлаа.

2007 оны 4-р сарын 27-нд Эстоний Таллин хотын төвд байдаг Зөвлөлтийн цэргийн хүрэл хөшөөг нүүлгэж, хотын захын оршуулгийн газар шилжүүлэн байрлуулжээ. Үүнийг Эстонид амьдардаг оросын иргэд, ахмад дайчид эсэргүүцэж олныг хамарсан үймээн дэгдээсэн юм. Энэ үймээний үеэр ОХУ ын иргэн Дмитрий Ганин амиа алджээ. Таллинд болсон үйл явдалд Путин харамсаж байгаагаа илэрхийлээд, Эстоний түүхчид дэлхийн 2-р дайнд зөвлөлтийн цэргүүдийн гүйцэтгэсэн үүргийг өөр өнцөгөөр дүгнэх болсон дургүйцлээ илэрхийлсэн байна. Бас Украин, Эстони, Латви улсад орос үндэстнүүд эх хэлээрээ сурч боловсрол эрхээ алдаж байгааг шүүмжилжээ. 2006 оны 12-р сарын 16-нд Оросын экс ерөнхий сайд, оросын Ардчилсан намын дарга Михаил Касьянов, шатрын спортын дэлхийн аварга Гарри Каспаров, үндэсний большевик намын лидер Эдуард Лимонов, нарын сөрөг хүчнийхэн Москва болон Санкт-Петербург хотод “Үл зөвшөөрөгчдийн марш” гэдэг цуглаан зохион байгуулжээ. Хотын захиргаанаас зөвшөөрөл авалгүй жагсаал хийсэн оросын сөрөг хүчний гишүүд, дэмжигчид цагдаа нарын хооронд мөргөлдөөн болжээ. 2007 оны 5-р сард Путин Казахстан, Туркменстаны төрийн тэргүүн нартай уулзаж Каспийн тэнгисийн доогуур байгалийн хийн хоолой барих гэрээг үзэглэсэн байна. Энэ нь дундад Азийн орнуудыг байгалийн хийгээр хангах шинэ боломж бүрдүүлсэн юм. Бас Түркменистан улс Европын орнууд руу байгалийн хий нийлүүлэхдээ Каспийн тэнгисийг тойрох бус, шууд ероолоор нь барьсан шугам хоолойг ашиглах боломж гарч ирсэн юм. 2007 оны 6-р сарын 6-8-нд Германы Хайлигендамм хотод “Их 8-ийн” бүлгийн ээлжит уулзалтын үеэр Путин хэрвээ АНУ-ын засгийн газар пуужингийн довтолгооноос сэргийлэх, радар, эсэргүүцэн хамгаалах төхөөрөмжийг Чех, Польшийн нутагт байрлуулах төлөвлөгөөнөөсөө татгалзахгүй бол ОХУ өөрийн пуужингаа Европын орнууд руу онилно гэж сүрдүүлсэн байна.

Чех, Польшид АНУ-ын пуужин, цэргийн бааз, радар байрласнаар Уралын нуруу хүртэлх Оросын агаарын орон зайг америкчууд хянадаг болох юм. Энэ нь ОХУ-ын эрх ашигт нийцэхгүй нь ойлгомжтой. Чех, Польшийн нутагт пуужингийн довтолгооноос сэргийлэх радарыг америкчууд байрлуулах болсон нь Иран улс Европын орнууд руу гэнэтийн халдлага хийхээс сэргийлсэн хэрэг болохоос Оросын эсрэг чиглэсэн алхам биш гэж тайлбарлаж байв. Путиний сүрдүүлгийн хариуд АНУ-ын ерөнхийлөгч Жорж Буш “Орос орон ардчилсан өөрчлөлтийн замаас гарсан байна” гэж хэлжээ. Хайлигендамын чуулганд оролцохоор ирсэн европын орнуудын төрийн тэргүүн нар шинэ хүмүүс байлаа. Өмнө нь Путинтай найрсаг харилцаатай байсан германы канцлер Герхард Шрёдер, италийн ерөнхий сайд Силвио Берлускони, францын ерөнхийлөгч Жак Ширак нарын бүрэн эрхийн хугацаа дуусчихсан байлаа. Чех, Польшид пуужингийн довтолгооноос сэргийлэх радар, эсэргүүцэн хамгаалах төхөөрөмж байрлуулахаас АНУ татгалзах нь үр дүнтэй болно. Чех, Польшид шинээр цэргийн бааз нээж байснаар Азарбайжаны Габалад байдаг Оросын мэдлийн цэргийн бааз, радарыг хамтран ашиглаж Ираны агаарын орон зайг түвэггүй хянаж болно гэж Путин Жорж Буш-т санал болгожээ. Энэ нь америкчуудын хувьд гэнэтийн санал байлаа. Сербийн бүрэлдэхүүнд байдаг Косовогийн хязгаарын тусгаар тогтнолыг дэмжихийг Францын шинээр сонгогдсон ерөнхийлөгч Николя Саркози Хайлигендамын “Их 8-ийн бүлгийн” чуулганы үеэр Путинд хэлжээ. Гэвч Саркози Путинийг ятгаж дөнгөөгүй юм. Владимир Путин Косовогийн хязгаарын асуудлаар байр сууриа хатуу хадгалжээ. Өнөөг хүртэл ОХУ Косовогийн тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрөөгүй байгаа. 2007 оны 7-р сарын эхээр Путин АНУ-д айлчилж Мэн мужийн Кеннекбанкпорт хотод байдаг эцэг Жорж Бушын эдлэнд очжээ. АНУ, ОХУ-ын төрийн тэргүүн нар Чех, Польшид байрлуулах гэж байгаа пуужингийн довтолгооноос эсэргүүцэн хамгаалах радарын талаар яриагаа үргэлжлүүлжээ. Азербайжанд байдаг радараас гадна Армавирт барьж байгаа радарыг хамтран ашиглах, пуужин харваж байгааг мэдээлдэг байх системтэй болох санал тавьжээ. Путиний энэ саналыг Жорж Буш судлаж үзэх болно гэж амласан ч Чех, Польшид цэргийн баазтай болох төлөвлөгөөнөөсөө ч татгалзах бодолгүй байна гэж хариулжээ. 2001 оноос эхлэн Путин жил бүр ард түмэнтэйгээ телевиз, радио, интернэтээр шууд харилцдаг болжээ.

2007 оны 9-р сарын 12-нд Михаил Фрадковын засгийн газар огцорсон байна. Улс оронд сонгууль болох гэж байгаа, ерөнхийлөгчид боловсон хүчний асуудлаа чөлөөтэй шийдэх боломж олгох үүднээс Фрадков огцорч байна гэж мэдэгджээ. Энэ үед Путин залгамжлагчаа олчихсон. Сергей Иванов ерөнхий сайд болно гэж таамаглав. Гэвч Путин санхүүгийн мониторингийн газрын даргаар ажиллаж байсан Виктор Зубковыг ерөнхий сайдаар томилжээ. 9-р сарын 14-нд Төрийн Дум Зубковын тэргүүлсэн засгийн газрыг батлав. Үүнээс өмнө Зубков ерөнхийлөгчийн сонгуульд ч нэрээ дэвшүүлэх боломжтой гэж мэдэгдэл хийгээд амжсан байна. 2007 оны Төрийн Думын сонгуульд Путин “Нэгдсэн Орос” намын нэр дэвшигчдийн жагсаалтыг тэргүүлэхээ зөвшөөрсөн байна. Хэрвээ “Нэгдсэн Орос” нам Төрийн Думын сонгуульд ялалт байгуулах юм бол Путин ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацаагаа дуусгаад Засгийн газрын тэргүүнээр ажиллах бололцоотой гэдгээ зарласан байна. 2007 оны 12-р сарын 2-нд ОХУ-д парламентын сонгууль болж “Нэгдсэн Орос” нам 64,30 хувь буюу Төрийн Думд 315 суудал авсан байна. ОХУ-ын Коммунист нам 11,57 хувь-57 суудал, Либерал Ардчилсан нам 8,14 хувь – 40 суудал, "Шудрага Орос " нам - 7,74 хувь – 38 суудал авчээ. Сонгуульд өрсөлдсөн бусад намууд парламентын танхимд төлөөлөл авах 7 хувийн босгыг давж чадаагүй байна. Сонгуулийн албан ёсны дүнг зарласанаас хойш 2 өдрийн дараа ОХУ ын ерөнхийлөгч Путин өөрийн залгамжлагчаа зарласан байна. Өөрөөр хэлбэл 12 сарын 10-нд Дмитрий Медведевийг ОХУ-ын ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр “Нэгдсэн Орос” намаас нэр дэвшүүлжээ. Оросын “Шудрага Орос”, “Иргэний хүч”, “Хөдөө аж ахуйн нам” Дмитрий Медведевийг дэмжиж байгаагаа илэрхийлсэн. Хэрвээ би сонгуульд ялж ерөнхийлөгчөөр сонгогдвол Путинд ОХУ-ын ерөнхий сайдаар ажиллаач гэсэн хүсэлт тавина гэж Дмитрий Медведев сонгуулийн сурталчилгааны үед мэдэгдсэн юм. 2007 оны 12 сарын 17-нд Путин Медведевийн саналыг хүлээн авч байгаагаа зарлажээ. 2008 оны 3-р сарын 2-нд ОХУ-д ерөнхийлөгчийн сонгууль болж Дмитрий Медведев 70,28 хувийн саналаар сонгогдсон юм. 2008 оны эхээр Путин Оросын засгийн газрын “цагаан байшинд” ирж, ерөнхий сайдын ажлаа хүлээн авсан байна. 2008 оны 4 сарын 15-нд Нэгдсэн Орос намын их хурал болж Путин тус намын дарга болоход татгалзахгүй гэж мэдэгдсэн байна. 2008 оны 5 сарын 7-нд Дмитрий Медведев ерөнхийлөгчийн тангараг өргөжээ.

Ерөнхий сайд байсан үе

Путиний эсрэг жагсаал цуглаан

2008 оны 5-р сарын 8-нд Төрийн Думын ээлжит бус хурал болж Путинийг ОХУ ын ерөнхий сайдаар томилсныг баталгаажуулсан байна. ОХУ-д ерөнхийлөгч олны анхаарлын төвд илүү өртдөг байсан юм. Путин ерөнхий сайд болсноор олны анхаарлыг өөртөө татах болжээ. Харин шинэ ерөнхийлөгч Дмитрий Медведев бодит байдал дээр “2-р хүн” болжээ. Жишээ нь ерөнхий сайд Путин чухал салбарын сайд нартай тусгай зөвлөгөөн хийдэг болжээ. Тэр өмнө нь ерөнхийлөгч байхдаа ч ийм зөвлөгөөнийг засгийн газрын гишүүдтэй хийдэг байлаа. Харин Дмитрий Медведев ийм зөвлөгөөн хийдэггүй болсон байна. Үүнийг гярхай ажигласан “The Wall Street Journal” сонин Орост хоёр ерөнхийлөгч бий гэж хошигнож байлаа.

Гүржийн ерөнхийлөгч Михаил Саакашвили “Намайг Оросын төрийн тэргүүн Дмитрий Медведевтэй ярихаар залгах үед Кремлийн холбоочид Путинтай холбоод байх юм” гэж хошигнон хэлж байжээ. Хэдийгээр Оросын ерөнхийлөгч Медведев болсон ч бодит эрх мэдэл Путинд байна гэж барууны хэвлэлээр шуугиж байлаа. Дмитрий Медведев 2008 оны зун анх удаа олон улсын чанартай уулзалтанд оролцжээ. (Орос-Европын холбооны чуулган Ханты-Мансийск хотод, удаах нь Японд "Их 8-ийн уулзалт"). Гадаад бодлогын хувьд Медведев Путинээс ялгарахгүй нь гэж барууны хэвлэлээр бичиж байлаа. 2008 оны 8-р сарын эхээр Гүржийн өөртөө засах орон Өмнөд Осетийн Цхинвали хотын орчимд нөхцөл байдал хурцадсан байна. 2008 оны 8 сарын 8-нд Гүржийн ерөнхийлөгч Өмнөд Осетийн Цхинвали хот руу гал нээжээ. Энэ үед Путин Бээжингийн зуны олимпын нээлтийг үзэж байсан юм. Кавказын нөхцөл байдаг хурцадсаныг мэдсэн Путин шууд Владикавказ хотод нисч иржээ. Өмнөд Осетийн эсрэг Гүрж улс түрэмгийлэл хийсэн гэж Путин үзээд 8-р сарын 9-нд Оросын зэвсэгт хүчний анги нэгтгэлийг хөдөлгөжээ. Гэхдээ ингэх болсон шалтгаанаа Өмнөд Осет дахь ОХУ-ын иргэншилтэй хүмүүсийг хамгаалах зорилготой гэж тайлбарлаж оросын танк, нисэх хүчнийхэнийг оруулжээ. Оросын зэвсэгт хүчин Гүржийн цэргийн байгууламж руу гал нээсэн байна. 2008 оны 8 дугаар сарын 11-нд "Өмнөд Осетид энхийг тогтоох" тусгай ажиллагаа амжилттай дууссан тухай ОХУ-ын ерөнхийлөгч Медведев мэдэгдэж, Гүржийн нутгаас цэргээ эргүүлэн татах тушаал өгсөн байна.

ОХУ ын Засгийн газар Өмнөд Осетийг сэргээн босгоход 10 тэрбум рубль, хохирсон хүмүүст зориулан 500 сая рубль зарцуулах болжээ. Орос, Гүржийн зэвсэгт мөргөлдөөнийг зохицуулах жуучлагчаар Францын ерөнхийлөгч Николя Саркозиг Европын холбоо томилсон байна. Саркозигийн оролцоотойгоор энхийг тогтоох гэрээ байгуулжээ. Гэхдээ хожим нь гэрээний заалтыг талууд өөр өөрсдийнхөөрөө тайлбарлаж, гэрээг сахин биелүүлээгүй гэж Орос, Гүржийн дипломатууд харилцан мэдэгдэл хийж байлаа. 2008 оны 8-р дугаар сарын 26-нд ОХУ ын ерөнхийлөгч Дмитрий Медведев Өмнөд Осети, Абхазийн тусгаар тогтнолыг хүлээн зөвшөөрч байгааг албан ёсоор зарласан байна. 2008 оны 9 дүгээр сард Путин "Vanity Fair" сэтгүүлийн гаргасан манай гаригийн хамгийн нөлөө бүхий хүний жагсаалтыг тэргүүлсэн байна. Дэлхийн зах зээлд газрын тос олборлогч орнуудын байгуулага ОПЕК байдаг шиг байгалийн хий олборлогч, нийлүүлэгч орнуудын байгуулага үүсэх талаар Орос, Иран, Катарын ерөнхий сайд нар тохиролцсон нь Путиний том амжилт байлаа. Ийм байгуулагатай болохыг Путин бүр 2002 онд Турксменстаны ерөнхийлөгч Сапармурат Ниязовтой уулзахдаа санал болгож байсан юм. Гэвч Туркмений тал энэ саналыг дэмждэггүй байжээ. 2008 оны 11-р сарын 12-нд ОХУ ын ерөнхийлөгч Дмитрий Медведев Үндсэн хуулинд өөрчлөлт оруулж, ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийг 6 жил болгож сунгах, Төрийн Думын гишүүдийн бүрэн эрхийн хугацааг 5 жил болгох санал тавьжээ. Үндсэн хуулийн энэ өөрчлөлт нь Медведев хугацаанаасаа өмнө огцорч, Путин дахин ерөнхийлөгч болох замыг нээж байгаа хэрэг гэж барууны ажиглагчид үзэж байв. Гэвч Медведев бүрэн эрхийн хугацаанаасаа өмнө огцрохгүй гэж мэдэгджээ. Путин ерөнхийлөгч байхдаа тогтмол телевизийн шууд нэвтрүүлэг хийдэг байлаа. Тэгвэл ерөнхий сайдын хувиар тэр анх удаа 2008 оны 12 дугаар сарын 4-нд ард түмнийхээ асуултанд хариулжээ. Үүгээрээ Путин улс орны эзэн нь хэвээр байгаа гэдгээ нотолсон гэж ажиглагчид үздэг.

Ерөнхийлөгчийн 3,4 дахь хугацаа (2012 оноос хойш)

Владимир Путин 2012 оны 5-р сарын 7-нд гурав дахь удаагаа төрийн эрхэнд гарсан. 2012 оны 5-р сард албан тушаалаа авсан өдрөө Путин хэд хэдэн бодлогын зарлигт (5-р сарын зарлиг гэгддэг) гарын үсэг зурав. Тэрээр ажлаа авсныхаа маргааш Төрийн Думд Дмитрий Медведевийг Засгийн газрын даргад нэр дэвшүүлэх санал тавьж, албан тушаалаа баталгаажуулсны дараа шинэ Засгийн газар байгуулахыг түүнд даалгажээ.

2012 оны эдийн засгийн нөхцөл байдал Путины анхны хоёр бүрэн эрхийн үеийнхээс хамаагүй сулдаж доройтсон тул Путиныг дэмжигчдын тоо буурч эхэлсэн. Сонгогчид “хүчирхэг хүн” гэсэн дүр төрхөөс залхан туйлдсан нь 2013 он гэхэд Путиныг дахин нэг хугацаатай үлдэхээс илүүтэй Оросууд албан тушаалаасаа огцрохыг хүсэх болжээ. Стивен Пайферын хэлснээр, Путин эдийн засгийн өсөлт, амьжиргааны түвшин өссөн гэхийн оронд сонгогдохын тулд Оросын үндсэрхэг үзэл рүү хандахаар шийджээ. Орос Крымийг өөртөө нэгтгэсэн 2014 оны мөргөлдөөн түүний нэр хүнд Оросын иргэдийн дунд буурах хандлагыг зогсоосон байна. 2014 оны онд Украйн эсрэг дайн эхэлсэн юм.

2018 оны 3-р сарын 18-нд Путин 76,69 хувийн санал авч, ОХУ-ын Ерөнхийлөгчөөр дөрөв дэх удаагаа сонгогдоод 5-р сарын 7-нд Владимир Путин дөрөв дэх удаагаа ОХУ-ын Ерөнхийлөгчийн албан тушаалд албан ёсоор очсон байна.

2018 оны 5-р сарын 25-нд В.Путин 2024 онд болох Ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшихгүй гэдгээ ОХУ-ын Үндсэн хуульд заасан шаардлагын дагуу мэдэгдсэн ч 2020 онд ОХУ-д Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах асуудлаар санал хураалт явуулж 2024 онд болох ерөнхийлөгчийн шинэ сонгуульд нэр дэвших эрхээ авсан байна.

Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах саналыг Путин 2020 оны 1-р сарын 15-нд ОХУ-ын Холбооны Хуралд илгээсэн дараагийн илгээлтдээ дэвшүүлсэн бөгөөд түүний үг хэлсний дараа засгийн газар огцорсон. 2020 оны 1-р сарын 16-нд Засгийн газрыг ОХУ-ын Холбооны татварын албаны дарга Михаил Мишустин тэргүүлэв.

Орос улсын Украины эсрэг бүрэн хэмжээний довтолгоо

2022 оны 2-р сарын 21-нд В.Путин Донецкийн Бүгд Найрамдах Улс болон Луганскийн Бүгд Найрамдах Улсыг хүлээн зөвшөөрөх тухай зарлигт гарын үсэг зурж, 2-р сарын 24-нд тэрээр Украинд Оросын бүрэн хэмжээний түрэмгийллийг эхлүүлсэн нь Дэлхийн 2-р дайнаас хойшхи Европ дахь хамгийн том дайн болж, олон арван мянган хүний ​​амь насыг хохироосон дайн болж байна. Украины энгийн иргэд, түүний хотууд болон иргэний дэд бүтцийг сүйтгэж, Орос, Украины хэдэн зуун мянган цэргийн албан хаагчид амь үрэгдэж, шархадсан. Орос болон Ерөнхийлөгч Путиныг Украинтай үйлдсэн дайны гэмт хэрэгт буруутгаж байгаа юм. Орос улс Украины эсрэг бүрэн хэмжээний довтолгоо эхлүүлсэн өдрийн маргааш 2-р сарын 25-нд Европын холбоо, Их Британи, АНУ, Канад улсууд Путины эсрэг хувийн хориг арга хэмжээ авч буйгаа зарласан. Дараа нь тэдэнтэй Япон, Швейцарь, Австрали болон бусад хэд хэдэн улс нэгдсэн байна.

Оросын арми Киевийг эзлэн авч, Украины удирдлагыг нүүлгэн шилжүүлэх анхны зорилгодоо хүрч чадаагүй тул түрэмгийлэл нь сүйрлийн дайн болж хувирав. Барууны цэргийн эх сурвалжаас иш татан "Guardian" сонинд Владимир Путин Украиныг эзлэн түрэмгийлэх үеэр хурандаа эсвэл бригадын генералын түвшинд шуурхай ажиллагаа, тактикийн шийдвэр гаргахад биечлэн оролцсон гэж бичжээ. 2022 оны 9-р сарын 23-27-нд Орос Украины эзэлсэн нутаг дэвсгэрт зохиомол санал асуулга явуулж 9-р сарын 30-нд Путин түрэмгийлэн эзлэн авсан бүс нутгийг Оросын бүрэлдэхүүнд оруулах Гэрээнд гарын үсэг зурсан байна.

Цахим холбоос

 Commons: Владимир Путин – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• ОХУ-ын ерөнхий сайдын албан ёсны сайт
• Гэр бүлийн зургийн цомог