Руанда
Руандагийн Бүгд Найрамдах Улс (Франц: Rwanda) нь дорнод болон төв Африкт Их нууруудын бүст, Уганда, Бурунди, Бүгд Найрамдах Ардчилсан Конго Улс болон Танзани улсуудтай хиллэн орших, далайд гарцгүй жижигхэн орон юм. Африк тивийн өндөр нягтшилтай орнуудын нэг болох тус улсын 10.1 сая орчим хүн амын ихэнх нь газар тариалангаар амь зуулгаа залгуулдаг. Руандагийн газар нутаг нь дов толгод ихтэй учраас "Мянган толгодын орон" (Франц: Pays des Mille Collines; Киняруанда хэл: Igihugu cy'Imisozi Igihumbi) ч гэж нэрлэгддэг.
Бүгд Найрамдах Руанда Улс Repubulika y'u Rwanda (Киняруанда) République du Rwanda (Франц) Jamhuri ya Rwanda (Свахили) | |
|---|---|
Уриа: "Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu" (Франц: "Unité, Travail, Patriotisme") (Свахили: "Umoja, Kazi, Uzalendo") (Монгол: "Эв нэгдэл, ажил хөдөлмөр, эх оронч үзэл") | |
| Төрийн дуулал: "Rwanda Nziza" (Монгол: "Үзэсгэлэнт Руанда") | |
 Руанда улсын байршил (хар) – Африк (цайвар цэнхэр & хар саарал) | |
| Нийслэл ба томоохон хот | Кигали 1°56′38″S 30°3′34″E / 1.94389°S 30.05944°E |
| Албан ёсны хэл | |
| Угсаатны бүлгүүд |
|
| Шашин | |
| Ард түмний нэршил |
|
| Төр засаг | Нэгдмэл ерөнхийлөгчийн бүгд найрамдах улс (тоталитар дарангуйлал)[3][4] [5] |
| Поль Кагаме | |
| Эдуар Нгиренте | |
| Хууль тогтоох байгууллага | Парламент |
| Сенат | |
| Төлөөлөгчдийн танхим | |
| Түүх | |
| 15-р зуун | |
• Германы Зүүн Африкийн нэг хэсэг | 1897–1916 |
• Руанда-Бурундийн нэг хэсэг | 1916–1962 |
| 1959–1961 | |
• Бүгд найрамдах засаглал | 7 сарын 1, 1961 |
• Бельгиэс тусгаар тогтнов | 7 сарын 1, 1962 |
• НҮБ-д элсэв | 9 сарын 18, 1962 |
| 5 сарын 26, 2003 | |
| Газар нутаг | |
• Нийт | 26,338 км2 (144) |
• Усны эзлэх талбай (%) | 5.3 |
| Хүн ам | |
• 2023 тооцоо | 13,400,541[6] (76) |
• Нягтаршил | 470/км2 (22) |
| ДНБ (ХАЧП) | 2022 тооцоо |
• Нийт | ▲ $41.5 тэрбум [7] (139) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $3,099[7] (165) |
| ДНБ (нэрлэсэн) | 2023 тооцоо |
• Нийт | ▲ $13.150 тэрбум[7] (129) |
• Нэг хүнд ноогдох | ▲ $970[7] (167) |
| ОТББИ (2016) | 43.7[8] дундаж |
| ХХИ (2021) | ▲ 0.534[9] бага · 165 |
| Мөнгөний нэгж | Руанда франк (RWF) |
| Цагийн бүс | UTC+2 (ТАЦ) |
| Жолооны тал | баруун |
| Утасны томьёо | +250 |
| Домэйн нэр | .rw |
Руанда улсад 1994 онд гарсан геноцидын үеэр 800,000-аас нэг сая хүн алагдаж, дэлхийн олон нийтийн анхаарлыг татаж байв[10] 2008 онд Руанда нь хууль тогтоох байгууллагын гишүүдийн талаас илүүг нь эмэгтэйчүүд эзлэх болсон дэлхийн анхны улс болжээ[11].
Эшлэл
засварлах- ↑ "Rwanda: A Brief History of the Country". United Nations. Архивласан огноо 24 February 2018. Татаж авсан: 4 April 2018.
- ↑ "Religions in Rwanda | PEW-GRF". globalreligiousfutures.org. Архивласан огноо 23 May 2021. Татаж авсан: 23 May 2021.
- ↑ Thomson, Susan (1 January 2018). Rwanda: From Genocide to Precarious Peace. Yale University Press. pp. 189–. ISBN 978-0-300-19739-6. OCLC 1002129858.
- ↑ Matfess, Hilary (2015). "Rwanda and Ethiopia: Developmental Authoritarianism and the New Politics of African Strong Men". African Studies Review. 58 (2): 181–204. doi:10.1017/asr.2015.43. S2CID 143013060.
- ↑ Harding, Andrew (18 November 2020). "[[The loyalty oath keeping Rwandans abroad in check]]". BBC News. 18 November 2020. Татаж авсан: 18 November 2020.
{{cite news}}: URL–wikilink conflict (help)CS1 maint: location (link) - ↑ "Rwanda". The World Factbook (2024 ed.). АНУ-ын Тагнуулын төв газар. Татаж авсан: 22 June 2023.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 7.3 "World Economic Outlook Database, April 2023". IMF.org. International Monetary Fund. April 2023. Архивласан огноо 30 May 2023. Татаж авсан: April 11, 2023.
- ↑ World Bank (XII).
- ↑ "Human Development Report 2021/2022" (PDF) (англи хэлээр). United Nations Development Programme. 8 September 2022. Архивласан (PDF) огноо 8 September 2022. Татаж авсан: 8 September 2022.
- ↑ Rwanda: How the genocide happened, BBC, April 1, 2004, which gives an estimate of 800,000, and OAU sets inquiry into Rwanda genocide, Africa Recovery, Vol. 12 1#1 (August 1998), page 4, which estimates the number at between 500,000 and 1,000,000.
- ↑ Siuberski, Philippe. "[1]