1983 оны улсын наадмын бөх барилдаан
1983 оны (Ардын хувьсгалын 62 жилийн ойн) улсын наадамд газар газрын 512 бөх цуглаж бяр тэнхээгээ үзэн барилдсанаас Өвөрхангайн Дашдоржийн Цэрэнтогтох аварга түрүүлж, Төв аймгийн Дагвацэрэнгийн Хадбаатар арслан үзүүрлэжээ.
Шөвгөрсөн арван зургаан бөх засварлах
| Амжилт | Ямар цолтой | Аль аймгийн | Хүчит бөх | 9 | 8 | 7 | 6 | 5 | Шинэ цол, чимэг | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Түрүүлсэн | Дархан аварга | Өвөрхангайн | Дашдоржийн Цэрэнтогтох | Д.Х | Х.Б | Д.А | Ц.У | Р.Д | «Манлайн баясгалант» | |||
| Үзүүрлэсэн | Улсын арслан | Төв аймгийн | Дагвацэрэнгийн Хадбаатар | ~ | Ж.М | З.Д | Ч.Г | Ж.А | «Чин зоригт» | |||
| Дөрөвт үлдсэн | Дархан аварга | Төв аймгийн | Жигжидийн Мөнхбат | ~ | ~ | Ж.Б | А.С | Д.Л | «Тод сонин үзэсгэлэнт» | |||
| Дархан аварга | Увсын | Хорлоогийн Баянмөнх | ~ | ~ | С.Х | Д.Б | н.П | «Бат нягт итгэлт» | ||||
| Наймд үлдсэн | Улсын заан | Булганы | Дэндэвийн Амгаа | ~ | ~ | ~ | А.Б | Д.Л | «Үнэн хүчит» | |||
| Улсын заан | Хөвсгөлийн | Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар | ~ | ~ | ~ | Д.Д | Ё.И | «Өсөх идэр» | ||||
| Улсын начин | Өвөрхангайн | Зэвэгийн Дүвчин | ~ | ~ | ~ | Р.Д | О.Б | «Үлэмж бадрах» | ||||
| Цэргийн арслан | Булганы | Жамцын Бор | ~ | ~ | ~ | М.М | Д.Ц | «Улсын өсөх идэр начин» | ||||
| Арван зургаад үлдсэн | Улсын арслан | Увсын | Мядагийн Мөнгөн | ~ | ~ | ~ | ~ | н.Б | «Хурц идэр» | |||
| Улсын заан | Өвөрхангайн | Донровын Долгорсүрэн | ~ | ~ | ~ | ~ | н.Ш | «Тун ч гарамгай» | ||||
| Улсын заан | Архангайн | Чимэдийн Гочоосүрэн | ~ | ~ | ~ | ~ | М.М | «Цогт идэр» | ||||
| Улсын начин | Ховдын | Адуучийн Баатархүү | ~ | ~ | ~ | ~ | Д.М | «Цог нэмэх» | ||||
| Улсын начин | Говь-Алтайн | Рэгжийбуугийн Давааням | ~ | ~ | ~ | ~ | Б.Г | «Улам өрнөх» | ||||
| Аймгийн арслан | Өмнөговийн | Адъяагийн Сугаа | ~ | ~ | ~ | ~ | П.Д | «Улсын начин» | ||||
| Аймгийн арслан | Дундговийн | Цэгмидийн Улаанхүү | ~ | ~ | ~ | ~ | Ч.А | «Улсын начин» | ||||
| Аймгийн арслан | Өмнөговийн | Дашдуламын Багахүү | ~ | ~ | ~ | ~ | Г.Д | «Улсын начин» |
Цол, чимэг хүртсэн бөхчүүд засварлах
| д\д | Цол | Овог нэр | Харъяалал | Шинээр хүртсэн цол |
|---|---|---|---|---|
| Түрүү | Дархан аварга | Дашдоржийн Цэрэнтогтох | Өвөрхангай Нарийнтээл | |
| Үзүүр | Улсын арслан | Дагвацэрэнгийн Хадбаатар | Төв Угтаалцайдам | |
| Шөвгийн дөрөв | Дархан аварга | Жигжидийн Мөнхбат | Төв Эрдэнэсант | |
| Дархан аварга | Хорлоогийн Баянмөнх | Увс Хяргас | ||
| Шөвгийн найм | Улсын заан | Дэндэвийн Амгаа | Булган Дашинчилэн | |
| Улсын заан | Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар | Хөвсгөл Галт | ||
| Улсын начин | Зэвэгийн Дүвчин | Өвөрхангай Хархорин | ||
| Цэргийн арслан | Жамцын Бор | Булган Орхон | " Улсын өсөх идэр начин " цол | |
| Шөвгийн арван зургаа | Улсын арслан | Мядагийн Мөнгөн | Увс Давст | |
| Улсын заан | Донровын Долгорсүрэн | Өвөрхангай Хужирт | ||
| Улсын заан | Чимэдийн Гочоосүрэн | Архангай Хотонт | ||
| Улсын начин | Адуучийн Баатархүү | Ховд Алтай | ||
| Улсын начин | Рэгжийбуугийн Давааням | Говь-Алтай Чандмань | ||
| Аймгийн арслан | Адъяагийн Сугаа | Өмнөговь Ханхонгор | " Улсын начин " цол | |
| Аймгийн арслан | Цэгмидийн Улаанхүү | Дундговь Сайхан-Овоо | " Улсын начин " цол | |
| Аймгийн арслан | Дашдуламын Багахүү | Өмнөговь Баян-Овоо | " Улсын начин " цол |
Барилдааны дүйз засварлах
Товчилсон үгнүүдийн тайлбар засварлах
| Товчилсон үг | Д.ав | У.арс | У.з | У.н | Ц.а | А.а | О | Х |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Тайлбар | Дархан аварга | Улсын арслан | Улсын заан | Улсын начин | Цэргийн арслан | Аймгийн арслан | Давсан | Унасан |
Тавын даваа засварлах
| д\д | Ам бөх | Даваа, унаа | Угтуул бөх | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Цол | Овог нэр | Харъяалал | Цол | Овог нэр | Харъяалал | |||
| 1. | Д.ав | Жигжидийн Мөнхбат | Төв Эрдэнэсант | О | Х | У.з | Дамдинсүрэнгийн Лхагвасүрэн | Булган Могод |
| 2. | Д.ав | Хорлоогийн Баянмөнх | Увс Хяргас | О | Х | Нацагнямын Пүрэвдорж | Өвөрхангай | |
| 3. | Д.ав | Дашдоржийн Цэрэнтогтох | Өвөрхангай Нарийнтээл | О | Х | У.н | Равдангийн Даваадалай | Ховд Дарви |
| 4. | У.арс | Гомбо-Аюушийн Дэмүүл | Өмнөговь Манлай | Х | О | А.а | Дашдуламын Багахүү | Өмнөговь Баян-Овоо |
| 5. | У.арс | Пүрэвийн Дагвасүрэн | Төв Батсүмбэр | Х | О | А.а | Адъяагийн Сугиа | Өмнөговь Ханхонгор |
| 6. | У.арс | Дагвацэрэнгийн Хадбаатар | Төв Угтаалцайдам | О | Х | Жигмэдийн Алтангадас | Төв Алтанбулаг | |
| 7. | У.арс | Мядагийн Мөнгөн | Увс Давст | О | Х | Дондогийн Батчулуун | Төв | |
| 8. | У.з | Донровын Долгорсүрэн | Өвөрхангай Хужирт | О | Х | Лувсандоржийн Шарав | Төв | |
| 9. | У.з | Дасрангийн Мягмар | Ховд Буянт | Х | О | У.н | Адуучийн Баатархүү | Ховд Алтай |
| 10. | У.з | Дэндэвийн Амгаа | Булган Дашинчилэн | О | Х | У.н | Далайцэрэнгийн Лхагва-Очир | Хөвсгөл Цагаан-Үүр |
| 11. | У.з | Чогдовын Амартүвшин | Говь-Алтай Дарви | Х | О | У.н | Цэгмидийн Улаанхүү | Дундговь Сайхан-Овоо |
| 12. | У.з | Чимэдийн Гочоосүрэн | Архангай Хотонт | О | Х | Моломын Мижиддорж | Увс Завхан | |
| 13. | У.з | Дамбажавын Цэнд-Аюуш | Хөвсгөл Галт | Х | О | Ц.а | Жамцын Бор | Булган Орхон |
| 14. | У.з | Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар | Хөвсгөл Галт | О | Х | У.н | Ёндонгийн Ишгэн | Өвөрхангай Хужирт |
| 15. | У.н | Зэвэгийн Дүвчин | Өвөрхангай Хархорин | О | Х | У.н | Однайн Бахыт | Баян-Өлгий Цэнгэл |
| 16. | У.н | Рэгжийбуугийн Давааням | Говь-Алтай Чандмань | О | Х | У.н | Бандийн Ганбаатар | Өвөрхангай Баян-Өндөр |
Зургаагийн даваа засварлах
| д\д | Ам бөх | Даваа, унаа | Угтуул бөх | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Цол | Овог нэр | Харъяалал | Цол | Овог нэр | Харъяалал | |||
| 1. | Д.ав | Жигжидийн Мөнхбат | Төв Эрдэнэсант | О | Х | А.а | Адъяагийн Сугиа | Өмнөговь Ханхонгор |
| 2. | Д.ав | Хорлоогийн Баянмөнх | Увс Хяргас | О | Х | А.а | Дашдуламын Багахүү | Өмнөговь Баян-Овоо |
| 3. | Д.ав | Дашдоржийн Цэрэнтогтох | Өвөрхангай Нарийнтээл | О | Х | Цэгмидийн Улаанхүү | Дундговь Сайхан-Овоо | |
| 4. | У.арс | Дагвацэрэнгийн Хадбаатар | Төв Угтаалцайдам | О | Х | У.з | Чимэдийн Гочоосүрэн | Архангай Хотонт |
| 5. | У.арс | Мядагийн Мөнгөн | Увс Давст | Х | О | Ц.а | Жамцын Бор | Булган Орхон |
| 6. | У.з | Донровын Долгорсүрэн | Өвөрхангай Хужирт | Х | О | У.з | Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар | Хөвсгөл Галт |
| 7. | У.з | Дэндэвийн Амгаа | Булган Дашинчилэн | О | Х | У.н | Адуучийн Баатархүү | Ховд Алтай |
| 8. | У.н | Зэвэгийн Дүвчин | Өвөрхангай Хархорин | О | Х | У.н | Рэгжийбуугийн Давааням | Говь-Алтай Чандмань |
Долоогийн даваа засварлах
| д\д | Ам бөх | Даваа, унаа | Угтуул бөх | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Цол | Овог нэр | Харъяалал | Цол | Овог нэр | Харъяалал | |||
| 1. | Д.ав | Жигжидийн Мөнхбат | Төв Эрдэнэсант | О | Х | Ц.а | Жамцын Бор | Булган Орхон |
| 2. | Д.ав | Хорлоогийн Баянмөнх | Увс Хяргас | О | Х | У.з | Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар | Хөвсгөл Галт |
| 3. | Д.ав | Дашдоржийн Цэрэнтогтох | Өвөрхангай Нарийнтээл | О | Х | У.з | Дэндэвийн Амгаа | Булган Дашинчилэн |
| 4. | У.арс | Дагвацэрэнгийн Хадбаатар | Төв Угтаалцайдам | О | Х | У.н | Зэвэгийн Дүвчин | Өвөрхангай Хархорин |
Наймын даваа засварлах
| д\д | Ам бөх | Даваа, унаа | Угтуул бөх | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Цол | Овог нэр | Харъяалал | Цол | Овог нэр | Харъяалал | |||
| 1. | Д.ав | Жигжидийн Мөнхбат | Төв Эрдэнэсант | Х | О | У.арс | Дагвацэрэнгийн Хадбаатар | Төв Угтаалцайдам |
| 2. | Д.ав | Хорлоогийн Баянмөнх | Увс Хяргас | Х | О | Д.ав | Дашдоржийн Цэрэнтогтох | Өвөрхангай Нарийнтээл |
Есийн даваа засварлах
| д\д | Ам бөх | Даваа, унаа | Угтуул бөх | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Цол | Овог нэр | Харъяалал | Цол | Овог нэр | Харъяалал | |||
| 1. | Д.ав | Дашдоржийн Цэрэнтогтох | Өвөрхангай Нарийнтээл | О | Х | У.арс | Дагвацэрэнгийн Хадбаатар | Төв Угтаалцайдам |
Эх сурвалж засварлах
- Ц.Бат-Очир. «Үндэсний бөх 70 жилд» ном. "Соёмбо" хэвлэлийн газар. 1991 он.