Начин шонхор

Начин шонхор
	; Нас бие гүйцсэн эрэгчин Falco tinnunculus tinnunculus
Ховордолтын зэрэглэл
	; Ховордоогүй (ОУБХХ)
Биологийн ангилал
Аймаг:	Амьтан;
Хүрээ:	Хөвчтөн;
Анги:	Жигүүртэн;
Дэд анги:	Neornithes;
Доод анги:	Neognathae;
Дээд баг:	Neoaves;
Баг:	Шонхортон;
Овог:	Шонхорынхон;
Төрөл:	Falco, Шонхор;
Зүйл:	F. tinnunculus;
Латин нэр
	Falco tinnunculus; Карл Линней, 1758
	; F. t. tinnunculus-н баруун зүгийн амьдрах бүс; (мөн Сибирт таарна ); Шар = зөвхөн үрждэг, ногоон= бүтэн жил
Дэд зүйлүүд
	11 орчим, үзэх бичлэг
Ижил утгатай нэршил
	Falco rupicolus Daudin, 1800 (үзэх бичлэг); Falco tinnunculus interstictus (lapsus)

Начин шонхор (Falco tinnunculus) нь Шонхорынхон овгийн махчин шувуу юм. Энэхүү шувуу нь өргөн газар нутагт тархан амьдарна. Тэд Европ, Ази, Африк, мөн зарим үед Хойд Америкийн зүүн эрэг зэрэгт таардаг.

Гадаад төрх

Нисэж байна.

Начин шонхор нь толгойноос сүүл хүртэл 32–39 см, далавчаа дэлгэхэд 65-82 см байна. Эмэгчин нь биеэр том, нас бие гүйцсэн эрэгчин 136-252 гр, дундажаар 155 гр бол; нас бие гүйцсэн эмэгчин 154-314 гр, дундажаар 184 гр жинтэй. Тэд бусад шонхорын адил урт далавч, сүүлтэй.

Өд сөд нь цайвардуу хүрэн бор өнгө голлож, нуруун хэсгээр хар толбуудтай. Өвөр хэсэг нь бор шаргал ба богино хардуу судлуудтай юм. Далавчны үзүүрийн өдүүд нь харавтар байна. Мөн эрэгчин шонхор нь толбо, судал цөөнтэй байх ба толгойн орой, ар болон сүүл нь цэнхэр саарал юм. Эмэгчин шонхорын сүүл нь бор бөгөөд хар хөндлөн судалтай.

Хөлийн сарвуу, нүдийг тойрсон хэсэг нь тод шар бол нүдний цөцгий, хошуу, хумс нь хар бараан. Залуу шувууд нь эмэгчинтэй төстэй. Ангаахай байхдаа цагаан өд сөдөөр бүрхэгдсэн байдаг ба өсөж бойжихын хирээр гуужин, бор шаргалдуу өдөөр солигдох ажээ.

Эрэгчин F. t. tinnunculus газардаж байна.
Залуу эрэгчин F. t. tinnunculus бөгжилж байхад.
Нас бие гүйцсэн эрэгчин
Эмэгчин F. t. tinnunculus

Идэш тэжээл

Тэд ан хийхдээ 10–20 м өндөрт элин халиж байгаад олзоо олж хармагц шунган барьж авдаг.

Европын нарсны оготно (Microtus subterraneus), Начин шонхорын байнгын идэш болдог.

Начин шонхор ихэвчлэн хулганы хэмжээт хөхтөн: ялангуяа оготно барьж иднэ, мөн заримдаа сохор номин , хулгана зэрэг авладаг. Далай тэнгисийн эрэг болон арлуудад (хөхтөн амьтан ховор үед), жижиг шувуу; голдуу боршувуу зэрэг иднэ. Бусад идэш тэжээл гэвэл сарьсан багваахай, мэлхий, гүрвэл гэх мэт. Мөн улирлын чанартайгаар томхон шавьж, тэмээн аалз, чийгийн улаан, цох зэргээр хооллодог байна.

F. tinnunculus өдөрт 4-8 оготно идэх аж. Барьсан олзоо дараа идэхээр нөөцлөх байдал ажиглагдсан.

Үржил

Тэд хавар үржилд орно. Евразийн сэрүүн бүсэд 4, 5-р сард бол заримдаа Африкийн өмнөд хэсэг болон халуун дулаан бүсийн шувууд нь 8-12 сард үржлийн улирал болно. Начин шонхор хад цохион, мод, байшин барилгын нүхэнд үүр засах ба хэрээний хуучин үүрийг хэрэглэх нь олонтаа.

Эрэгчин F. t. tinnunculus үүрэндээ хоол авчирч байна.

Бор шаргалдуу өнгийн бор цоохор 3-6 өндөг гаргана. 28-31 хоног зөвхөн эмэгчин нь дардаг. Эрэгчин нь хоол тэжээл зөөн авчрах бөгөөд өндөгнөөс ангаахай гарсны дараа эцэг эх хоёул анд гарна. 4-5 долоо хоног ангаахайн өд сөд ургатал тэжээдэг. Үүний дараа гэр бүл 1 сар орчим хамт байж, энэ хугацаанд хэрхэн ан хийх талаар зааж сургах аж. Дараагийн үржлийн улирал гэхэд залуу шонхор нас бие гүйцсэн байдаг.