1981 оны улсын наадмын бөх барилдаан

1981 оны (Ардын хувьсгалын 60 жилийн ойн) улсын баяр наадмын торгон ногоон дэвжээнээ 512 бөх үнэн хүчийг үзэн барилдсанаас Увсын Хорлоогийн Баянмөнх аварга түрүүлж, Өвөрхангайн Дашдоржийн Цэрэнтогтох аварга үзүүрлэжээ.

Шөвгөрсөн арван зургаан бөх

Амжилт		Ямар цолтой	Аль аймгийн	Хүчит бөх		9	8	7	6	5		Шинэ цол, чимэг
Түрүүлсэн		Дархан аварга	Увсын	Хорлоогийн Баянмөнх		Д.Ц	М.М	Ч.А	Д.Д	Л.С		«Баяр наадмын манлай»
Үзүүрлэсэн		Даян аварга	Өвөрхангайн	Дашдоржийн Цэрэнтогтох		~	Ж.М	Ч.Г	П.Д	н.Н		«Дархан аварга»
Дөрөвт үлдсэн		Улсын заан	Увсын	Мядагийн Мөнгөн		~	~	С.Х	Д.С	н.А		«Улсын арслан»
		Дархан аварга	Төв аймгийн	Жигжидийн Мөнхбат		~	~	Д.Ц	Д.Б	Д.Д		«Үлэмж бадрах»
Наймд үлдсэн		Улсын начин	Говь-Алтайн	Чогдовын Амартүвшин		~	~	~	Д.Д	Д.Б		«Улсын заан»
		Улсын начин	Хөвсгөлийн	Дамбажавын Цэнд-Аюуш		~	~	~	Д.Д	Г.Ж		«Улсын заан»
		Улсын начин	Архангайн	Чимэдийн Гочоосүрэн		~	~	~	Д.А	Д.Л		«Улсын заан»
		Аймгийн заан	Хөвсгөлийн	Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар		~	~	~	Ё.И	Д.Г		«Улсын заан»
Арван зургаад үлдсэн		Аймгийн арслан	Өвөрхангайн	Довдонгийн Дашжамц		~	~	~	~	Д.Б		«Улсын начин»
		Аймгийн арслан	Өвөрхангайн	Доржжанцангийн Батмөнх		~	~	~	~	Ө.Э		«Улсын начин»
		Дархан аварга	Хөвсгөлийн	Дарийн Дамдин		~	~	~	~	Д.Ж		«Түмнээс төгөлдөр»
		Улсын арслан	Төв аймгийн	Пүрэвийн Дагвасүрэн		~	~	~	~	Ж.Х		«Хотлоор баясгагч»
		Улсын заан	Өвөрхангайн	Донровын Долгорсүрэн		~	~	~	~	н.Д		«Үлэмж бадрах»
		Улсын заан	Булганы	Дэндэвийн Амгаа		~	~	~	~	М.З		«Цогт идэр»
		Улсын начин	Төв аймгийн	Данзандаржаагийн Сэрээтэр		~	~	~	~	Д.Ц		«Уран мэхт»
		Улсын начин	Өвөрхангайн	Ёндонгийн Ишгэн		~	~	~	~	Ө.Т		«Цог нэмэх»

Цол, чимэг хүртсэн бөхчүүд

д\д	Цол	Овог нэр	Харъяалал	Шинээр хүртсэн цол
Түрүү	Дархан аварга	Хорлоогийн Баянмөнх	Увс Хяргас
Үзүүр	Даян аварга	Дашдоржийн Цэрэнтогтох	Өвөрхангай Нарийнтээл	" Дархан аварга " цол
Шөвгийн дөрөв	Дархан аварга	Жигжидийн Мөнхбат	Төв Эрдэнэсант
	Улсын заан	Мядагийн Мөнгөн	Увс Давст	" Улсын арслан " цол
Шөвгийн найм	Улсын начин	Чогдовын Амартүвшин	Говь-Алтай Дарви	" Улсын заан " цол
	Улсын начин	Чимэдийн Гочоосүрэн	Архангай Хотонт	" Улсын заан " цол
	Улсын начин	Дамбажавын Цэнд-Аюуш	Хөвсгөл Галт	" Улсын заан " цол
	Аймгийн заан	Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар	Хөвсгөл Галт	" Улсын заан " цол
Шөвгийн арван зургаа	Дархан аварга	Дарийн Дамдин	Хөвсгөл Цагаан-Үүр
	Улсын арслан	Пүрэвийн Дагвасүрэн	Төв Батсүмбэр
	Улсын заан	Донровын Долгорсүрэн	Өвөрхангай Хужирт
	Улсын заан	Дэндэвийн Амгаа	Булган Дашинчилэн
	Улсын начин	Данзандаржаагийн Сэрээтэр	Төв Лүн
	Улсын начин	Ёндонгийн Ишгэн	Өвөрхангай Хужирт
	Аймгийн арслан	Доржжанцангийн Батмөнх	Өвөрхангай Нарийнтээл	" Улсын начин " цол
	Цэргийн арслан	Довдонгийн Дашжамц	Өвөрхангай Өлзийт	" Улсын начин " цол

Барилдааны дүйз

Товчилсон үгнүүдийн тайлбар

Товчилсон үг	Д.ав	Да.ав	У.арс	У.з	У.н	Ц.а	А.а	А.з	О	Х
Тайлбар	Дархан аварга	Даян аварга	Улсын арслан	Улсын заан	Улсын начин	Цэргийн арслан	Аймгийн арслан	Аймгийн заан	Давсан	Унасан

Тавын даваа

д\д	Ам бөх			Даваа, унаа		Угтуул бөх
	Цол	Овог нэр	Харъяалал			Цол	Овог нэр	Харъяалал
1.	Д.ав	Дарийн Дамдин	Хөвсгөл Цагаан-Үүр	О	Х	У.арс	Далайн Жамц	Архангай Хотонт
2.	Д.ав	Жигжидийн Мөнхбат	Төв Эрдэнэсант	О	Х	У.н	Дэндэвийн Даваасүрэн	Өвөрхангай Бүрд
3.	Д.ав	Хорлоогийн Баянмөнх	Увс Хяргас	О	Х	У.арс	Лувсанчимэдийн Сосорбарам	Төв Баян-Өнжүүл
4.	Да.ав	Дашдоржийн Цэрэнтогтох	Өвөрхангай Нарийнтээл	О	Х	Ц.а	Дондовын Нансал	Булган Сайхан
5.	У.арс	Пүрэвийн Дагвасүрэн	Төв Батсүмбэр	О	Х	У.арс	Жамбалын Хайдав	Увс Зүүнговь
6.	У.арс	Өлзийсайханы Эрдэнэ-Очир	Төв Баянзүрх	Х	О	А.а	Доржжанцангийн Батмөнх	Өвөрхангай Нарийнтээл
7.	У.з	Мядагийн Мөнгөн	Увс Давст	О	Х		Должингийн Адъяатөмөр	Өвөрхангай Гучин-Ус
8.	У.з	Донровын Долгорсүрэн	Өвөрхангай Хужирт	О	Х		Цэндийн Дамдин	Хэнтий Биндэр
9.	У.з	Дэндэвийн Амгаа	Булган Дашинчилэн	О	Х		Мөнхийн Загдсүрэн	Төв Бүрэн
10.	У.н	Данзандаржаагийн Сэрээтэр	Төв Лүн	О	Х	У.н	Дүгэрийн Цэрэндаш	Говь-Алтай Халиун
11.	У.н	Дамдингийн Галдандагва	Булган Дашинчилэн	Х	О	А.з	Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар	Хөвсгөл Галт
12.	У.н	Чогдовын Амартүвшин	Говь-Алтай Дарви	О	Х	У.н	Доржсүрэнгийн Батбаяр	Завхан Тосонцэнгэл
13.	У.н	Чимэдийн Гочоосүрэн	Архангай Хотонт	О	Х	У.н	Далайцэрэнгийн Лхагва-Очир	Хөвсгөл Цагаан-Үүр
14.	У.н	Ёндонгийн Ишгэн	Өвөрхангай Хужирт	О	Х	У.н	Өлзийн Тулгаа	Увс Малчин
15.	У.н	Дамбажавын Цэнд-Аюуш	Хөвсгөл Галт	О	Х	У.н	Гүсэмийн Жалаа	Архангай Хашаат
16.	У.н	Дамдингийн Баяраа	Хөвсгөл Цагаан-Үүр	Х	О	Ц.а	Довдонгийн Дашжамц	Өвөрхангай Өлзийт

Зургаагийн даваа

д\д	Ам бөх			Даваа, унаа		Угтуул бөх
	Цол	Овог нэр	Харъяалал			Цол	Овог нэр	Харъяалал
1.	Д.ав	Дарийн Дамдин	Хөвсгөл Цагаан-Үүр	Х	О	У.н	Дамбажавын Цэнд-Аюуш	Архангай Хотонт
2.	Д.ав	Жигжидийн Мөнхбат	Төв Эрдэнэсант	О	Х	А.а	Доржжанцангийн Батмөнх	Өвөрхангай Нарийнтээл
3.	Д.ав	Хорлоогийн Баянмөнх	Увс Хяргас	О	Х	Ц.а	Довдонгийн Дашжамц	Өвөрхангай Өлзийт
4.	Да.ав	Дашдоржийн Цэрэнтогтох	Өвөрхангай Нарийнтээл	О	Х	У.арс	Пүрэвийн Дагвасүрэн	Төв Батсүмбэр
5.	У.з	Мядагийн Мөнгөн	Увс Давст	О	Х	У.н	Данзандаржаагийн Сэрээтэр	Төв Лүн
6.	У.з	Донровын Долгорсүрэн	Өвөрхангай Хужирт	Х	О	У.н	Чогдовын Амартүвшин	Говь-Алтай Дарви
7.	У.з	Дэндэвийн Амгаа	Булган Дашинчилэн	Х	О	У.н	Чимэдийн Гочоосүрэн	Архангай Хотонт
8.	У.н	Ёндонгийн Ишгэн	Өвөрхангай Хужирт	Х	О	А.з	Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар	Хөвсгөл Галт

Долоогийн даваа

д\д	Ам бөх			Даваа, унаа		Угтуул бөх
	Цол	Овог нэр	Харъяалал			Цол	Овог нэр	Харъяалал
1.	Д.ав	Жигжидийн Мөнхбат	Төв Эрдэнэсант	О	Х	У.н	Дамбажавын Цэнд-Аюуш	Хөвсгөл Галт
2.	Д.ав	Хорлоогийн Баянмөнх	Увс Хяргас	О	Х	У.н	Чогдовын Амартүвшин	Говь-Алтай Дарви
3.	Да.ав	Дашдоржийн Цэрэнтогтох	Өвөрхангай Нарийнтээл	О	Х	У.н	Чимэдийн Гочоосүрэн	Архангай Хотонт
4.	У.з	Мядагийн Мөнгөн	Увс Давст	О	Х	А.з	Сарангэрэлийн Хүрэлбаатар	Хөвсгөл Галт

Наймын даваа

д\д	Ам бөх			Даваа, унаа		Угтуул бөх
	Цол	Овог нэр	Харъяалал			Цол	Овог нэр	Харъяалал
1.	Д.ав	Жигжидийн Мөнхбат	Төв Эрдэнэсант	Х	О	Да.ав	Дашдоржийн Цэрэнтогтох	Өвөрхангай Нарийнтээл
2.	Д.ав	Хорлоогийн Баянмөнх	Увс Хяргас	О	Х	У.з	Мядагийн Мөнгөн	Увс Давст

Есийн даваа

д\д	Ам бөх			Даваа, унаа		Угтуул бөх
	Цол	Овог нэр	Харъяалал			Цол	Овог нэр	Харъяалал
1.	Д.ав	Хорлоогийн Баянмөнх	Увс Хяргас	О	Х	Да.ав	Дашдоржийн Цэрэнтогтох	Өвөрхангай Нарийнтээл

Эх сурвалж

• Ц.Бат-Очир. «Үндэсний бөх 70 жилд» ном. "Соёмбо" хэвлэлийн газар. 1991 он.

Гадаад холбоос

• «Хийморь» цахим сүлжээнд бичигдсэн улсын наадмын дүн бичиг