Зургаан өдрийн дайн
1967 оны 6-р сарын 10: Баруун ханан дахь Израилын шүхэрчид
| Огноо | 1967 оны 6 сарын 5-10 |
|---|---|
| Байрлал | Ойрх дорнод |
| Үр дүн | Израилын ялалт |
| Нутаг дэвсгэрийн өөрчлөлт | Израил Газын зурвас болон Синайн хойг, Баруун эрэг, Голаны өндөрлөгийг эзэлсэн[1][2] |
.svg){kind=link}
Зургаан өдрийн дайн (еврей. מלחמת ששת הימים; араб. حرب الأيام الستة; англи. Six-Day War) — нь Ойрх дорнодод Израил болон Египет, Сири, Йордан, Иракийн хооронд 1967 оны 6 сарын 5-10-ны хооронд болсон зэвсэгт мөргөлдөөн юм.
1948 оны Араб-Израилын дайны дараа Израил болон хөрш орнуудын хоорондын харилцаа хэвийн болоогүй. 1956 онд Израил Египетийн Синайн хойгийг эзлэн түрэмгийлсэн бөгөөд түүний нэг зорилго бол 1950 оноос хойш Египет нь Израилын хөлөг онгоцыг орхоос хориглож байсан Тираны хоолойг нээх явдал байв. Эцэст нь Израил улс ухрахаас өөр аргагүй болсон боловч Тираны хоолой нээлттэй хэвээр байх баталгаа авав. Хилийн дагуу НҮБ-ын Онцгой байдлын хүчнийг байрлуулсан боловч цэрэггүй бүс болгох гэрээ байгуулагдаагүй байна.[10]
1967 оны 6-р сараас өмнөх саруудад хурцадмал байдал эрс нэмэгдсэн. Тираны хоолойг Израилын усан онгоцны тээврийн үйлчилгээнд хаах нь дайны шалтгаан болно гэж Израил 1956 оноос хойшхи байр сууриа дахин илэрхийлэв. Египетийн ерөнхийлөгч Гамал Абдел Нассер 5-р сард Израилийн хөлөг онгоцнуудад хоолойг хаах болно гэж мэдэгдэж, дараа нь Египетийн хүчнийг Израилын хил залгаа байршуулж, ЮНЕФ-ыг гадагшлуулав.[11] Израил 6 сарын 5-нд Египетийн нисэх онгоцны буудлууд руу агаараас довтолж, анхандаа Египет эхэлж довтолсон гэж байсан боловч дараа нь урьдчилан сэргийлж довтолсон гэж мэдэгдсэн. Энэ дайныг хэн эхлүүлсэн бэ гэдэг нь бас нэгэн асуудлын нэг юм.[12]
Египетчүүд гэнэтийн довтолгоонд өртөж, бараг бүх Египетийн нисэх хүчнийг бага хохиролтойгоор устгаснаар израилчуудад агаарын давуу тал олгосон. Үүний зэрэгцээ Израилын цэргийн хүчин Газын зурвас болон Синайн хойг руу хуурай газрын довтолгоо эхлүүлсэн нь египетчүүдэд мөн гэнэтийн байсан. Израилын цэргийн хүчинд хэд хэдэн эсэргүүцэл үзүүлэх гэж оролдсоны дараа Нассер египетийн цэргийн хүчнийг Синайн хойгоос нүүлгэн шилжүүлэх тушаал өгсөн. Йордан дайн эхлэхээс хэд хоногийн өмнө Египет улстай батлан хамгаалах гэрээ байгуулсан байсан; гэрээнд Йордан улс довтлох үүрэг гүйцэтгэхгүй харин Израилын цэргийн хүчнийг газар нутаг эзлүүлэхгүй байх гэж заасан байсан. Израилын агаарын довтолгооноос нэг цагийн дараа Йорданы армийн Египетийн командлагчидад Израилын эсрэг дайралт хийж эхлэхийг тушаасан; будилаантай байдалд Йорданчуудад Египет нь Израилын агаарын цохилтыг няцаасан гэж мэдэгдсэн.
Египет, Йордан улсууд 6 сарын 8-нд гал зогсоохоор тохиролцсон бол Сири 6 сарын 9-нд тохиролцсон; 6 сарын 11-ний өдөр Израил улстай гал зогсоох хэлэлцээр байгуулагдсан. Дайны дараа Израил нь Египет, Сири, Йорданийн цэргийн хүчинд цохилт өгч өөрийн 1000 цэргээ алдаж дайсны 20,000 цэргийг алсан. Израилын амжилт нь сайн бэлтгэл, батлагдсан стратеги, Арабын улсуудын муу удирдлага, цэргийн удирдлага ба стратегитай холбоотой байв. Израил нь Египетээс Газын зурвас ба Синайн хойгийг, Йорданаас Зүүн Иерусалимыг багтаан Баруун эргийг, Сириэс Голаны өндөрлөгийг эзэлж авсан. Дараагийн жилүүдэд Израилын олон улсын байдал ихээхэн сайжирсан. Израилын ялалт нь Египет, Йордан, Сири улсыг доромжилж, Нассерыг ичгүүртэйгээр огцроход хүргэсэн; Египетэд түүнийг огцрохыг эсэргүүцсэн жагсаалын дараа түүнийг ажилд нь эргүүлэн томилсон. Израилын ялалтын хурд, хялбар байдал нь хожим нь Израилын батлан хамгаалах хүчний (IDF) эгнээнд хэт их итгэх байдалд хүргэж, улмаар 1973 оны Йом-Киппурийн дайнд Арабын анхны амжилтанд хүрэхэд хувь нэмрээ оруулах болно. Дайны үр дүнд бий болсон иргэний хүн амын шилжилт нь урт хугацааны үр дагаварт хүргэх болно, учир нь Палестины 280.000-325.000 хүн Баруун эргээс дүрвэж эсвэл хөөгджээ, 100000 гаруй хүн Голаны өндөрлөгөөс дүрвэсэн. Арабын улсуудад амьдарч байсан еврей иргэдийг хөөсөн ба ихэнх цагаачид Израил руу дүрвэсэн юм.
Эшлэл
засварлах- ↑ "Milestones: 1961–1968". Office of the Historian. Архивласан огноо 23 October 2018. Татаж авсан: 30 November 2018.
Between June 5 and June 10, Israel defeated Egypt, Jordan, and Syria and occupied the Sinai Peninsula, the Gaza Strip, the West Bank, East Jerusalem, and the Golan Heights
- ↑ Weill, Sharon (2007). "The judicial arm of the occupation: the Israeli military courts in the occupied territories". International Review of the Red Cross. 89 (866): 401. doi:10.1017/s1816383107001142. ISSN 1816-3831.
On 7 June 1967, the day the occupation started, Military Proclamation No. 2 was issued, endowing the area commander with full legislative, executive, and judicial authorities over the West Bank and declaring that the law in force prior to the occupation remained in force as long as it did not contradict new military orders.
- ↑ Oren, Michael B. (2002). Six Days of War: June 1967 and the Making of the Modern Middle East. Oxford University Press. p. 171. ISBN 978-0-19-515174-9.
- ↑ Tucker, Spencer C. (2015). Wars That Changed History: 50 of the World's Greatest Conflicts: 50 of the World's Greatest Conflicts. ABC-CLIO. pp. 540–541. ISBN 978-1-61069-786-6.
- ↑ The Six Day War 1967: Jordan and Syria. Simon Dunstan. Bloomsbury Publishing. 20 February 2013. ISBN 978-1-4728-0197-5. Татаж авсан: 6 January 2018.
- ↑ Warfare since the Second World War, By Klaus Jürgen Gantzel, Torsten Schwinghammer, p. 253
- ↑ Tucker, Spencer C. (2010). The Encyclopedia of Middle East Wars. The United States in the Persian Gulf, Afghanistan, and Iraq Conflicts. ABC-CLIO. p. 1198. ISBN 978-1-85109-947-4.
- ↑ Woolf, Alex (2012). Arab–Israeli War Since 1948. Heinemann-Raintree. p. 27. ISBN 978-1-4329-6004-9.
- ↑ Sachar, Howard M. (2013). A History of Israel: From the Rise of Zionism to Our Time. Random House. ISBN 978-0-8041-5049-1.
- ↑ Major General Indar Jit Rikhye (28 October 2013). The Sinai Blunder: Withdrawal of the United Nations Emergency Force Leading... Taylor & Francis. pp. 8–. ISBN 978-1-136-27985-0.
- ↑ "Six Day War Comprehensive Timeline". Татаж авсан: 22 January 2021.
- ↑ Maoz, Zeev (2009). Defending the Holy Land. Michigan Publishing. p. 98. ISBN 9780472033416.