Аммиак
Аммиак NH3 - өнгөгүй, амьсгал боогдуулам хурц үнэртэй хий. Агаарын даралтанд -33,19°C-д буцалдаг, -77,75°C-д хатуурдаг. Аммиак болон агаарын холимог нь тодорхой нөхцөлд тэсрэх боломжтой. Усанд сайн уусдаг. 20°C-д нэг эзлэхүүн усанд ойролцоогоор 700 дахин их аммиак уусдаг. Ийм уусмлыг усан аммиак гэж нэрлэнэ.
| |||
| |||
| Нэр | |||
|---|---|---|---|
| IUPAC нэр
Azane
| |||
| Өөр нэр
Hydrogen nitride
Trihydrogen nitride | |||
| Ерөнхий | |||
7664-41-7 
| |||
| 3DMet | B00004 | ||
| 3587154 | |||
| ChEBI | CHEBI:16134
| ||
| ChEMBL | ChEMBL1160819
| ||
| ChemSpider | 217
| ||
| ЕХ дугаар | 231-635-3 | ||
| 79 | |||
| Jmol-3D зураг | Зураг | ||
| KEGG | D02916
| ||
| MeSH | Ammonia | ||
| PubChem | 222 | ||
| RTECS дугаар | BO0875000 | ||
| UNII | 5138Q19F1X
| ||
| UN дугаар | 1005 | ||
| |||
| |||
| Шинж чанар | |||
| NH3 | |||
| Моль масс | 17.031 g/mol | ||
| Гадаад байдал | Өнгөгүй хий | ||
| Үнэр | Хүчтэй идэмхий үнэртэй | ||
| Нягт | 0.86 kg/m3 (буцлах температурт 1.013 бар) 0.769 kg/m3 (STP)[1] | ||
| Хайлах температур | −77.73 °C (−107.91 °F; 195.42 K) | ||
| Буцлах температур | −33.34 °C (−28.01 °F; 239.81 K) | ||
| 47% w/w (0 °C) 31% w/w (25 °C) 18% w/w (50 °C)[4] | |||
| Уусалт: | хлороформ, эфир, этанол, метанол | ||
| Ханасан уурын даралт | 8573 h Pa | ||
| Хүчиллэг (pKa) | 32.5 (−33 °C),[5] 10.5 (DMSO) | ||
| Суурьлаг (pKb) | 4.75 | ||
Хугалах илтгэгч (nD)
|
1.3327 | ||
| Зууралдлага | 0.276 cP (−40 °C) | ||
| Бүтэц | |||
| C3v | |||
| Тригонал пирамид | |||
| 1.42 D | |||
| Термохими | |||
Ердийн моляр энтроп (S
|
193 J·mol−1·K−1[6] | ||
Үүсэлтийн ердийн энтальп (ΔfH
|
−46 kJ·mol−1[6] | ||
| Аюултай нөхцөл | |||
| Бодисийн аюулгүй байдлын хүснэгт | ICSC 0414 (anhydrous) | ||
| Аюулын тэмдэг |     [7]
| ||
| H221, H280, H314, H331, H400[7] | |||
| P210, P261, P273, P280, P305+351+338, P310[7] | |||
 T  C  N
| |||
| Р-фраз | R10, R23, R34, R50 | ||
| АБ-фраз | (S1/2), S9, S16, S26, S36/37/39, S45, S61 | ||
| NFPA 704 | |||
| Дөл авалцах температур | шатдаг хий | ||
| 651 °C (1,204 °F; 924 K) | |||
| Дэлбэрэх хязгаар | 15–28% | ||
| Үхлийн тун эсвэл концентраци: | |||
LD50 (Медиан тун)
|
0.015 mL/kg (хүн, амаар) | ||
LC50 (Медиан концентраци)
|
40,300 ppm (харх, 10 min) 28595 ppm (харх, 20 min) 20300 ppm (харх, 40 min) 11590 ppm (харх, 1 hr) 7338 ppm (харх, 1 hr) 4837 ppm (хулгана, 1 hr) 9859 ppm (туулай, 1 hr) 9859 ppm (муур, 1 hr) 2000 ppm (харх, 4 hr) 4230 ppm (хулгана, 1 hr)[8] | ||
LCLo (Хамгийн бага концентраци)
|
5000 ppm (сүүн тэжээлтэн, 5 min) 5000 ppm (хүн, 5 min)[8] | ||
| АНУ-ын зөвшөөрөгдсөн дээд хэмжээ (NIOSH):[9] | |||
PEL (Зөвшөөрөгдөх)
|
50 ppm (25 ppm ACGIH- TLV; 35 ppm STEL) | ||
REL (Зөвлөсөн)
|
TWA 25 ppm (18 mg/m3) ST 35 ppm (27 mg/m3) | ||
IDLH (Аюултай хэмжээ
|
300 ppm | ||
| Хамааралтай нэгдлүүд | |||
| Phosphine Arsine Stibine | |||
Хамааралтай: азотын гидрид
|
Гидразин Гидразиний хүчил | ||
Бусад
|
Аммонийн гидроксид | ||
Өөрөөр тодотгож заагаагүй бол бодисуудын хэвийн төлөв (25 °C [77 °F], 100 kPa) дахь үзүүлэлтүүд. | |||
 шалгах (what is:  / ?)
| |||
| Мэдээлэлийн хайрцагны эх сурвалж | |||
Ердийн температурт аммиак нь тогтвортой, 1200°C-с дээш температурт задарч, устөрөгч ба азотыг үүсгэдэг. Катализаторын орчинд аммиакийн задрал 300°C-с эхэлдэг. Аммиак нь урвалын идэвхтэй, хүчилтэй урвалд орж давс, нүүрсхүчлийн давхар исэлтэй урвалд орж шүвтэр зэргийг үүсгэдэг бол цагаан алтан болон бусад зарим нэг катализаторын орчинд азотын ислийг үүсгэн исэлддэг.
Хэрэглээ
засварлахАммиак нь азотын хүчил болон азотын бордооны (аммонийн нитрат, шүвтэр, аммонийн сульфат, нийлмэл бордоо г.м.) түүхий эд. Шингэн аммиак нь өөрөө маш өндөр концентрацитай бордоо юм. Аммиакийг капролактам, синилийн хүчил, шүү, тэсрэх бодис, техникийн давсууд зэргийг үйлдвэрлэхэд, мөн хөргөлтийн техникт хөргөгч бодис болгон ашигладаг. Аммиак нь органик синтезд өргөн ашиглагддаг.
Эх сурвалж
засварлах- ↑ http://www.engineeringtoolbox.com/gas-density-d_158.html
- ↑ Yost, Don M. (2007). "Ammonia and Liquid Ammonia Solutions". Systematic Inorganic Chemistry. READ BOOKS. p. 132. ISBN 1-4067-7302-6.
- ↑ Blum, Alexander (1975). "On crystalline character of transparent solid ammonia". Radiation Effects and Defects in Solids. 24 (4): 277. doi:10.1080/00337577508240819.
- ↑ Budavari, Susan, ed. (1996). The Merck Index: An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals (12th ed.). Merck. ISBN 0-911910-12-3.
- ↑ Perrin, D. D., Ionisation Constants of Inorganic Acids and Bases in Aqueous Solution; 2nd Ed., Pergamon Press: Oxford, 1982.
- ↑ 6.0 6.1 Zumdahl, Steven S. (2009). Chemical Principles 6th Ed. Houghton Mifflin Company. p. A22. ISBN 0-618-94690-X.
- ↑ 7.0 7.1 7.2 Datenblatt Аммиак bei Sigma-Aldrich, abgerufen am {{{Datum}}} (PDF). Angabe des Markenparameters in Загвар:Sigma-Aldrich fehlerhaft bzw. nicht definiertKategorie:Wikipedia:Vorlagen-Parameterfehler/Sigma-Aldrich
- ↑ 8.0 8.1 "Ammonia". Immediately Dangerous to Life and Health. National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
- ↑ "NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0028". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
Гадаад холболт
засварлах
Commons: Ammonia – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан- International Chemical Safety Card 0414 (anhydrous ammonia), ilo.org.
- International Chemical Safety Card 0215 (aqueous solutions), ilo.org.
- Загвар:PubChemLink
- "Ammoniac et solutions aqueuses" (франц хэлээр). Institut National de Recherche et de Sécurité. Archived from the original on 2010-12-11. Татаж авсан: 2015-12-20.
- Emergency Response to Ammonia Fertilizer Releases (Spills) for the Minnesota Department of Agriculture.ammoniaspills.org
- National Institute for Occupational Safety and Health – Ammonia Page, cdc.gov
- NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards - Ammonia, cdc.gov
- Ammonia, video