Токио

Токио
Уур амьсгалын диаграмм
	Температур °C, Тунадас мм
	Эх сурвалж: Japan Meteorological Agency; wetterkontor.de

Токио

東京都
Токио 東京都
Их Хот
	Токио Их Хот
	Ниши-Шинжуку болон Фүжи уул Тэнгэрийн мод Солонгон гүүр Токио цамхаг Шибуяагийн гарц Парламентын Барилга Эзэн хааны ордон Токио өртөө
	Далбаа Тамга Сүлд
	Дуулал: "Токио Хотын Дуу"; (東京都歌 Тоокёо-то Ка?)
	Япон дахь байршил
	Солбицол: 35°41′23″N 139°41′32″E / 35.68972°N 139.69222°EСолбицол: 35°41′23″N 139°41′32″E / 35.68972°N 139.69222°E
Улс	Япон
Бүс	Канто
Арал	Хоншүү
Нийслэл	Токио
Хуваалт	23 онцгой дүүрэг, 26 хот, 1 дүүрэг, ба 4 тойрог
Засаг захиргаа
• Биет	Токио Хотын Захиргаа
• Захирагч	Юрико Коикэ (Бие д.)
• Төлөөлөгчид	42
• Цэц	11
Газар нутаг
• Нийт	2,194.07 км2 (847.14 бээр2)
• Бөөгнөрөл	13,452 км2 (5,194 бээр2)
• Байр	Японд 45-р байр
Хамгийн өндөр цэг	2,017 м (6,617 фут)
Хүн ам (2023)
• Нийт	14,094,034
• Байр	Японд 1-р байр
• Нягтрал	6,363/км2 (16,480/бээр2)
• Хотын нутаг	39,105,000
• Бөөгнөрөл	40,800,000
• Нягтрал	3,000/км2 (7,900/бээр2)
• Аялгууд	Токио; Тама; Умард Изү олтриг;
Иргэдийн нэршил	Токиочууд
Бүс Нутгийн Нийт Бүтээгдэхүүн (2020)
• Нийт, нэрлэсэн	¥109.602 их наяд; ($1.027 их наяд)
• Нэг хүнд ноогдох	¥7.8 сая; ($73,085)
Цагийн бүс	UTC+09:00 (Японы Стандарт Цаг)
ISO 3166-2	JP-13
Вэб сайт	tokyotokyo.jp; www.metro.tokyo.lg.jp

Тоокёо (ᠲᠣᠣᠺᠶᠣ᠋; Япон: 東京 Тоокёо^ⓘ, "зүүн нийслэл"), албан ёсоор Токио нийслэл хот (東京都 Тоокёо-то) нь Японы 47 мужийн нэг юм. Токио бол Япон улсын нийслэл, дэлхийн хамгийн олон хүнтэй хотын тоонд орно. 2020 оны 10-р сарын 1-ний байдлаар 14 сая 064 мянган 696 хүн амтай байв.

Засаг захиргааны хуваарийн бус, уламжлалт Японы 8 бүс нутгийн нэг болох Канто бүсийн зүүн өмнөд талд байрладаг. Хот нь 23 дүүрэг болон баруун талын Тама бүсийн 30 дүүрэг, Изү болон Огасавара арлуудын 9 бага хот тосгодоос бүрддэг бөгөөд 1943 онд 23 дүүрэг болон баруун талын Тама бүсийг нэгтгэснээр одоогийн Токио хотын суурь бүтэц тавигдсан.

Токио 1.479 их наяд америк доллараар хэмжигдсэн 2008 оны ХАЧ-аар тэгшигтгэсэн ДНБ-ын хэмжээгээрээ Нью-Йорк хотын дараа дэлхийд хоёрт эрэмбэлэгдэх том эдийн засагтай хот ба Fortune сэтгүүлээс зарладаг дэлхийн 500 том компанийн 47 нь төвлөрдөг хот болно.

Түүх

Энэ хот нь 1457 онд Эдо цайз нэртэйгээр байгуулагдсан юм. 1869 онд Мэйжийн сэргээн босголтын үеэр Эзэн хаан Муцухито улсын нийслэлийг Эдо руу нүүлгэж, хотыг Tōkyō (東京) гэж өөрчилсөн бөгөөд энэ нь японоор "зүүн нийслэл", ханз 東 (on'yomi: tō) "зүүн" болон 京(on'yomi: kyo :) "нийслэл"гэсэн утгатай. Японы өмнөх нийслэл Киото хотыг (тухайн үед албан ёсоор Хэян-кё гэж нэрлэдэг байсан) "Баруун нийслэл" гэсэн утгатай байв.

Токио хотод 19-р зууны хоёрдугаар хагаст аж үйлдвэр эрчимтэй хөгжиж, дараа нь хөлөг онгоцны үйлдвэрлэл эхэлсэн. 1872 онд Токио-Ёкохама, 1877 онд Кобэ-Осака-Токио чиглэлийн төмөр зам баригдсан.

Дэлхийн 2-р дайны үеэр агаарын довтолгоонд өртсөн (102 удаа бөмбөгдсөн ) хот хүчтэй сүйрсэн. Токио нь 1945 оны 3-р сарын 9-нөөс 10-нд шилжих шөнө АНУ-ын цэргийн ажиллагааны үеэр "Operation Meetinghouse" код нэртэй дайралтын үеэр хүн төрөлхтний түүхэн дэх хамгийн их сүйрлийн, үхлийн аюултай цөмийн бус бөмбөгдөлтөд өртсөн хот гэдгээрээ алдартай.

20-р зууны дунд үеэс тус улсын эдийн засаг хурдацтай сэргэж эхэлсэн бөгөөд үүнийг "Японы эдийн засгийн гайхамшиг" хэмээн тодорхойлж, 1966 онд дэлхийн хоёр дахь том эдийн засаг болсон юм. Дайны зовлонгоос ангижрах нь 1964 оны зуны Олимпийн наадмыг Токио хотод зохион байгуулсан нь олон улсын тавцанд нэр хүндтэй болсон гэдгээ харуулсан юм. Өнөө үед Токио хот хиймэл арлууд бий болгох төслүүдийг тууштай хэрэгжүүлж хөгжсөөр байна. Хамгийн анхаарал татахуйц төсөл бол одоо томоохон худалдаа, зугаа цэнгэлийн төв болсон Одайба юм.

Хотын тусгай дүүргүүд

Токиогийн тусгай дүүрэг нь Японы нийслэл Токио хотын гол цөм, хамгийн олон хүн амтай хэсгийг бүрдүүлдэг 23 захиргаа бөгөөд 1943 он хүртэл Токио хот байсан газар нутгийг эзэлдэг ажээ. Улс даяараа зөвхөн Токиод л ийм захиргааны хуваагдал бий. Япон хэлээр тэднийг албан ёсоор "тусгай тойрог" (япон: 特別区 tokubetsu ku) эсвэл "23 тойрог" (япон: 23区 niju-san ku) гэж нэрлэдэг байна.

Нэр	Канжи	Хүн ам 2007 онд		Газар нутаг, км²
Нэр	Канжи	Хүн амын тоо	Нягтаршил, хүн/км²	Газар нутаг, км²
Аракава	荒川区	194 777	18 262,25	10,20
Адати	足立区	629 392	11 830,68	53,20
Бункё	文京区	194 933	16 009,28	11,31
Итабаши	板橋区	529 059	16 445,72	32,17
Кацусика	葛飾区	428 066	12 286,62	34,84
Кита	北区	330 646	15 885,67	20,59
Кото	江東区	436 337	10 963,24	39,8
Минато	港区	205 196	10 088,30	20,34
Мэгуро	目黒区	267 798	18 217,55	14,70
Накано	中野区	312 939	19 993,82	15,59
Нэрима	練馬区	702 202	14 580,61	48,16
Ота	大田区	674 590	11 345,27	59,46
Шибуя	渋谷区	205 512	13 337,13	15,11
Синагава	品川区	353 887	15 576,01	22,72
Шинжүкү	新宿区	309 463	16 975,48	18,23
Сугинами	杉並区	534 981	15 725,49	34,02
Сумида	墨田区	237 433	16 079,49	13,75
Сэтагая	世田谷区	855 416	14 728,23	58,08
Тайто	台東区	168 277	16 139,38	10,08
Тиёда	千代田区	43 802	3 763,06	11,64
Тосима	豊島区	256 009	19 428,44	13,01
Тюо	中央区	104 997	10 344,53	10,15
Эдогава	江戸川区	661 386	13 264,86	49,86
Нийт		8 637 098	13 890,25	621,81

Боловсрол

Токио хотод Токиогийн Их Сургууль, Токио Метрополитан Их Сургууль, Хитоцубаши Их Сургууль, Токиогийн Технологийн Дээд Сургууль, Васэда Их Сургууль, Кейо Их Сургууль зэрэг хамгийн нэр хүндтэй коллеж, мэргэжлийн сургууль, их дээд сургуулиуд байдаг.

Соёл урлаг

17-р зуунд Эдо хотод Токугава шогун улс байгуулагдсанаас хойш Токио нь тус улсын улс төр, соёлын төв байсаар ирсэн тул нутаг дэвсгэр нь олон соёлын дурсгалт газруудтай. Эдо цайз бол нийслэлийн гол чимэглэл, түүх, соёлын онцгой дурсгал юм. Цайзын нэг, хоёр, гуравдугаар газрыг Токиогийн эзэн хааны ордон болгон ашиглаж байгаа бөгөөд хойд талын хашааг цэцэрлэгт хүрээлэн болгон тохижуулсан байна. Цайзын дагуу эртний цамхаг, чулуун хана, гүн суваг байдаг. Түүхэн дурсгалт газруудын дунд Мацудайра овгийн эдлэн газар, хуучин Хама ордны цэцэрлэгт хүрээлэн - Шогун Токугава Иенобугийн хуучин эдлэн газар, Мито вант улсын Токугава овгийн хуучин эдлэн газар болох Койшикава Коракуэн цэцэрлэгт хүрээлэн байдаг юм.

Газар зүй

Цаг уур

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Токио

	1-р сар	2-р сар	3-р сар	4-р сар	5-р сар	6-р сар	7-р сар	8-р сар	9-р сар	10-р сар	11-р сар	12-р сар
Маx. Температур (°C)	9.9	10.4	13.3	18.8	22.8	25.5	29.4	31.1	27.2	21.8	16.9	12.4	Ø	20
Мин. Температур (°C)	2.5	2.9	5.6	10.7	15.4	19.1	23.0	24.5	21.1	15.4	9.9	5.1	Ø	13

Тунадас (мм)	52.3	56.1	117.5	124.5	137.8	167.7	153.5	168.2	209.9	197.8	92.5	51.0	Σ	1,528.8

Нартай цаг (h/d)	5.6	5.3	5.3	5.4	5.9	4.1	4.4	5.7	3.7	4.2	4.6	5.3	Ø	5

Бороотой өдөр (d)	4.5	5.5	9.9	9.9	10.3	11.4	10.3	7.7	11.0	9.8	6.8	4.2	Σ	101.3

Усны температур (°C)	14	14	14	16	18	21	23	24	24	21	18	14	Ø	18.4

Агаарын чийгшил (%)	50	52	56	63	66	73	76	73	73	67	61	54	Ø	63.7

Хур тунадас

Эх сурвалж: Japan Meteorological Agency^[7]; wetterkontor.de^[8]

Нэр

Урьд нь Эдо (江戸, "булангийн үүд") гэх нэртэй байснаа, 1868 оны Мэйжигийн шинэчлэлээр Киото хотоос зүүн зүгт оршдог, эзэн хааны ордон байрладаг тул "Зүүн нийслэл" гэх утгатай Тоокёо (тоо (зүүн) + кёо (нийслэл)) хэмээн нэрлэгджээ.

Засаг захиргааны нэгж

Токио хот нь 23 дүүрэг (区, ku,"дүүрэг"),баруун талын Тама бүсийн 30 дагуул хот (市, shi,"хот"), Изү,Огасавара арлын 9 бага хот болон тосгодоос бүрдэнэ.

Цахим холбоос

Токиогийн метрополийн засгийн газрын албан ёсны сайт
Токио хотын газрын зураг
Commons: Токио – Викимедиа дуу дүрсний сан

Эшлэл

↑ 都庁は長野市. Tokyo Metropolitan Government. Эх хувилбараас архивласан: 19 April 2014. Татаж авсан: 12 April 2014. Shinjuku is the location of the Tokyo Metropolitan Government Office. But Tokyo is not a "municipality". Therefore, for the sake of convenience, the notation of prefectural is "Tokyo".
↑ "Reiwa 1 nationwide prefectures, cities and towns area statistics (October 1)" (япон хэлээр). Geospatial Information Authority of Japan. 26 December 2019. Эх хувилбараас архивласан: 15 April 2020. Татаж авсан: 28 April 2020.
↑ "Mountains of Tokyo Metropolis" (япон хэлээр). Geospatial Information Authority of Japan. Татаж авсан: 28 April 2020.
↑ "東京都の人口（推計）とは" [Population of Tokyo(estimate)]. www.toukei.metro.tokyo.lg.jp (япон хэлээр). 30 May 2023. Архивласан огноо 9 June 2023. Татаж авсан: 5 August 2023.
↑ "Major Agglomerations of the World". Population Statistics and Maps. 28 February 2023.
↑ "県民経済計算（平成23年度 - 令和２年度）（2008SNA、平成27年基準計数）＜47都道府県、4政令指定都市分＞".
↑ Japan Meteorological Agency: Klimainformationen Tokio, 1981–2010. World Meteorological Organization, хандсан 1. Долоодугаар сар 2013.
↑ wetterkontor.de: Klimainformationen Sonnenschein/Wassertemperatur Tokio. хандсан 1. Долоодугаар сар 2013.

[1] 都庁は長野市. Tokyo Metropolitan Government. Эх хувилбараас архивласан: 19 April 2014. Татаж авсан: 12 April 2014. Shinjuku is the location of the Tokyo Metropolitan Government Office. But Tokyo is not a "municipality". Therefore, for the sake of convenience, the notation of prefectural is "Tokyo".

[2] "Reiwa 1 nationwide prefectures, cities and towns area statistics (October 1)" (япон хэлээр). Geospatial Information Authority of Japan. 26 December 2019. Эх хувилбараас архивласан: 15 April 2020. Татаж авсан: 28 April 2020.

[3] "Mountains of Tokyo Metropolis" (япон хэлээр). Geospatial Information Authority of Japan. Татаж авсан: 28 April 2020.

[www.toukei.metro.tokyo.lg.jp-4] "東京都の人口（推計）とは" [Population of Tokyo(estimate)]. www.toukei.metro.tokyo.lg.jp (япон хэлээр). 30 May 2023. Архивласан огноо 9 June 2023. Татаж авсан: 5 August 2023.

[5] "Major Agglomerations of the World". Population Statistics and Maps. 28 February 2023.

[6] "県民経済計算（平成23年度 - 令和２年度）（2008SNA、平成27年基準計数）＜47都道府県、4政令指定都市分＞".

[7] Japan Meteorological Agency: Klimainformationen Tokio, 1981–2010. World Meteorological Organization, хандсан 1. Долоодугаар сар 2013.

[8] wetterkontor.de: Klimainformationen Sonnenschein/Wassertemperatur Tokio. хандсан 1. Долоодугаар сар 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Токио 東京都
Их Хот
Токио Их Хот
Ниши-Шинжуку болон Фүжи уул Тэнгэрийн мод Солонгон гүүр Токио цамхаг Шибуяагийн гарц Парламентын Барилга Эзэн хааны ордон Токио өртөө
Далбаа Тамга Сүлд
Дуулал: "Токио Хотын Дуу" (東京都歌, Тоокёо-то Ка^?)

Япон дахь байршил
Солбицол: 35°41′23″N 139°41′32″E / 35.68972°N 139.69222°E / 35.68972; 139.69222Солбицол: 35°41′23″N 139°41′32″E / 35.68972°N 139.69222°E / 35.68972; 139.69222
Улс	Япон
Бүс	Канто
Арал	Хоншүү
Нийслэл	Токио^[1]
Хуваалт	23 онцгой дүүрэг, 26 хот, 1 дүүрэг, ба 4 тойрог
Засаг захиргаа
• Биет	Токио Хотын Захиргаа
• Захирагч	Юрико Коикэ (Бие д.)
• Төлөөлөгчид	42
• Цэц	11
Газар нутаг ^[2]
• Нийт	2,194.07 км² (847.14 бээр²)
• Бөөгнөрөл	13,452 км² (5,194 бээр²)
• Байр	Японд 45-р байр
Хамгийн өндөр цэг ^[3]	2,017 м (6,617 фут)
Хүн ам (2023)^[4]
• Нийт	14,094,034
• Байр	Японд 1-р байр
• Нягтрал	6,363/км² (16,480/бээр²)
• Хотын нутаг	39,105,000
• Бөөгнөрөл ^[5]	40,800,000
• Нягтрал	3,000/км² (7,900/бээр²)
• Аялгууд	Токио Тама Умард Изү олтриг
Иргэдийн нэршил	Токиочууд
Бүс Нутгийн Нийт Бүтээгдэхүүн (2020)^[6]
• Нийт, нэрлэсэн	¥109.602 их наяд ($1.027 их наяд)
• Нэг хүнд ноогдох	¥7.8 сая ($73,085)
Цагийн бүс	UTC+09:00 (Японы Стандарт Цаг)
ISO 3166-2	JP-13
Вэб сайт	tokyotokyo.jp www.metro.tokyo.lg.jp