Перс хэл

(Персээр-с чиглүүлэгдэв)

Перс хэл (персээр урьд нь پارسی [pɒːɾˈsiː] паарси, одоо цагт فارسی [fɒːɾˈsiː] фаарси буюу фарси) нь Иран төрөл олон хэлний голлох нэгэн юм. Хэлний төрөл зүйн ангиллаар Энэтхэг-Европ язгуур, Энэтхэг-Иран салбар, Иран бүлэг, Өрнөд Иран дэд бүлгийн баруун урд хэсэгт харьяалагддаг.

Перс хэл
فارسی (fārsī)
Өөрийн нэр[fɒːɾˈsiː]
Тархалт
ЯрилцагчидТөрөлх: 72 сая (2017–2021)[7]
Хоёрдогч: 38 сая (2021–2022)[7]
Нийт: 130 сая[8]
Эрт хэлбэр
Хэв ёсны
Аялга
Албан ёсны хэрэглээ
Улс

 Орос

Тохируулагч
байгууллага
Томьёолбор
ISO 639-1fa
ISO 639-2per (B)
fas (T)
ISO 639-3fas – багтаасан код
Бие даасан кодууд:
pes – Ираны Перс
prs – Дари
tgk – Тажик хэл
aiq – Аймак аялга
bhh – Бухар хэл
haz – Хазара аялга
jpr – Еврей-Перс
phv – Пахлавани
jdt – Еврей-Тат
ttt – Кавказын Тат
Глоттологfars1254
Linguasphere
58-AAC (Өргөн Перс)
> 58-AAC-c (Төв Перс)
Төрөлх перс хэлтэй хүмүүсийн нэлээд олон тоотой бүс нутаг (аялгыг тооцон)
Перс хэлний ертөнц:
  Албан ёсны хэл
  1,000,000-аас их ярилцагч
  500,000-1,000,000 ярилцагч
  100,000-500,000 ярилцагч
  25,000-100,000 ярилцагч
IPA авианы тэмдэгт орсон болно. Тохиромжтой үзүүлэх дэмжлэггүйгээр та Юникод тэмдэгтүүдийн оронд асуултын тэмдэг, хайрцаг эсвэл бусад тэмдэгтүүдийг харах магадлалтай.

Олон хэв маяг

засварлах

Орчин цагт Нэг хэвэнд орсон Перс хэлний гурван янз маяг байдаг.

Эдгээр гурван үндсэн хэв маягаас үл ялиг ялгаатай Хазара, Тегераны, Хератын, Дарвазын г.м хэдэн аялгуу байдаг. Эдгээр олон хэлбэр, аялгуу нь үгсийн сан, дуудлага, хэл зүйн ялгаа бага, хоорондоо бараг адил, сайн ойлголцож чаддаг. Иранд байдаг Лори хэл/аялгуунууд бас л дөхөж очдог.

  1. 1.0 1.1 1.2 Самади, Хабибэ; Ник Перкинс (2012). Мартин Болл; Дэвид Кристал; Пол Флетчер (eds.). Дүрмийн үнэлгээ: Ларсын хэл. Multilingual Matters. p. 169. ISBN 978-1-84769-637-3.
  2. Фолц, Ричард (1996). "Узбекистаны Тажикууд". Төв Азийн судалгаа. 15 (2): 213–216. doi:10.1080/02634939608400946. ISSN 0263-4937.
  3. "IRAQ", Encyclopædia Iranica, <https://iranicaonline.org/articles/iraq> (retrieved on 2024-10-06)
  4. Акинер, Ширин (1986). ЗХУ-ын лалын шашинт ард түмэн. Лондон: Routledge. p. 362. ISBN 0-7103-0188-X.
  5. 5.0 5.1 Windfuhr, Gernot: The Iranian Languages, Routledge 2009, p. 417–418.
  6. "Кувейт Перс". ЮНЕСКО.
  7. 7.0 7.1 Перс хэл at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
    Ираны Перс at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
    Дари at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
    Тажик хэл at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
    Аймак аялга at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
    Бухар хэл at Ethnologue (27th ed., 2024) Загвар:Closed access
    (Additional references under 'Language codes' in the information box)
  8. 8.0 8.1 8.2 8.3 Виндфур, Герно: Иран хэлний бүлэг, Routledge 2009, х. 418.
  9. Исламын Бүгд Найрамдах Иран Улсын Үндсэн хууль: II бүлэг, 15 дугаар зүйл: "Иран улсын албан ёсны хэл, бичиг үсэг болон ард түмний хэл нь перс хэл юм. Албан бичиг, захидал, бичвэр, сурах бичиг нь энэ хэл, бичгээр байх ёстой."
  10. Бүгд Найрамдах Дагестан Улсын Үндсэн хууль:I бүлэг, 11 дүгээр зүйл: "Бүгд Найрамдах Дагестан Улсын төрийн хэл нь орос хэл ба Дагестаны ард түмний хэл юм."