Алматы

Алматы (хас. Алматы, дуудлага нь [алмаа-тэ], үүнээс Алмата, балархай эгшгийг гээж Алмат гэж болох, дундад зууны үеэс түрэг-монголчууд алим ургадаг энэ газрыг ийн нэрийджээ. Тэгэхдээ бүр «алимату» (алимт) гэдэг монгол язгууртай гэх судалгаа байна. үүнээс монголоор Алимт эсвэл Алимтай гэх, мөн Зөвлөлтийн үеэс оросоор тогтсон Алма-Ата гэдгийг даган ярьж бичиж байсан заншил одоо ч бүрэн хоцрогдоогүй байна. Алма-ата гэдэг нь алим өвөө гэсэн утгатай бөгөөд энэ бүсэд анх алим үүссэн гэж үздэг байна. Алма гэж алим гэсэн үг бөгөөд Алимт гэсэг ямар ч утга агуулга байхгүй болно.) — Казахстаны тэргүүн их хот. Улсдаа «Өмнөд нийслэл» гэж өргөгддөг. Алматы 1929-өөс 1997 он хүртэл Казахстаны нийслэл байсан. 1997 онд нийслэл нь Астанад шилжсэн ч улсынхаа худалдаа арилжаа, соёлын төв хэвээр үлджээ. Алматы хотын хүн ам 1989 онд 1.07 сая, 1999 онд 1.13 саяаар тоологдож байв. 2010 оноор таслан үзвэл 1.42 сая хүн оршин суудаг гэх тооцоо бий. Хэрвээ бүртгэлгүйчүүдийг (ажиллаж хөдөлмөрлөхөөр ирсэн) багтаавал 2 саяд дөхнө. 2010 оны тоо бүртгэлээр оршин суугчдын 51.06% - казах, 33.02% - орос, 5.73% - уйгур, үлдэх 10% гаран болохоор бусад яс үндэст хүн гэж мэдэгдэж байна.

Алматы хот
улсын ач холбогдолтой хот
хас. Алматы қаласы орос. город Алма-Ата
Сүлд туг Сүлд тэмдэг
Алматы
Улс, орон	Казахстан (БНКазУ)
Дүүрэг (3)	Нэр бүхий 7 дүүрэгтэй
Газар нутаг	451 км²
Газрын байц	д.т.д. 851 м
Хүн ам	2011 онд 1,434,755 хүн
Нягт сийрэг	4139 хүн/км²
Ард түмэн	51.1% - хасаг, 33.0% - орос 5.7% - уйгур, 10.2% - бусад
Нутгийн олон	Алматынхан
1854 он	Оросууд хэрэмт суурин үүсгэсэн
Эхэндээ	оросоор Верный гэж байв
1921 он	оросоор Алма-Ата гэх болсон
1927-1998 он	Хасаг орны нийслэл
1991 он	хасаг Алматы нэр үнэд оров
Цагийн бүс	Алматын цаг (ГЦ+6)
ТХ-улсын дугаар	А
Цахим хуудас	almaty.kz (хасагаар)

Газар зүй

Цаг агаар

Алматы
Уур амьсгалын диаграмм
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12     33   0 -9     41   1 -8     62   7 -3     111   17 6     106   22 11     61   27 15     38   30 18     26   29 16     29   24 11     56   16 4     52   8 -2     41   3 -6 Температур °C,  Тунадас мм Эх сурвалж: pogoda.ru.net; wetterkontor.de

Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Алматы 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Маx. Температур (°C) 0.3 1.4 7.0 17.4 22.1 27.2 30.0 28.9 24.1 16.1 7.6 2.6 Ø 15.5 Мин. Температур (°C) −9.3 −8.2 −2.6 5.9 10.5 15.2 17.8 16.3 11.1 4.2 −2.0 −6.3 Ø 4.4 Температур (°C) −5.4 −4.1 1.7 11.4 16.1 21.0 23.7 22.3 17.2 9.5 2.0 −2.7 Ø 9.5 Тунадас (мм) 33 41 62 111 106 61 38 26 29 56 52 41 Σ 656 Нартай цаг (h/d) 3.8 4.2 4.7 6.5 7.8 9.3 9.9 9.5 8.2 5.9 4.2 3.3 Ø 6.5 Бороотой өдөр (d) 6 6 10 10 10 7 5 4 4 7 7 6 Σ 82 Агаарын чийгшил (%) 75 76 73 60 57 50 46 45 49 63 73 77 Ø 61.9 Т е м п е р а т у р 0.3 −9.3 1.4 −8.2 7.0 −2.6 17.4 5.9 22.1 10.5 27.2 15.2 30.0 17.8 28.9 16.3 24.1 11.1 16.1 4.2 7.6 −2.0 2.6 −6.3 1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Хур тунадас Х у р т у н а д а с 33 41 62 111 106 61 38 26 29 56 52 41   1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар Эх сурвалж: pogoda.ru.net; wetterkontor.de

Зураг

Хотын зүүн урд захын «Хөх дов» (хас. Көктөбе) -ноос харагдах хотын үзэмж

Мөн үзэх

• Казахстан улсын арван том хот
• Алматын метро

Цахим холбоос

 Commons: Алматы – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

• Хотын албан ёсны цахим хуудас