Чита

(Чит-с чиглүүлэгдэв)

Чит (бур. Шэтэ ; Орос: Чита) бол ОХУ-ын Өвөр Байгалын хязгаар болон Чита дүүргийн төв, Сибирийн төмөр замын чухал өртөө бүхий Чита голын эрэг дээр оршиж буй хот юм.

Хот
Чит
Орос: Чита
бур. Шэтэ
Далбаа Сүлд
Далбаа
Далбаа
Сүлд
Сүлд
Холбооны тойрог Сибирь
Хязгаар Өвөр Байгал
Хотын тойрог Чита
Дотоод гишүүнчлэл 4 хотын район
Тэргүүн Анатолий Михайлов
Байгуулагдсан 17-р зуун
Хот 1851 оноос хойш
Нутаг дэвсгэр 538 км2
Хүн ам 324.444 оршин суугч
(Мэдээ: 14. 10-р сар 2010)[1]
Хүн амын нягтрал 603 хүн/км²
Далайн түвшнээс дээш 650 м
Цагийн бүс UTC+9
Утасны код (+7) 3022
Шуудангийн дугаар 672000–672051
ТХ-н улсын дугаар 75, 80
ОКАТО 76 401
Цахим хуудас www.admin.chita.ru
Газар зүйн байршил
Солбицол 52° 3′ У, 113° 35′ ДКоординат: 52° 3′ 0″ У, 113° 35′ 0″ З
Чита (Оросын Холбооны Улс)
Чита (Оросын Холбооны Улс)
ОХУ-ын газрын зураг дээрх байршил
Чита (Өвөр Байгалын хязгаар)
Чита (Өвөр Байгалын хязгаар)
Бүс нутаг дахь байршил
Оросын хотын жагсаалт

Дэвсгэр нутгийн талбай — 534 км², хотын хүн ам— 333 679 (2023 он).

Эрчим хүчний болон хүнсний аж үйлдвэрлэлтэй.

Түүх засварлах

1660-1670 оны орчим суурин болж байгуулагдсан гэж үздэг.

1851 онд энэ нь хотын статусыг авч, Өвөрбайгалийн бүс нутгийн төв болж, Транс-Байгалийн казакуудын армийн захиргаа энд байрладаг байв.

1897 онд Чита хотоор дамжин Транссибирийн төмөр зам баригдсан. 1899 оны 7-р сарын 15 -нд одоогийн өртөөний барилгын суурийг тавьж, Чита-Сретенск төмөр замын хэсгийн дагуу хөдөлгөөн эхэлсэн байна. 1900 онд төмөр зам баригдаж дууссаны дараа Чита нь Өвөрбайгалийн хамгийн том тээврийн төв, аж үйлдвэрийн төв болсон ажээ.

1905 оны Оросын хувьсгалын үеэр энэ хотод Читийн Бүгд Найрамдах Улс байгуулагдаж байжээ.

Чита хот 1930 онд байгуулагдсан бөгөөд 1995 оны 4-р сараас олон улсын статустай болсон "Кадала" нисэх онгоцны буудалтай.

Уур амьсгал засварлах

Чита
Уур амьсгалын диаграмм
123456789101112
 
 
2
 
-18
-33
 
 
3
 
-12
-30
 
 
3
 
-2
-19
 
 
10
 
8
-7
 
 
24
 
17
0
 
 
59
 
24
7
 
 
104
 
25
11
 
 
84
 
23
9
 
 
37
 
16
1
 
 
10
 
6
-8
 
 
5
 
-7
-20
 
 
4
 
-16
-29
Температур °CТунадас мм
Эх сурвалж: Roshydromet
Сарын дундаж температур болон хур тунадасны хэмжээ: Чита
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Маx. Температур (°C) −17.9 −12.1 −1.6 8.1 17.0 23.7 25.0 22.5 16.1 6.0 −6.7 −16.1 Ø 5.4
Мин. Температур (°C) −32.5 −29.9 −18.9 −7.4 0.2 7.1 11.2 9.0 1.3 −8.0 −20.0 −28.6 Ø −9.6
Тунадас (мм) 2 3 3 10 24 59 104 84 37 10 5 4 Σ 345
Бороотой өдөр (d) 1 1 1 2 4 8 11 10 6 2 1 1 Σ 48
Т
е
м
п
е
р
а
т
у
р
−17.9
−32.5
−12.1
−29.9
−1.6
−18.9
8.1
−7.4
17.0
0.2
23.7
7.1
25.0
11.2
22.5
9.0
16.1
1.3
6.0
−8.0
−6.7
−20.0
−16.1
−28.6
1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Хур тунадас
Х
у
р

т
у
н
а
д
а
с
2
3
3
10
24
59
104
84
37
10
5
4
  1-р сар 2-р сар 3-р сар 4-р сар 5-р сар 6-р сар 7-р сар 8-р сар 9-р сар 10-р сар 11-р сар 12-р сар
Эх сурвалж: Roshydromet

Хамтрагч хотууд засварлах

Чита хотын хамтран ажилладаг хотуудад:

  • Хятад  Хайлаар, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс, 1992 оноос хойш
  • Япон  Чита, Япон Улс, 1994 оноос хойш
  • Монгол Улс  Чойбалсан, Монгол Улс, 1995 оноос хойш
  • Америкийн Нэгдсэн Улс  Абилин, Америкийн Нэгдсэн Улс, 1996 оноос хойш
  • Хятад  Манжуур, Бүгд Найрамдах Хятад Ард Улс, 1999 оноос хойш

Цахим холбоос засварлах

  Commons: Чита – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан
 
Wiktionary
Wiktionary: Чита – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

Эшлэл засварлах

  1. Itogi Vserossijskoj perepisi naselenija 2010 goda. Tom 1. Čislennostʹ i razmeščenie naselenija (Ergebnisse der allrussischen Volkszählung 2010. Band 1. Anzahl und Verteilung der Bevölkerung). Tabellen 5, S. 12–209; 11, S. 312–979 (Download von der Website des Föderalen Dienstes für staatliche Statistik der Russischen Föderation)