Төмөр хөшиг
"Төмөр хөшиг" (англи.I ron Curtain, орос. железный занавес) — Их Британийн Ерөнхий сайд У. Черчиль 1946 оны 3-р сарын 5-нд АНУ-ын Фултон хотод "хүйтэн дайн" эхлэл болсон гэж үздэг хэлсэн үгэндээ хэрэглэсэн улс төрийн хэллэг юм. "Төмөр хөшиг" гэж Зөвлөлт Холбоот Улс, болон бусад социалист орнуудыг барууны хөрөнгөтөн орнудаас улс төр, эдийн засаг, мэдээллээр тусгаарласан улс төрийн хилийн зурвасыг хэлж байсан юм.
У.Черчиль:-“Балт дахь Штецинээс Адриатын тэнгисийн Триест хүртэл үргэлжилсэн тив дамансан төмөр хөшиг буулаа. Энэхүү хөшигний цаана Төв болон зүүн Европын эртний улсуудын нийслэлүүд оршдог. Варшав, Берлин, Прага, Вена, Будапешт, Белград, Бухарест, Софи зэрэг алдартай хотууд, тэдгээрийн эргэн тойронд байгаа хүн ам нь миний хэлдэгээр ЗХУ-ын хүрээнд, ямар нэг хэлбэрээрээ Зөвлөлтийн нөлөөнд, зарим тохиолдолд Москвагийн өсөж буй хяналт доор байна" гэсэн байдаг.
"Төмөр хөшиг" гэдэг улс төрийн нэр томьёог У.Черчилээс өмнө Жорж Клемансо (1919) болон Йозеф Геббельс (1945) нар хэрэглэж байжээ.
1945 онд Дэлхийн 2 дугаар дайн дууссанаас эхлээд 1991 онд Хүйтэн дайн дуустал Европыг хоёр тусдаа бүс болгон хуваасан улс төрийн хил юм. Энэ нэр томъёо нь ЗХУ (USSR) өөрийгөө болон түүний дагуул орнуудыг хаах гэсэн оролдлогыг бэлгэддэг байсан. Төмөр хөшигний зүүн талд ЗХУ-тай холбогдсон эсвэлийн орнууд байсан бол баруун талд нь НАТО-гийн гишүүн буюу төвийг сахисан орнууд байв. Төмөр хөшигний хоёр талд олон улсын эдийн засаг, цэргийн тусдаа холбоог тусад нь хязгаарлан бий болгосон юм. Хожим нь энэ нь "зүүн" ба "баруун" хэсгийг хуваасан 7000 километр урт (4300 миль) урт хашаа, хана, уурхайн талбай, харуулын цамах зэргээс бүрдсэн биеэт саадыг илэрхийлэх нэр томъёо болжээ. Берлиний хана ч энэ биеэт саадын нэг бэлэг тэмдэг байсан. Төмөр хөшигний зүүн талын улсууд нь Польш, Зүүн Герман, Чехословак, Унгар, Румын, Болгар, Албани, ЗХУ; Гэсэн хэдий ч Зүүн Герман, Чехословак, ЗХУ 1990 -ээд оноос хойш оршин тогтнохоо больсон. ЗСБНХУ-ын бүрэлдэхүүнд Орос, Беларусь, Латви, Украйн, Эстони, Молдав, Армени, Азербайжан, Гүрж, Узбекистан, Киргизстан, Тажикистан, Литва, Туркменистан, Казахстан улсууд багтаж байжээ. Төмөр хөшиг нураах үйл явдлууд Польшид тайван замаар эхэлж, Унгар, Зүүн Герман, Болгар, Чехословак зэрэг орнуудад үргэлжилсэн. Румын улс засгийн газраа хүчирхийллийн аргаар түлхэн унагасан Европ дахь цорын ганц социалист улс болжээ.Төмөр хөшиг гэдэг нэр томъёог хатуу тусгаарлах зүйрлэл болгон ашиглах нь наад зах нь 19-р зууны эхэн үеэс эхэлдэг. Энэ нь анх театрууд дахь галд тэсвэртэй хөшиг гэж нэрлэгддэг байсан. Нацист Германы суртал ухуулгын сайд Йозеф Геббельс анх ЗХУ-ын тухай зүйрлэлийг ашигласан боловч Хүйтэн дайны бэлгэдэл болсон нь түүнийг Уинстон Черчиллийн 1946 оны 3-р сарын 5-нд Миссури мужийн Фултон хотод хэлсэн үгэндээ ашигласантай холбоотой юм. Нэг талаас, төмөр хөшиг нь хүчирхэг блокуудын хооронд тусгаарлах хаалт байсан бөгөөд нөгөө талаас Европын ногоон бүсээс харахад байгалийн биотипүүд, эсвэл эргэн тойрны нутаг дэвсгэр гэх мэт өвөрмөц соёл, угсаатны болон хэл шинжлэлийн бүс нутаг бий болсон.