Википедиа

Тажикууд

Тажикууд (тажик. тоҷикон, дари буюу перс. تاجیکان‎ [tɔː'ʤɪkɔn]) — перс-тажик аялгуугаар ярьдаг, өнөөгийн Иран улсын умард нутаг, Афганистан, Тажикистан, Узбекистан болон Пакистанд оршин суудаг, перс гаралтай ард түмэн юм.

Тажик
(تاجیک Тоҷик)
Тажик хүүхдүүд
Нийт хүн ам
барагцаагаар 13-14 сая
Томоохон хүн амтай улсууд
 Афганистан5-6 сая[1] [2]
 Тажикистан8,002,000[3] [4]
 Узбекистан1,100,000[5], гэхдээ албан бус тооцоогоор 8-12 сая[6][7][8]
 Иран500,000[9]
 Пакистан220,000[10]
Орос ОХУ4000,000[11]
 Герман90,000[12]
Америкийн Нэгдсэн Улс АНУ52,000[a]
 Киргиз58,913[14]
 Хятад39,642[15]
Хэлнүүд
Перс хэл
түүн дотроо Дари, Тажик зэрэг хэлбэр
Шашин
Ислам
Холбоотой угсаатны бүлэг
Перс, Иран

Тажикистан (болон Төв Азийн бусад орнууд) болон Афганистанд (Пакистантай хамт) тажикийн утга зохиолын хэлний тажик болон дари гэх хоёр өөр хэлбэр байдаг. Тажикуудын нийт тоо янз бүрийн тооцоогоор 26-40 сая хүн байна. АНУ-ын Тагнуулын төв газрын баримт ном болон НҮБ-ын тооцоогоор Төв Азийн хоёр дахь том угсаатны бүлэг ажээ. Афганистанд Тажикистанаас олон тажикууд амьдардаг. Афганистанд - 19-22 сая, Тажикстанд - 9.5 сая гаруй. Албан ёсны статистик мэдээллээр Узбекистанд 1.8 сая орчим тажикууд амьдардаг боловч албан бус статистик мэдээгээр энэ угсаатны тоо 11.5 саяд хүрдэг байна. Тиймээс Тажикистанд амьдардаг тажикуудын тоо Афганистан, Узбекистанаас бага байдаг юм.

Тажик бичгийн цагаан толгой засварлах

Тажикуудын ашиглаж ирсэн цагаан толгойн үсэг нь цаг хугацааны явцад өөрчлөгдсөн. Тажик хэл анх нь араб бичиг ашиглаж байсан бол 1930-1940-өөд онд латин бичиг хэрэглэж байгаад хожим нь 1945 оноос (Тажикстан, Узбекистан дахь тажикууд) кирилл бичгээр сольж бичэх болсон нь өнөө хүртэл үргэлжилж байна.

Шашин засварлах

Өнөөдөр тажикуудын дийлэнх нь лалын суннит урсгалыг дагадаг ч лалын шиит цөөнхүүд мөн тусгаарлагдсан бүс нутагт амьдардаг. Шиит шашинтнуудын хүн ам ихтэй газар нутагт Афганистаны Херат, Бадахшан, Тажикистаны Уулын Бадахшан, БНХАУ-ын Ташкурган Тажикийн өөртөө засах орон зэрэг мужууд багтдаг байна.

Эх сурвалж засварлах

  1. ↑ "Afghanistan Population 2024 (Live)".
  2. ↑ https://digital.lib.washington.edu/researchworks/bitstream/handle/1773/40616/Mobasher_washington_0250E_17869.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  3. ↑ https://unece.org/sites/default/files/2023-09/WS10RizoevENG.pdf
  4. ↑ "Tajikistan Population 2024 (Live)".
  5. ↑ "Permanent population by national and / Or ethnic group, urban / Rural place of residence".
  6. ↑ Foltz 2023, p. 175.
  7. ↑ Karl Cordell, "Ethnicity and Democratisation in the New Europe", Routledge, 1998. p. 201: "Consequently, the number of citizens who regard themselves as Tajiks is difficult to determine. Tajikis within and outside of the republic, Samarkand State University (SamGU) academic and international commentators suggest that there may be between six and seven million Tajiks in Uzbekistan, constituting 30% of the republic's 22 million population, rather than the official figure of 4.7%(Foltz 1996;213; Carlisle 1995:88).
  8. ↑ Lena Jonson (1976) "Tajikistan in the New Central Asia", I.B.Tauris, p. 108: "According to official Uzbek statistics there are slightly over 1 million Tajiks in Uzbekistan or about 3% of the population. The unofficial figure is over 6 million Tajiks. They are concentrated in the Sukhandarya, Samarqand and Bukhara regions."
  9. ↑ UN Refugee Agency: about 50% of the total number of Afghan refugees in Iran in 2006 (920,000)
  10. ↑ There are 1,200,000 Persian-speakers native to Pakistan and 220,000 Tajik war-refugees from Afghanistan remain in Pakistan. Ethnologue.com's entry for Languages of Pakistan.
  11. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom5_tab1_VPN-2020.xlsx
  12. ↑ GTZ: Migration and development – Afghans in Germany (Memento 27. Есдүгээр сар 2007 цахим архивт): estimate for Tajiks based on total of 100,000 Afghans in Germany.
  13. ↑ United States Census Bureau. "US demographic census". Archived from the original on 12 February 2020. Retrieved 23 January 2008. Of this number, approximately 65% are Tajiks according to a group of American researchers (Barbara Robson, Juliene Lipson, Farid Younos, Mariam Mehdi). Robson, Barbara and Lipson, Juliene (2002) "Chapter 5(B)- The People: The Tajiks and Other Dari-Speaking Groups" (Memento 27. Нэгдүгээр сар 2010 цахим архивт) Archived 27 January 2010 at the Wayback Machine. The Afghans – their history and culture Cultural Orientation Resource Center, Center for Applied Linguistics, Washington, D.C., OCLC 56081073 Archived 13 July 2020 at the Wayback Machine..
  14. ↑ "Total population by nationality (assessment at the beginning of the year, people)". Bureau of Statistics of Kyrgyzstan (in англи). 2021. Archived from the original on 28 October 2016. Retrieved 28 February 2022.
  15. ↑ "塔吉克族". www.gov.cn. Archived from the original on 24 February 2021. Retrieved 6 December 2016.


Иш татахад гарсан алдаа: <ref> tags exist for a group named "lower-alpha", but no corresponding <references group="lower-alpha"/> tag was found

"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Тажикууд&oldid=774447"-с авсан