Өдөөгч
Өдөөгч (мөн төв мэдрэлийн тогтолцооны өдөөгч, психостимулянт гэж нэрлэдэг) нь тархины үйл ажиллагааг нэмэгдүүлдэг эмийн бүлэг юм. Эдгээрийг сонор сэрэмж, анхаарал, урам зориг, танин мэдэхүй, сэтгэл санааны байдал, бие бялдрын гүйцэтгэлийг сайжруулах гэх мэт янз бүрийн зорилгоор ашигладаг. Хамгийн түгээмэл өдөөгч бодисуудын зарим нь кофеин, никотин, амфетамин, кокаин, метилфенидат, модафинил юм .
Өдөөгч нь нейрон хоорондын синапс дахь допамин, норэпинефрин, серотонин, гистамин, ацетилхолин зэрэг зарим нейротрансмиттерийн түвшинд нөлөөлж ажилладаг. Заримдаа өдөөгч нь нейротрансмиттерийн рецепторуудтай холбогдож ажилладаг. Эдгээр нейротрансмиттерүүд нь сэрэл, анхаарал, урамшууллын систем, суралцах, санах ой, сэтгэл хөдлөл зэрэг янз бүрийн функцийг зохицуулдаг. Тэдний хүртээмжийг нэмэгдүүлснээр өдөөгч нь тодорхой эм, тун, хэрэглэх зам, хувь хүний хүчин зүйлээс хамааран бага зэргийн өдөөлтөөс эхлээд эйфори хүртэл олон төрлийн үр нөлөөг бий болгож чадна.
Өдөөгч бодисууд нь эмнэлгийн болон эмнэлгийн бус зорилгоор удаан хугацааны туршид ашиглагддаг. Эдгээр нь нарколепси, анхаарал сулрах гиперактив эмгэг (ADHD), таргалалт, сэтгэл гутрал, ядрах зэрэг янз бүрийн өвчнийг эмчлэхэд ашигладаг. Эдгээрийг оюутнууд, тамирчид, уран бүтээлчид, ажилчид, цэргүүд гэх мэт янз бүрийн бүлгийн хүмүүс амралт зугаалгын эм, гүйцэтгэлийг сайжруулах бодис, танин мэдэхүйн сайжруулагч болгон ашиглаж ирсэн.
Гэсэн хэдий ч өдөөгч нь донтолт, хүлцэл, таталт, сэтгэцийн эмгэг, айдас түгшүүр, нойргүйдэл, зүрх судасны эмгэг, мэдрэлийн хордлого зэрэг болзошгүй эрсдэл, гаж нөлөө үзүүлдэг. Өдөөгч бодисыг буруугаар ашиглах, урвуулан ашиглах нь хэтрүүлэн хэрэглэх, хараат байдал, гэмт хэрэг, хүчирхийлэл зэрэг эрүүл мэнд, нийгмийн ноцтой үр дагаварт хүргэж болзошгүй юм. Тиймээс сэргээшийн хэрэглээг ихэнх улс оронд хууль тогтоомж, бодлогоор зохицуулдаг бөгөөд зарим тохиолдолд эмчийн хяналт, жороор шаарддаг.