Эрида
Эрида, албан ёсоор 136199 Эрида нь нарны аймгийн (тэмдэг: .svg){kind=small}
),[12] хамгийн том одой гараг, нарыг шууд тойрон эргэж буй ес дэх том биет юм. Диаметр нь 2,500 км орчим бөгөөд Дэлхийн вангаас 27% орчмоор их масстай.[9][13]
 |
|||||||
Нээлт
| |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Нээсэн хүн | Майкл Браун, Чад Трухилло, Дэвид Рабиновиц[1] |
||||||
| Нээсэн огноо | 2005 оны 1 сарын 5[2] | ||||||
Нэршил
| |||||||
| БГТ нэршил | 136199 Eris | ||||||
| Өөр нэр | 2003 UB313[3] | ||||||
| Бага гаргийн ангилал |
одой гараг, TNO, плутоид, SDO[4][5] |
||||||
| Эрин 2006 оны 3 сарын 6 (өдөр 2453800.5)[7] |
|||||||
| Апоцентр | 97.56 а.н. 14.60X109 км |
||||||
| Перицентр | 37.77 а.н. 5.65X109 км |
||||||
| Их хагас тэнхлэг | 67.67 а.н. 10.12X109 км |
||||||
| Эксентриситет | 0.441 77 | ||||||
| Орбитын үе | 203,600 өдөр 557 жил |
||||||
| Дундаж орбитын хурд | 3.436 км/с | ||||||
| Дундаж гажилт | 197.634 27° | ||||||
| Хазайлт | 44.187° | ||||||
| Өгсөгч уулзварын уртраг | 35.869 6° | ||||||
| Перицентрийн аргумент | 151.430 5° | ||||||
| Дагуул | 1 | ||||||
Физик шинж чанар
| |||||||
| Дундаж радиус | 1300+200−100 км[8] | ||||||
| Масс | (1.67±0.02)X1022 кг[9] | ||||||
| Экваторын гадаргын гравитацын хүч | ~0.8 [хурдатгал | ||||||
| Экватор дахь эргэх үе |
> 8 цаг? | ||||||
| Албедо | 0.86 ± 0.07 | ||||||
| Гадаргын темп. (ойролцоогоор) |
| ||||||
| Үзэгдэх гэрэлтэлт | 18.7[10] | ||||||
| Абсолют гэрэлтэлт (H) | −1.12 ± 0.01[6] | ||||||
| Өнцгийн диаметр | 40 milli-arcsec[11] | ||||||
.svg){kind=small}
Эридаг анх 2005 оны 1 сард Паломар одон орон судлалын төвд Майкл Брауны ахалсан баг нээсэн бөгөөд тухайн жилийн төгсгөлд үүнийг нотолжээ. Эрида нь куйперийн бүсээс цааш орших сарнисан диск гэх хэсэгт орших тэнгэрийн вангаас цааших биет юм. Дисномиа гэх нэг дагуултай ба сүүлийн үеийн судалгаагаар өөр дагуултай байх баталгаа олдоогүй ажээ. Одоогийн байдлаар нарнаас 96.7 а.н.[10] буюу дэлхийн вангаас гурав дахин их зайд оршдог. Зарим сүүлт одыг тооцолгүйгээр Эрида болон түүний дагуул нь одоогоор мэдэгдэх нарны аймгийн хамгийн хол орших биетүүд юм.[2]
Эрида нь дэлхийн вангаас том учраас түүнийг нээсэн хүмүүс болоод НАСА-гийнхан нь тус биетийг нарны аймгийн арав дахь гараг гэж байв. Энэ хэрэг болон түүнтэй ойролцоо хэмжээтэй биес ирээдүйд нээгдсэний улмаас Олон Улсын Одон Орны Холбоо гараг гэсэн үгийг анх удаа тодорхойлох болжээ. Ийнхүү 2006 оны 8 сарын 24-ний гаргийн тодорхойлолтоор Эрида болон Дэлхийн ван, Церера, Хаумеаг "одой гараг" гэсэн шинэ ангилалд багтаах болжээ.[14]
Эшлэл
засварлах- ↑ Staff (2007-05-01). "Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets". IAU: Minor Planet Center. Татаж авсан: 2007-05-05.
- ↑ 2.0 2.1 Mike Brown (2006). "The discovery of 2003 UB313 Eris, the largest known dwarf planet". Татаж авсан: 2007-05-03.
- ↑ Staff (2004-02-29). "Minor Planet Designations". IAU: Minor Planet Center. Татаж авсан: 2007-05-05.
- ↑ "List Of Centaurs and Scattered-Disk Objects". Minor Planet Center. Татаж авсан: 2008-09-10.
- ↑ Marc W. Buie (2007-11-06). "Orbit Fit and Astrometric record for 136199". Deep Ecliptic Survey. Татаж авсан: 2007-12-08.
- ↑ 6.0 6.1 "JPL Small-Body Database Browser: 136199 Eris (2003 UB313)". 2008-10-04 last obs. Татаж авсан: 2009-01-21.
{{cite web}}: Check date values in:|date=(help) - ↑ Asteroid Observing Services
- ↑
John Stansberry, Will Grundy, Mike Brown, John Spencer, David Trilling, Dale Cruikshank, Jean-Luc Margot (2007). "Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope". University of Arizona, Lowell Observatory, California Institute of Technology, NASA Ames Research Center, Southwest Research Institute, Cornell University. Татаж авсан: 2007-05-18.
{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ 9.0 9.1 Michael E. Brown and Emily L. Schaller (2007). "The Mass of Dwarf Planet Eris" (abstract page). Science. 316 (5831): 1585. doi:10.1126/science.1139415. PMID 17569855.
- ↑ 10.0 10.1 "AstDys (136199) Eris Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. Татаж авсан: 2009-03-16.
- ↑
Bertoldi F., Altenhoff W., Weiss A., Menten K. M., Thum C. (2006). "The trans-Neptunian object Загвар:Mp is larger than Pluto". Nature. 439 (7076): 563–564. doi:10.1038/nature04494.
{{cite journal}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ JPL/NASA (2015-04-22). "What is a Dwarf Planet?". Jet Propulsion Laboratory. Татаж авсан: 2022-01-19.
- ↑ "Dwarf Planet Outweighs Pluto". space.com. 2007. Татаж авсан: 2007-06-14.
- ↑ IAU (2006-08-16), "The IAU draft definition of "planet" and "plutons"", <http://www.iau2006.org/mirror/www.iau.org/iau0601/iau0601_release.html> (retrieved on 2006-08-16)
Гадаад холбоос
засварлах- Michael Brown's webpage about Eris
- Brown's webpage about Dysnomia
- 2007 KCET interview of Mike Brown about Eris and Haumea with Julia Sweeney
- compiled list of data
- MPEC listing for Загвар:Mp
- Java 3D orbit visualization
- Spaceflight Now article about Загвар:Mp (Eris), Загвар:Mp, and Загвар:Mp (Makemake)
- Slacker Astronomy Interview With Co-Discoverer Trujillo
- Trans-Neptunian Object Загвар:Mp — IAU statement regarding the planetary status of Eris
- Simulation of Загвар:Mp's orbit
- Keck observatory page about the discovery of Dysnomia
- Caltech Press Release, 7/29/2005 "Planetary Scientists Discover Tenth Planet".
- Press release on the Spitzer Space Telescope trying to image Загвар:Mp again
Оролцсон судалгааны одон орон судалгааны төвүүд
засварлах- Keck Observatory, Hawaiʻi, US
- Palomar
- Gemini
- IRAM (Institut de Radio Astronomie Millimétrique (Institute for Millimetric Radio Astronomy)): French-German (Max-Planck Institut fur Radioastronomy, Bonn) and Spanish (where the 30 m telescope is situated) collaborative programme.
- HST