Википедиа

Эрида

Эрида, албан ёсоор 136199 Эрида нь нарны аймгийн (тэмдэг: ⯰),[12] хамгийн том одой гараг, нарыг шууд тойрон эргэж буй ес дэх том биет юм. Диаметр нь 2,500 км орчим бөгөөд Дэлхийн вангаас 27% орчмоор их масстай.[9][13]

Эрида  ⯰
Eris (centre) and Dysnomia (left of centre), taken by the Hubble Space Telescope.
Эрида (төв) ба Дисномиа (хажуудах).
Хаббл сансрын дуран авай.
Нээлт
Нээсэн хүн Майкл Браун,
Чад Трухилло,
Дэвид Рабиновиц[1]
Нээсэн огноо 2005 оны 1 сарын 5[2]
Нэршил
БГТ нэршил 136199 Eris
Өөр нэр2003 UB313[3]
Бага гаргийн
ангилал		 одой гараг,
TNO,
плутоид,
SDO[4][5]
Эрин 2006 оны 3 сарын 6
(өдөр 2453800.5)[7]
Апоцентр 97.56 а.н.
14.60X109 км
Перицентр 37.77 а.н.
5.65X109 км
Их хагас тэнхлэг 67.67 а.н.
10.12X109 км
Эксентриситет 0.441 77
Орбитын үе 203,600 өдөр
557 жил
Дундаж орбитын хурд 3.436 км/с
Дундаж гажилт 197.634 27°
Хазайлт 44.187°
Өгсөгч уулзварын уртраг 35.869 6°
Перицентрийн аргумент 151.430 5°
Дагуул 1
Физик шинж чанар
Дундаж радиус 1300+200−100 км[8]
Масс (1.67±0.02)X1022 кг[9]
Экваторын гадаргын гравитацын хүч~0.8 [хурдатгал
Экватор дахь
эргэх үе		 > 8 цаг?
Албедо0.86 ± 0.07
Гадаргын темп.
   (ойролцоогоор)
багадундажих
30 K42.5 K55 K
Үзэгдэх гэрэлтэлт 18.7[10]
Абсолют гэрэлтэлт (H) −1.12 ± 0.01[6]
Өнцгийн диаметр 40 milli-arcsec[11]

Эридаг анх 2005 оны 1 сард Паломар одон орон судлалын төвд Майкл Брауны ахалсан баг нээсэн бөгөөд тухайн жилийн төгсгөлд үүнийг нотолжээ. Эрида нь кюперийн бүсээс цааш орших сарнисан диск гэх хэсэгт орших тэнгэрийн вангаас цааших биет юм. Дисномиа гэх нэг дагуултай ба сүүлийн үеийн судалгаагаар өөр дагуултай байх баталгаа олдоогүй ажээ. Одоогийн байдлаар нарнаас 96.7 а.н.[10] буюу дэлхийн вангаас гурав дахин их зайд оршдог. Зарим сүүлт одыг тооцолгүйгээр Эрида болон түүний дагуул нь одоогоор мэдэгдэх нарны аймгийн хамгийн хол орших биетүүд юм.[2]

Эрида нь дэлхийн вангаас том учраас түүнийг нээсэн хүмүүс болоод НАСА-гийнхан нь тус биетийг нарны аймгийн арав дахь гараг гэж байв. Энэ хэрэг болон түүнтэй ойролцоо хэмжээтэй биес ирээдүйд нээгдсэний улмаас Олон Улсын Одон Орны Холбоо гараг гэсэн үгийг анх удаа тодорхойлох болжээ. Ийнхүү 2006 оны 8 сарын 24-ний гаргийн тодорхойлолтоор Эрида болон Дэлхийн ван, Церера, Хаумеаг "одой гараг" гэсэн шинэ ангилалд багтаах болжээ.[14]

ЭшлэлЗасварлах

  1. ↑ Staff (2007-05-01). Discovery Circumstances: Numbered Minor Planets. IAU: Minor Planet Center. 2007-05-05-д хандсан.
  2. ↑ 2.0 2.1 Mike Brown (2006). The discovery of 2003 UB313 Eris, the largest known dwarf planet. 2007-05-03-д хандсан.
  3. ↑ Staff (2004-02-29). Minor Planet Designations. IAU: Minor Planet Center. 2007-05-05-д хандсан.
  4. ↑ List Of Centaurs and Scattered-Disk Objects. Minor Planet Center. 2008-09-10-д хандсан.
  5. ↑ Marc W. Buie (2007-11-06). Orbit Fit and Astrometric record for 136199. Deep Ecliptic Survey. 2007-12-08-д хандсан.
  6. ↑ 6.0 6.1 JPL Small-Body Database Browser: 136199 Eris (2003 UB313) (2008-10-04 last obs). 2009-01-21-д хандсан.
  7. ↑ Asteroid Observing Services
  8. ↑ John Stansberry, Will Grundy, Mike Brown, John Spencer, David Trilling, Dale Cruikshank, Jean-Luc Margot (2007). Physical Properties of Kuiper Belt and Centaur Objects: Constraints from Spitzer Space Telescope. University of Arizona, Lowell Observatory, California Institute of Technology, NASA Ames Research Center, Southwest Research Institute, Cornell University. 2007-05-18-д хандсан.
  9. ↑ 9.0 9.1 Michael E. Brown and Emily L. Schaller (2007). "The Mass of Dwarf Planet Eris" (abstract page). Science 316 (5831): 1585. DOI:10.1126/science.1139415.
  10. ↑ 10.0 10.1 AstDys (136199) Eris Ephemerides. Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 2009-03-16-д хандсан.
  11. ↑ Bertoldi F., Altenhoff W., Weiss A., Menten K. M., Thum C. (2006). "The trans-Neptunian object Загвар:Mp is larger than Pluto". Nature 439 (7076): 563–564. DOI:10.1038/nature04494.
  12. ↑ JPL/NASA (2015-04-22). What is a Dwarf Planet?.
  13. ↑ Dwarf Planet Outweighs Pluto. space.com (2007). 2007-06-14-д хандсан.
  14. ↑ IAU (2006-08-16), "The IAU draft definition of "planet" and "plutons"", <http://www.iau2006.org/mirror/www.iau.org/iau0601/iau0601_release.html> (retrieved on 2006-08-16)

Гадаад холбоосЗасварлах

Оролцсон судалгааны одон орон судалгааны төвүүдЗасварлах

  • Keck Observatory, Hawaiʻi, US
  • Palomar
  • Gemini
  • IRAM (Institut de Radio Astronomie Millimétrique (Institute for Millimetric Radio Astronomy)): French-German (Max-Planck Institut fur Radioastronomy, Bonn) and Spanish (where the 30 m telescope is situated) collaborative programme.
  • HST
"https://mn.wikipedia.org/w/index.php?title=Эрида&oldid=685320"-с авсан