Хиагт
Хиагт (Орос: Кяхта; бур. Хяагта; «хиагт») — Хиагт аймгийн төв болдог Оросын Холбооны Улс, түүн дотроо Бүгд Найрамдах Буриад Улсын хот.
Хиагт
Кяхта | |
|---|---|
| Бусад галиглал | |
| • Буриад | Хяагта |
 | |
.png) Далбаа _(1861).png) Сүлд | |
Байршил: Хиагт  | |
  Хиагт Байршил: Хиагт .svg) Хиагт Хиагт (Буриад) | |
| Улс |  Орос |
| Холбооны субъект | Буриад[1] |
| Засаг захиргааны тойрог | Хиагт аймаг[1] |
| Суурин | Хиагт[1] |
| Байгуулагдсан | 1728[2] |
| Одоогийн статус | 1805 |
| Засаг захиргаа | |
| • Хотын дарга | Валерий Цыремпилов |
| Өндөр | 760 м (2,490 фут) |
| Хүн ам | |
| • Нийт | 20,024 |
| • Нийслэл нь | Хиагт аймаг,[1] Хиагт суурин[1] |
| • Хотын район | Хиагтын хотын дүүрэг[4] |
| • Хотын суурин | Хиагтын хотын суурин[4] |
| • Нийслэл нь | Хиагтын хотын дүүрэг,[4] Хиагтын хотын суурин[4] |
| Цагийн бүс | UTC+8 (Эрхүүгийн цаг  [5]) |
| Шуудангийн код[6] | 671840, 671842, 671843 |
| Залгах код(ууд) | +7 30142 |
| OKTMO ID | 81633101001 |
2021 оны тооллогын урьдчилсан дүнгээр болвол 20,654 оршин суугчтай.[7] 1727 оноос эхлэн Оросын эзэнт гүрэн, Манж Чин улсын хоорондох Хиагт худалдааны хилийн боомт болжээ.
Үгийн гарал зүй
засварлахXиаг өвстэй газар учраас монгол хэлээр ийн нэрлэсэн байж болох ч 1727 оноос энд Орос-Манжийн хил тогтсон тул хилийн шивээ бэхлэлт барьсанаас "дээд шивээ" хэмээн нэрлэсэн байж болох талтай.
Газарзүй
засварлахХиагт нь Орос-Манжийн хилийн худалдааны боомтын зориулалтаар анх үүсжээ. 1915 оноос хойш хятадууд голлон эзэмших болов. Сибирийн гол чиглэлийн замууд нь Сибирийн үслэг амьтдын газрыг Байгал нууртай холбодог. Тэндээс Сэлэнгэ мөрний хөндий нь Байгал нуураас зүүн урагшаа уулархаг нутгаар урсах байгалийн зам юм.
Түүх
засварлах_(14762787351).jpg)
Хотын суурийг 1727 онд серб гаралтай оросын дипломат, гүн Савва Л.Рагузинским-Владиславич тавьжээ. Буурын гэрээний дагуу Барсуковын өвөлжөө байсан газар Троицкосавскийн хэрэм барьжээ. Модон хэрэм дотор Троицкая сүм барьсан учраас энэхүү сууринг -Троицкосавск хэмээн нэрлэсэн бөгөөд сүүлд оросоор Кяхта гэж голын нэрээр өөрчилсөн байна. 1730 онд Хиагтын хилийн эсрэг талд Манжийн "Маймайчин" буюу өнөөгийн Монгол улсын Алтанбулаг боомт үүссэн юм. Тэр цагт Монгол улс Манжийн харьяанд байсан билээ.
1805 онд Троицкосавск хотын статустай болжээ.
Дээд Шивээ (оросууд Троицкосавск), Монгол дахь Алтанбулагийг Шивээ Хиагт гэдэг байжээ. МАН-ын анхны хурал Оросын Дээд Шивээ (одоогийн Хиагт)-д 1921 оны 3-р сарын 1-нд болжээ. Мөн тэнд Данзан нарын хувьсгалчид Ардын түр засгийн газар буюу Цагаачлалын (орогнолын) засгийн газар байгуулав. МАН-ын удирдагч Данзан, Бодоо, Сүхбаатар нарын байгуулсан тэрхүү Цагаачлалын засгийн газраас монголын хилийн боомт Хиагт хотыг хятадын цэргээс чөлөөлөх тулааныг удирдаж ялсанаар Түр засгийн газрыг хил давуулж монгол нутагт нүүлгэж авчирчээ. Ингэснээр 1921 онд Улаан оросыг түшсэн Түр засгийн газар, Цагаан оросын дүрвэгч армийн дэмжлэгтэй Богдын засгийн газар зэрэгцэн бий болж, Монгол улс хэдэн сар 2 засгийн газартай болж хуваагдаж байв.
Хиагт нь 19-р зууны оросын Төв Азийг судлаач аялагч Н.М.Пржевальский, П.К.Козлов, Г.Н.Потанин, В. А.Обручев нарын аяллын хилийн суурь цэг болж байжээ.
Цахим холбоос
засварлах
Commons: Хиагт – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны санЗүүлт
засварлах- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedRBuryatia_admlist - ↑ Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedFounded - ↑ Russian Federal State Statistics Service (2011). Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 [2010 All-Russian Population Census, vol. 1]. Всероссийская перепись населения 2010 года [2010 All-Russia Population Census] (Russian хэлээр). Federal State Statistics Service.
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 Иш татахад гарсан алдаа: Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedRBuryatia_mun - ↑ "Об исчислении времени". Официальный интернет-портал правовой информации (орос хэлээр). 2011-07-03. Татаж авсан: 2019-01-19.
- ↑ Почта России. Информационно-вычислительный центр ОАСУ РПО. (Russian Post). Поиск объектов почтовой связи (Postal Objects Search) (Орос хэлээр)
- ↑ ОХУ-ын 2010 оны хүн амын тооллогын урьдчилсан дүн