Улиастайн жанжны газар

Улиастайн жанжны газар нь 1733 онд Зүүнгарын Галданцэрэн хааны цэргийн хүчнээс сэргийлэн Хязгаар дахиныг тогтоогч зүүн этгээдийн туслагч жанжин хэмээх газрыг байгуулан ийнхүү нэрлэжээ. Энэ нэрийг товчлон Улиастайн жанжин гэж бас нэрэлдэг байв. Энэ нь өнөөгийн Улиастай хотыг үүсэхэд том нөлөө үзүүлсэн.

Зохион байгуулалт

„…Засагт хан, Сайн ноён хан хоёр аймгийг Улиастайн Манж жанжны газар шууд харъяалан захирч байсан аж. Улиастайн жанжны газрыг 1733 онд байгуулж, Хязгаар дахиныг тогтоогч зүүн этгээдийн туслагч жанжин гэсэн тамга олгожээ. Улиастайн жанжны дэргэд манж, монгол нэжгээд сайд суудаг байсныг хуувийн (зөвлөх) сайдууд хэмээжээ. Улиастайн Манж жанжны газар нь бас Хөвсгөл нуурын Урианхай, Тагнын Урианхайн хошууд, тэдний газар нутаг дээрхи өртөө, харуулуудыг харъяалан захирдаг байлаа…“

– Монгол улсын түүх

Манж нар 1750 онд Халхын 5000 цэргийг Улиастай, Ойгон, Тамир зэрэг газарт суулгаж байсан. Эдгээр нь Халхын дөрвөн аймгийн хошуудаас цуглуулсан цэргүүд байсан.

Орон тоо

Улиастайн жанжны дэргэд манж, монгол нэжгээд сайдтай. Дотоод журган, цэргийн журган, сангийн журган, монгол журган гэсэн дөрвөн хэлтсээс бүрэлднэ. Хэлтэс бүрд нэжгээд дарга, жангуан, жяньбаньши түшмэдтэй. Мөн цэргийн тушаалтан болох шоубэй 1, мянгатын дарга 1, бажун 3, бага түшмэл 1 гэсэн орон тоотой байсан. Тагнын Урианхайн нийтийн дарга-5 түшмэл (хошуу бүрд 1 түшмэл), зүолин, бага тушаалын түшмэл нийт 25 хүн (тус бүр 5 хүн).

• Дотоод хэргийн журган: захирагч 1, бичээч 4 хүн
• Сангийн журган: захирагч 1, бичээч 4.
• Цэргийн журган: Сангийн жургантай адил байна.
• Монгол журган (理藩院衙門): захирагч 1, бичээч 4, жанжны туслах бага түшмэл 5 хүн.

Улиастайн жанжид

Найралт төв, Тэнгэр тэтгэгч хаадын үе

Нэр	Овог	Харъяат газар	Томилогдсон хугацаа	Огцорсон хугацаа	Тайлбар
эфү Цэрэн	Боржигин	Монголын Халхын Сайн ноён аймгийн хүн	1733	1750
Лувсан	Боржигин	Өмнөд Монголын Аохан хошуу	1750	1750
Цэнгүүнжав	Боржигин	Ар Монголын Сайн ноён аймаг	1750	1754	Цэрэнгийн хүү
Цэрэн (策楞)	Ниохуру	Манжийн хөвөөт шар хошуу	1754	очоогүй	эргүүлэн татсан
Ренчиндорж	Боржигин	Түшээт хан	1754	1754	түр зуур
Банди	Боржигин	Монгол хөвөөт шар хошуу	1754	очоогүй	эгүүлэн татсан
Амарсанаа	Хойд аймаг	Зүүнгарын Хойд аймаг	1754	1754
эфү Сэвдэнбалжир	Боржигин	Өмнөд Монголын Хорчин	1754	1754
Амарсанаа	Хойд аймаг	Зүүнгарын Хойд аймаг	1754	1754
Далданга	Ниохуру	Манжийн хөвөөт шар хошуу	1755	1755	Зүүнгарт томилогдсон
Хадха	Гувалгиа	Манжийн хөвөөт шар хошуу	1755	1757
Цэнгүүнжав（2 дахь удаа）	Боржигин	Ар Монголын Сайн ноён аймаг	1757 оны 8 сар	1771
Жалафунга	Хэсэри	Манжийн шулуун шар хошуу	1763	1763	Ховдын амбангаар сууж байхдаа。 Цэнгүүнжавыг Бээжин орох үед түр суусан.
Цэвдэнжав	Боржигин	Ар Монгол Сайн ноён аймаг	1771	1773
Хутулинга		Манж	1773	1776
Баюй			1776	1780
Чингүй	Жангиа овогт	Манжийн хөвөөт шар хошуу	1780	1781	Инь жишангийн хүү
Гүйлин	Фука	Манжийн хөвөөт шар хошуу	1781	1785
Фушин	Гувалгиа	Хөвөөт шар хошуу	1785	1789
эфү Лхавандорж	Боржигин	Ар Монголын Сайн ноён аймаг	1785	1785	Цэнгүүнжавын хүү
Хөнрүй	Айсиньгиоро	Манжийн шулуун шар хошуу	1789	1795
Юнькүнь	Айсиньгиоро	Манжийн шулуун хөх хошуу	1795	1795	Хунжоугийн хүү. Дараа нь Хар мөрний жанжин болсон.
Тусанга	Дун Е овог	Манжийн шулуун цагаан хошуу	1795	1797

Холбоотой мэдээлэл

• Ховдын амбан
• Хүрээний амбан

Мөн үзэх

• Зүрхний хилэн (кино)