Михаил Торновский
Михаил Георгиевич Торновский (1882 онд Оросын хаант улсын Покровск хотод төрж, 1963 онд ЗХУ-ын Чайковский хотод нас барсан) — хурандаа, 1921 онд Азийн морин дивизийн штабын дарга, Хятад дахь цагаан оросын хөдөлгөөний зүтгэлтэн.
Намтар засварлах
Михаил Торновский 1882 онд Оросын Самара мужийн Покровская Слобода тосгонд төрсөн. Удалгүй гэр бүлийн хамт Эрхүү хот руу нүүжээ. 1904 онд Эрхүүгийн цэргийн сургуулийг төгссөн байна. Дараа нь Петроградын биеийн тамирын төв сургуульд туялзуур сэлмийн ангид, дараа нь Эрхүүгийн цэргийн сургуулиудын багш нарын курст суралцсан байна.
Тэрээр Дэлхийн нэгдүгээр дайны үед 1916-1917 онд Орос-Германы фронтод батальоны командлагчаар ажиллаж байгаад хурандаа цол хүртэж, Эрхүүгийн цэргийн сургуульд буцаан илгээгджээ. Октябрийн хувьсгалын дараа Харбин руу цагаачилж, большевикуудын эсрэг "Эх орноо хамгаалах хороо, Үндсэн хурал" байгууллагад элсэв. Тэрээр 1918 оны 11-р сар хүртэл Харбины цагаан армийн бүх бүрэлдэхүүний хангамжийн даргаар томилогдов. Удалгүй Торновский Эрхүү рүү буцаж ирээд, Колчакийн өмнөд армийн штабын даргын тушаалаар Стерлитамак руу явж, тэнд 1-р Жэгерийн дэглэмийг байгуулж, хүлээн авав. Торновский 1919 он хүртэл дэглэмийг удирдаж, Актобе хотын ойролцоох Улаан армийн эсрэг тулалдаанд оролцсон. Гэр бүлийнх нь оршин суудаг Эрхүү хот руу явах замдаа Автономит Монголын нийслэл Өргөө хотод байхдаа Колчакийг нүүлгэн шилжүүлсэн тухай мэдээд нутгийн Оросын хороололд суурьшжээ.
Өргөө хотод Торновский жижиг бизнес эрхэлж байгаад гэр бүлээ Эрхүүгээс татан авсан бөгөөд Оросын дүрвэгсдийг Монголд суурьшуулахад тусалж байжээ. Тэрээр Өргөө дахь оросын Гэгээн Гурвалын сүм (орос. Свято-Троицкий храм) тэргүүнээр томилогдсон. 1920 оны 11-р сарын 6-нд түүнийг хэдхэн хоногийн өмнө хот руу дайран орохыг оролдсон Барон Унгерн фон Штернбергт тусалсан хэмээн сэжиглэн Хятадын эзлэн түрэмгийлэгчид баривчилж хоёр сар орчим шоронд хорьсон байна. Улмаар Өргөө дэх амбан захирагч Чен Игийн дэргэдэх Оросын хэрэг хариуцсан зөвлөх Ниугийн хүсэлтээр түүнийг суллажээ.
1921 оны 2-р сард Унгерн Өргөө хотыг эзэлсний дараа тэрээр Азийн морин цэргийн дивизид сайн дурынхныг авах тухай зарлах үеэр очсон байна. Эхлээд тэрээр генерал Б.П.Резухиний штабт томилогдсон бөгөөд удалгүй бүхэл бүтэн дивизийн штабын дарга болжээ. Монгол орныг Хятадын цэргээс чөлөөлөх тулалдааны нэгэнд тэрээр хүнд шархадсан. Зөвлөлтийн Сибирь рүү дивизийн хийсэн аян дайнд оролцсон. 8-р сард Морин дивизид үймээн самуун болж, Резухинийг хөнөөж, Унгерн зугтсаны дараа бригадын даргаар сонгогдож, бригадыг Манжуур руу авч явжээ.
Торновский Өргөө дэх Зөвлөлтийн комиссартай гэр бүлийн хамт Хаалган руу гарах тухай тохиролцоод улмаар Харбин руу явжээ. Арван жилийн дараа 1932 онд Торновский Шанхай руу нүүжээ. Торновский Шанхай хотод "1920-1921 онд Монгол-Халхад болсон үйл явдлууд" дурсамжаа бичиж дуусгасан (Орос улсад 2004 онд хэвлэгдсэн), орон нутгийн цагаачдын "Восток", "Гон-Бао" хэвлэлд, хэвлэлийн газар, төлөөлөгчийн газарт ажиллаж байжээ. Хятадын зүүн төмөр замын нягтлан бодогч хийж нүүрсний агуулах, жимс, рашаан үйлдвэрлэх үйлдвэр эзэмшиж байсан байна. Шанхайн Зөвлөлтийн эсрэг байгууллагуудын гишүүн байсан, жишээлбэл: Оросын Бүх цэргийн холбоо, Эх орноо хамгаалах хороо, үүсгэн байгуулагчдын ассамблей, Оросын цагаачдын товчоо гэх мэтэд гишүүн байсан.
Зөвлөлт орост "Гадаадад байгаа Зөвлөлтийн харьяат хүмүүст Зөвлөлтийн иргэдийн бүрэн эрхээр эх орондоо буцаж ирэх эрхийг олгох тухай" зарлигийг нийтэлсний дараа Торновский 1947 онд гэр бүлийн хамт ЗХУ-ын Молотов хотод ирээд "Камгесстрой"-д архивчаар ажиллаж байжээ.
1949 оны 2-р сарын 16-нд түүнийг 58-р зүйлд зааснаар баривчилж, мөн оны 5-р сарын 16-нд Мордовийн шоронд 25 жил хорих ял оноожээ. 1955 онд түүнийг цагаатгасан бөгөөд 1963 онд Пермь мужийн Чайковский хотод нас баржээ.