Готфрид Лейбниц

Готфрид Вильхельм вон Лейбниц (герман. Gottfried Wilhelm von Leibniz ; 1646 оны 7-р сарын 1-нд төрсөн- 1716 оны 11-р сарын 14-нд нас барсан) - Германы гүн ухаантан, логикч, математикч, механикч, дипломат, зохион бүтээгч, хэл зүйч. Берлиний Шинжлэх Ухааны Академийг үүсгэн байгуулагч, анхны ерөнхийлөгч, Лондонгийн Хатан хааны нийгэмлэгийн гишүүн (1673), Францын ШУА-ийн гадаад гишүүн. Тэрбээр бүтээлүүдээ голдуу Латин (~40%), Франц (~30%), Герман (~15%) хэлнүүд дээр бичдэг байжээ.

Готфрид Лейбниц
Готфрид Вильгельм Лейбниц
Төрсөн	1646 оны 7-р сарын 1 Лайпциг
Нас барсан	1716 оны 11-р сарын 14 (70 насандаа) Ханновер
Ажил	Математик, Метафизик, Логик, Теодиси
Гарын үсэг

Лейбниц математикийн түүх болон философийн түүхэнд томоохон байр суурийг эзэлдэг. Тэрээр хязгааргүй багын тооллыг Исаак Ньютоноос тусдаа хөгжүүлсэн ба Лейбницийн математикийн тэмдэглэгээ хэвлэгдэснээсээ хойш өргөн хэрэглэгдэж байв. Тэрээр механик калькуляторын салбар дахь хамгийн бүтээлч шинийг сэдэгчдийн нэг байлаа. Паскалийн калькуляторт автоматаар үржүүлэх ба хуваах үйлдлийг нэмж оруулахыг тэрээр оролдож байхдаа 1685 онд хүрдэн калькуляторыг дүрсэлсэн анхны хүн байсан бөгөөд анх удаагаа их хэмжээгээр үйлдвэрлэгдсэн арифмометр хэмээх калькуляторт хэрэглэгдсэн Лейбницийн хүрдийг зохион бүтээсэн юм. Тэрээр өнөө үеийн бараг бүх цифрэн компьютеруудын тулгуур болж өгдөг хоёртын тооллын системийг боловсронгуй болгожээ.

• Лейбниц, Ньютоноос тусдаа математикийн анализ үүсгэсэн- дифференцал ба интеграл тооцоо.
• Лейбниц комбинаторикийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэй болгосон.
• Математикийн логикийн суурийг тавьсан.
• 0 ба 1 тоонуудтай хоёрдогч системийг тайлбарласан.
• Механик-т «амьд хүч» гэдэг ойлголт нэвтрүүлж эрчим хүчийг хадгалах хуулийг тодорхойлсон.
• Сэтгэл судлалд санамсаргүй "бага перпецийн" ойлголт дэвшүүлсэн ухамсаргүй сэтгэл зүйн амьдралын сургаалийг хөгжүүлсэн.

Намтар

Готфрид Вильгельм 1646 оны 7-р сарын 1-нд Лэйпцигийн Их сургуулийн гүн ухааны ёс зүйн профессор Фридрих Лейбниц (герман. Friedrich Leibnütz буюу Leibniz; 1597—1652), алдарт хууль зүйн ухааны профессорын охин Катерина Шмук (герман. Catherina Schmuck) нарын гэрт төржээ.

Лейбницийн эцэг хүүгийнхээ суут ухааныг маш эрт анзаарч, түүнд сониуч зан төлөвшүүлэхийг хичээж, түүнд ариун нандин, иргэний түүхийн жижиг хэсгүүдийг ихэвчлэн захидаг байжээ; Лейбницийн өөрийнх нь хэлснээр эдгээр түүхүүд түүний сэтгэлд гүн гүнзгий шингэж, бага насных нь хамгийн хүчтэй сэтгэгдэл байсан гэдэг. Лейбницыг 7 настай байхад эцэг нь нас барж хувийн том номын сан түүнд үлдээжээ.

Түүний эцгийн үлдээсэн номын сан Лейбницийг оюутан байхад гүн ухааны болон теологийн өргөн хүрээний шилдэг зохиолуудыг судлах боломжийг олгосон. 12 настайдаа Лейбниц аль хэдийн Латин хэлний мэргэжилтэн байсан; 13 настайдаа тэрээр яруу найргийн авьяас тодорсон байна.

1661 онд арван дөрвөн настайдаа (бусад эх сурвалжийн мэдээлснээр 15 настайдаа) Готфрид өөрөө эцгийнхээ нэгэн цагт ажиллаж байсан Лайпцигийн их сургуульд элсэн оржээ. Сургалтын хувьд Лейбниц насаар ахмад оюутнуудаас хамаагүй илүү байв. Готфрид оюутан байхдаа Кеплер, Галилео болон бусад эрдэмтдийн бүтээлтэй танилцжээ. Лайпциг дэх философийн профессоруудын дунд Якоб Томасиус байсан бөгөөд тэр их уншдаг бөгөөд багшийн гайхалтай авьяастай нэгэн байв.

Томасиус багш нь түүнд ялгаатай олон мэдлэгийг системчлэхэд ихээхэн хувь нэмэр оруулсан байна. Томасиус философийн түүхийн талаар лекц уншдаг бол бусад нь зөвхөн философичдын түүхийн тухай лекц уншдаг байсан бөгөөд Томасиус Лейбницийн лекцүүд нь зөвхөн шинэ мэдээлэл төдийгүй шинэ ерөнхий дүгнэлт, шинэ бодлыг олж мэддэг байжээ. Эдгээр лекцүүд нь Готфридийг XVI зууны сүүлч, XVII зууны эхэн үеийн агуу үзэл санаатай хурдан танилцахад ихээхэн хувь нэмэр оруулсан байна.

2 жилийн дараа Лейбниц Йенагийн их сургуульд нүүж, математикийн чиглэлээр суралцжээ. Лейбниц Йена дахь математикч Вайгелийн лекц, түүнчлэн зарим хуульч, түүхч Босиусын лекцийг сонсож, түүнийг профессор, оюутнуудаас бүрдсэн сургалтын нийгэмлэгийн хуралд урьж оруулжээ.