9К37 Бук

9К37 Бук (НАТО-гийн нэршил: SA-11 Gadfly) - дундын зайн агаарын довтолгооноос хамгаалах зенит пуужингийн систем нь 1979 онд ЗХУ-ын армийн зэвсэглэлд орсноос хойш олон удаагийн шинэчлэлийг дамжиж одоо хүртэл ОХУ болон бусад улсуудын зэвсэглэлд байдаг. Энэ зэвсэгийг нь холын зайн ЗПЦ С-300, С-400 системийг Тор-М1, Панцир-С1 зэрэг ойрын зайн системтэй хамт, далавчит пуужин, нисгэгчгүй онгоц, лазер чиглүүлэгчит пуужин гэх мэтийн агаарын байг устгахад хослуулан ашигладаг. Нэг цогцолбор нь 1 удирдлагын пост машин, 1 радиолокацийн машин, дөрвөн пуужин зөөж харвах 6-8 нэгж пуужин харвагч ба цэнэглэгч машинаас бүрддэг.

Бук-М1

9К37 Бук системийн үүсэл нь Зөвлөлтийн үеийн ЗПЦ 2К12 Кубыг 1972 оноос шинэчлэн сайжруулах төсөл эхлэж, 1979 онд эцсийн туршилтыг давж 1980 оноос 9К37 Бук нэртэйгээр тус улсын зэвсэглэлд шилжсэн. Улмаар сайжруулах туршилт судлагааны ажил явагдсаар 1983 онд "9К37М1 Бук-М1", 1998 онд "9К37М1-2 Бук-М1-2", 2007 онд "9К317Е Бук-М2Э", 2016 онд "9К37М Бук-М3" зэрэг загваруудыг Оросын Холбооны Улсын Зэвсэгт Хүчний зэвсэглэлд хүлээн авч одоо хүртэл ашигласаар байна.

Шинэчлэлт

• 9К37 Бук-М1: 1982 онд эсийн туршилтыг давж, 1983 оноос армийн зэвсэглэлд шилжсэн анхны сайжруулсан загвар.
• 9К37М1-2 Бук-М1-2: Бук-М1-ийг 1992 оноос шинэчлэх төсөл эхлээд 1997 он дуусч, 1998 оноос армийн зэвсэглэлд авагдсан.
• 9К317 Бук-М2: 2007 онд Оросын зэвсэглэлд авсан.
• 9К317ЭК Бук-М2ЭК: Бук-М2-ийн экспортын хувилбар.
• 9К317М Бук-М3: 2016 оноос Оросын зэвсэглэлд шилжсэн сайжруулсан загвар.

Тэнгисийн цэрэг

• 3С90/M-22 Ураган (SA-N-7 "Gadfly"): 9К37 Бук-ын тэнгисийн цэрэгт зориулсан хувилбар.
• 3С90 Эж (SA-N-7B/SA-N-12 'Grizzly'): Бук-М1-2-ын Тэнгисийн цэрэг зориулсан хувилбар.
• 3С90 Штиль (SA-N-7C 'Gollum'): Бук-М1-2-ын тэнгисийн цэргийн загварын экспортын хувилбар.
• 3С90Е1 Штиль-1 (SA-N-12 "Grizzly"): Штиль загварын экспортын хувилбар.
• 3С90М Смерч (SA-N-12 'Grizzly'): тэнгисийн цэргийн хувилбар.

Хуулбарууд

• Белорус: 2005 онд Белорус улсад зохиогдсон MILEX-2005 үзэсгэлэнд Бук-МБ нэрээр танилцуулагдсан. 2013 оны 6 сарын 26-наас экспортын хувилбарыг танилцуулж, Азербайжан улсад нийлүүлсэн.
• Иран: 2012 онд Раад нэртэй Ираны зохион бүтээсэн зэвсэг.
• Украйн: 2016 оноос Букын өгөгдөлийг ашиглаж Днипро нэртэй ЗПЦ-ыг бүтээх туршилтын ажил эхлэсэн.
• Хятад: 2005 оноос эхлэн Оростой хамт Бук-М1, Бук-М2 загварыг шинэчлэх ажлын үр дүнд Хунчи-16 нэртэй Зенит Пуужингийн Цогцолборыг бүтээсэн.

Үзүүлэлт

Цогцолборын нэр (НАТО-гийн нэр)	9К37 "Бук" (SA-11)	9К37М "Бук-М1" (SA-11)	9К37М1-2 "Бук-М1-2" (SA-17)	9К317Э "Бук-M2Э" (SA-17)	9К37М Бук-M3 (SA-27)/ Штиль-1 (SA-N-12)	9K37M Бук-M3/Штиль-1 (SA-N-12) - Экспортын хувилбар
Пуужингийн нэр	9М38	9М38 9М38M1	9М38 9М38M1 9M317	9M317	9M317M	9M317MЭ
Зэвсэглэлд шилжсэн он	1980	1983	1998	2007	2016	2004
Харвагчид байх пуужин	4	4	4	4	12	12/24/36
Пуужингийн жин, кг	690	690	9М38M1: – 690 9M317: – 710–720	710-720	581	581
Пуужингийн алслалт, км	3.5–25	3.3–35	9М38M1: 3–42/20 9M317: 3–50	Бук-М2: 3–50 Бук-М2Э: 3-45	2.5–70	3.5-32/50
Пуужин харвах өндөр, м	25–18000	15–22000	15–25000 м	Бук-М2: 10-25000 м Бук-М2Э: 15-25000 м	15-35000 м	5–15000 м
Пуужингийн хурд (Mach)	3	3	3	4	4.6	4.5
Дээд хурд, м/с	800	4	4	Аеродинамик бай: 1100 м/с Баллистик бай: 1200 м/с	3000	830
Радарын бай илрүүлэх зай, км			160	160	160

Хэрэглэгч улсууд

• Азербайжан — нийт 18 нэгж «Бук-МБ», «Бук-М1» ашигладаг.
• Армени — 6 нэгж «Бук-М1-2»-тэй.
• Алжир — 3 нэгж «Бук-М2E» худалдан авсан.
• Белорус — 36 нэгж 9К37 «Бук-М1» ашигладаг.
• Венесуэл — 9 нэгж «Бук-М2Е» худалдан авсан.
• Гүрж:
• Египет:
• Казахстан:
• Кипр:
• Орос:
  • Тэнгисийн цэрэгт 200 нэгж 9К37М1(Бук-М1-2), 90 нэгж 9К317(Бук-М2), 60 нэгж 9К317М(Бук-М3) байдаг.
  • Агаар-Сансарын цэргийн хүчинд 80 нэгж 9К317(Бук-М2), 9К37М1-2(Бук-М1-2) байдаг.
• Сири — 20 нэгж «Бук», 8 нэгж «Бук-М2» байдаг.
• Украин — 50 гаруй нэгж «Бук-М1» байсан.