Мамиконян

Мамиконян (арм. Մամիկոնեան) нь IV-VIII зууны хооронд Арменид улс төрийн бодлогыг тодорхойлж байсан язгууртны гэр бүлийн нэр юм. Тэдний удам Арменийн Тарон, Сасун, Багреванд мужид төвлөрөн, бараг бүх Арменийг захирч байжээ.

Вартан Мамиконян Вартананцын тулалдаанд Арменичуудыг удирдан тулалдаж буй нь.

393 онд тус угсааг Хамазасп Мамиконян тэргүүлэх болсон байна. Түүний гэргий Перс язгуурт Арсакидын хаант улсын гүнж Сахаканоушаас төрсөн хүү Вартан нь хожим нэр алдраа дуурсгажээ. Түүнийг Арменичууд өөрсдийн түүхэн дэх хамгийн аугаа жанжин, шашны гэгээнтэн байсан хэмээн хүндэтгэн дээдэлдэг байна.

432 онд Вартан угсаа залгамжлан Арменийн цэргийн жанжин, Спарапет болоход Персийн хаан Ктесифон өөрийн шашин Зороастрианизмд орохыг тулган шаардаж, ирэхийг тушаасан байна. Вартан 450 он хүртэл Перст байсан бөгөөд буцаж ирмэгцээ Персийн шашнаасаа татгалзан, Христийн шашинтан болж, өөрийн ахын хүү Вахантай нэгдэн, Сассанид Персийн дарангуйллын эсрэг Их Арменийн бослого гаргасан байна. 451 онд болсон Аварярын тулаанд тэрээр амь эрсэдсэн боловч, түүний эхлүүлсэн үйл хэргийг Вахан амжилттай үргэлжлүүлэн, 484 онд Нварсакийн гэрээгээр Арменд автономит эрхийг олж авсан байна. Энэ ололт нь дараагийн олон зууны турш Армен хэмээх үндэстэн улс хэлбэрээр оршин тогтнохын үндэс болсон гэдэг. Арменичууд гэгээн Вартан Мамиконяны дурсгалд зориулан нийслэл Ереванд сүрлэг морьт хөшөөг сүндэрлүүлсэн байдаг. Мамиконяны удмынхан Вартан, Вахан нарын бослогын үр дүнгээр Персийн дарангуйллаас чөлөөлөгдсөн ч, Ромын хараат улс болсон байна. Арменичууд Византийн эзэнт улсын түшмэг улс хэлбэрээр оршин тогтнох болжээ.