Курманбек Бакиев

Курманбек Салиевич Бакиев (киргиз. Салы уулу Курманбек; 1949 оны 8-р сарын 1-нд ЗХУ-ын Зөвлөлт Киргиз Улсын Жалал-Абад мужийн Масадан хотод төрсөн) - Киргизийн улс төр, төрийн зүтгэлтэн, "Киргизийн ардын хөдөлгөөн" улс төрийн эвслийн удирдагч (2004-2005), Киргиз улсын Ерөнхий сайд (2000-2002, 2005). Ерөнхийлөгч Аскар Акаевын эсрэг “Алтанзул цэцэг”-ийн хувьсгалын давалгаан дээр Засгийн эрхэнд гарч Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Ерөнхийлөгч 2005-2010 онд байсан. 2009 онд Киргизийн ерөнхийлөгчөөр дахин сонгогдсон. 2010 оны 4-р сарын 7-15-нд болсон хувьсгалын үеэр түүнийг сөрөг хүчнийхэн түлхэн унагаж, эх орноо орхин Беларусь улсад улс төрийн цөллөгт байгаа.

Курманбек Бакиев

Намтар

Түүний аав Сали Бакиев нэгдлийн дарга байсан бөгөөд тэдний гэр бүлд долоон хүүхэдтэй байжээ. К.Бакиев 1970 онд Куйбышев хотод Масленниковын нэрэмжит үйлдвэрт II зэргийн ажилчнаар ажлын гараагаа эхэлсэн. 1971 онд загас боловсруулах үйлдвэрийн ачигчаар ажиллаж байжээ.

1974-1976 онд Зөвлөлтийн армид цэргийн алба хааж дуусгаад Курманбек Куйбышев руу буцаж ирээд Масленниковын үйлдвэрт V зэргийн цахилгаан механикчаар ажиллаж эхэлсэн. 1978 онд Курманбек Бакиев Куйбышев хотын Политехникийн дээд сургуулийн автоматжуулалт, хэмжих хэрэгслийн ангийг цахим тооцолон бодох техникийн мэргэжлээр төгссөн. 1979 онд Курманбек Бакиев Жалал-Абад руу нүүж, үйлдвэрийн ахлах инженер, дараа нь 1983 он хүртэл үйлдвэрийн дарга, 1985 онд Бакиев ЗХУ-ын Цахим аж үйлдвэрийн яамны Кок-Жангак хот дахь "Профил" үйлдвэрийн захирал болжээ.

1990 онд Кок-Жангак хотын ЗХУ-ын Коммунист Намын хорооны нэгдүгээр нарийн бичгийн дарга, дараа нь хотын Ардын депутатуудын Зөвлөлийн дарга болсон.

1991-1992 онд Жалал-Абад мужийн Ардын депутатуудын Зөвлөлийн орлогч даргаар ажиллаж байсан. 1992 онд Бакиев Жалал-Абад мужийн Тогуз-Тороуз дүүргийн төрийн захиргааны даргаар, 1994 онд Киргиз Улсын Төрийн өмчийн сангийн орлогч даргаар томилогдсон. 1995-1997 онд Жалал-Абад мужийн төрийн захиргааны захирагч, 1997-2000 онд Чуй мужийн Төрийн захиргааны даргаар ажиллаж байсан.

Ерөнхий сайд

2000 оны арванхоёрдугаар сарын 21-нд Киргизийн Ерөнхий сайдаар томилогдсон. 2001 оны 2-р сард тэрээр Узбекистаны Ерөнхий сайд Уткир Султановтой "Бүгд Найрамдах Киргиз Улс, Бүгд Найрамдах Узбекистан Улсын хооронд улсын хилийн заагийг тогтоох эрх зүйн үндсийг зохицуулах тухай санамж бичиг"-т гарын үсэг зурсан.

2002 оны 1-р сарын 5-нд Парламентын Хууль зүйн асуудал эрхэлсэн хорооны дарга Азимбек Бекназаровыг Токтогул дүүргийн мөрдөн байцаагчаар ажиллаж байхдаа эрх мэдлээ урвуулан ашигласан хэргээр Жалал-Абад хотод баривчилжээ. 2002 оны 3-р сарын 17-нд Аксийск мужийн оршин суугчид Киргизийн нутаг дэвсгэрийн нэг хэсгийг (90 мянган га) Хятадад шилжүүлэхийг эсэргүүцэж эхэлсэн.

2002 оны 10-р сард Бакиев Ала-Букагийн 15-р тойрогт Бүгд Найрамдах Киргиз Улсын Жогорку Кенеш (ардын төлөөлөгчдийн хурал)-д сонгогдсон. 2003 оны 2-р сард Бакиев "Киргизийн бүс нутаг" хэмээх төв үзэлтэй депутат бүлэгт элсэв.

2004 оноос - "Киргизстаны ардын хөдөлгөөн" улс төрийн хүчний холбооны төв зөвлөлийн дарга болж 2005 онд Киргизийн Ерөнхий сайдаар дахин томилогдсон.

2005 онд Киргизийн ерөнхийлөгч Аскар Акаевыг огцрохыг шаардсан сөрөг хүчний томоохон жагсаал цуглаан болсон. Эдгээр үйл явдлуудыг "алтанзул цэцгийн хувьсгал" гэж нэрлэдэг.

2005 оны 3-р сарын 24-нд Аскар Акаев (өөрийн аюулгүй байдлын үүднээс) улс орноо орхихоор болжээ. Ерөнхий сайд Курманбек Бакиев ерөнхийлөгчийн ээлжит бус сонгууль хүртэл төрийн тэргүүнээр түр ажилласан. Бакиев өөрөө болон сөрөг хүчний удирдагч Феликс Кулов нарыг гол нэр дэвшигчид гэж үзжээ. Гэвч Кулов ялбал Куловыг Ерөнхий сайдаар томилно гэж амласныхаа хариуд Бакиевийн талд нэрээ татсан. Улмаар Курманбек Бакиев сонгуульд үнэмлэхүй ялалт байгуулсан юм.

Ерөнхийлөгч

К.Бакиев ерөнхийлөгч болсныхоо дараа "алтанзул цэцгийн хувьсгал"-д оролцсон сөрөг хүчний удирдагчдын заримыг дээд албан тушаалд томилсон. Феликс Кулов Ерөнхий сайд болж удалгүй Ерөнхий сайд, ерөнхийлөгч хоёрын харилцаа хүйтэрсэн байна.

2006 оны 1-р сарын 26-нд Кулов Үндэсний аюулгүй байдлын албаны дарга Таштемир Айтбаевыг "гэмт хэрэг үйлдсэн" гэж буруутган огцруулахыг шаарджээ. Киргизийн парламентын депутатууд Куловын талд байсан бөгөөд тэрээр мөн Ерөнхийлөгч Бакиевт Айтбаевыг албан тушаалаас нь огцруулахыг санал болгосон байна.

2006 оны 2-р сарын 3-нд Бакиев парламентад үг хэлж, депутатуудын ажлыг хурцаар шүүмжилж, тэднийг улс төрийн хурцадмал байдлыг дэвэргэж байна гэж, Феликс Куловыг энэ үйл явцыг өөгшүүлж, эрх мэдлийг гэмт хэрэг гэж нэрлэгдэх явдлыг тойрсон гэж буруутгав. 2006 оны хоёрдугаар сард Ерөнхийлөгчийн засаг захиргаа Бакиевтэй зөрчилдөж байсан Киргизийн парламентын дарга Омурбек Текебаевыг огцрохыг шаардсан. Парламентад гурван долоо хоног үргэлжилсэн маргааны эцэст Текебаев огцорчээ. 2007 оны 1-р сарын 29-нд Ерөнхий сайд Куловыг мөн огцруулсан байна.

2007 оны 2-р сарын 9-нд Бакиев парламент болон Ерөнхий сайдтай хийсэн зөрчилдөөнөөс дүгнэлт гаргасны дараа Киргизийн Үндсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хүсэлтэй байгаагаа зарлав. Үүнд дараахь өөрчлөлтүүдийг санал болгов.

• Ерөнхий сайдын албан тушаалыг халах; төр, засгийн тэргүүн нарын чиг үүргийг нэг хүн гүйцэтгэнэ.
• Парламентыг намуудын депутатуудын гуравны хоёр, нутаг дэвсгэрийн тойргийн депутатуудын гуравны нэг нь бүрдүүлэх ёстой.

2009 оны долдугаар сарын 23-нд Киргиз улсад Ерөнхийлөгчийн сонгууль болсон. Ерөнхийлөгч Курманбек Бакиев 80 хувийн ирцтэйгээр 90 орчим хувийн санал авчээ. Ажиглагчид эдгээр сонгууль шударга болсон эсэхэд эргэлзэж байжээ.

2009 оны 8-р сарын 2-нд тангараг өргөх ёслол болж, Бакиев 2009-2014 он хүртэл Киргизийн ерөнхийлөгчөөр хоёр дахь удаагаа албан тушаалдаа орсон.

Огцролт ба цагаачлал

2010 онд сөрөг хүчнийхэн Ерөнхийлөгч Бакиевыг огцрохыг шаардсан томоохон жагсаал цуглаан болсон. 2010 оны 4-р сарын 7-нд сөрөг хүчнийхэн болон Дотоод хэргийн яамны хоорондох мөргөлдөөн зэвсэгт хувьсгал болон даамжирч, сөрөг хүчнийг дэмжигчид нийслэл Бишкек болон засаг захиргааны гол барилгуудыг эзлэн авав. Бакиев нийслэлээс Жалал-Абад муж руу зугтан явсан байна.

Дөрөвдүгээр сарын 8-нд Бакиев ард түмэнд хандсан мэдэгдэл хийсэн байна. Тэрээр улс орны нөхцөл байдлыг хянаж чадахгүй болсоноо хүлээн зөвшөөрсөн ч огцрохоос татгалзсан юм. Тэрээр Киргизийн байдлыг тогтворгүй болгохыг гаднын хүчнүүд хүсэж байгаа гэж мэдэгдсэн ч яг ямар улс санаархаж байгааг тодорхой хэлээгүй байна. Тэрээр НҮБ-ын энхийг сахиулагчдыг Киргизэд оруулахыг мөн уриалсан. Бакиев Киргизийн нийслэлийг Бишкек хотоос гэр бүлийнхнийхээ дэмжлэг хүлээдэг улсын өмнөд хэсэгт орших хотуудын аль нэгэнд (Жалал-Абад эсвэл Ош) нүүлгэхээр төлөвлөж байгаа гэж мөн мэдэгдэж байжээ. Үүний хариуд сөрөг хүчний байгуулсан түр Засгийн газар Бакиевийг засгийн эрхэнд байх хугацаанд нь хууль бус үйлдэл хийсэн хэргээр яллана гэж сүрдүүлсэн. Дараа нь түр Засгийн газар Бакиевын халдашгүй эрхийг цуцалж, түүнийг баривчлахын тулд тусгай хүчнийг илгээнэ гэж сүрдүүлсэн. Киргизийн түр засгийн газрын албаны дарга Эдил Байсалов Курманбек Бакиев ерөнхийлөгчийн хувьд халдашгүй, халдашгүй эрхтэй боловч түүний гэр бүлийн зарим гишүүд хэд хэдэн хүнд гэмт хэргийн төлөө хуулийн дагуу хариуцлага хүлээх ёстой гэж мэдэгдэв. Бакиев болон түүний гэр бүлийнхэн хаана байгааг бүгд мэддэг - ах дүүсийг баривчлах тушаал аль хэдийн гарсан, гэхдээ дахин хүний амь нас хохироохгүйн тулд хэн ч хүч хэрэглэгээгүй байна гэж Байсалов мөн тэмдэглэж байжээ.

Дөрөвдүгээр сарын 15-нд Жалал-Абад хотод сөрөг хүчний удирдагчид болон Бакиев нарын хооронд хэлэлцээ болов. Сөрөг хүчнийхний шахалтаар Бакиев аюулгүй байдлын баталгааны хариуд огцрох өргөдлөө өгөхөөр болсон. Бакиев тэр өдрөө Киргизээс гарч, Казахстаны Тараз хот руу нисч, 4-р сарын 16-нд Казахстанд байхдаа Киргизийн ерөнхийлөгчийн албан тушаалаас огцрох тухай бичигт гарын үсэг зурсан байна. Улмаар түр Засгийн газар мөргөлдөөн дууссаныг зарлав.

2010 оны дөрөвдүгээр сарын 19-нөөс хойш Курманбек Бакиев Беларусь улсад байгаа бөгөөд Ерөнхийлөгч Александр Лукашенко түүнд улс төрийн орогнол олгосон юм.

2021 оны долдугаар сард Курманбек Бакиевыг "Кумтор"-ын алтны уурхайтай холбоотой Киргикз улсын Прокурорын газар авлигын хэрэгт буруутгаж эрэн сурвалжлах жагсаалтад оруулсан байна.

Гэр бүл

Бакиев өөрийн сурч байсан Самара хотод эхнэр Татьяна Васильевна, орос үндэстэнтэй танилцаад сүүлд гэрлэсэн байна. Энэ гэрлэлтээс хүү Марат, Максим Бакиев нар төржээ.

Курманбек Бакиевын хоёр дахь (хамтран амьдрагч) эхнэр 2005 онд хүү, 2000 онд охин төрүүлсэн. 2010 оны 4-р сарын 19-нд тэрээр хоёр дахь эхнэр, хоёр бага насны хүүхдийн хамт Киргизээс Беларусь руу зугтан явсан ажээ.