Арам Хачатурян
Арам Ильич Хачатурян (Хачатря́н) (арм. Արամ Խաչատրյան, 1903 оны зургаадугаар сарын 3-нд төрсөн - 1978 оны тавдугаар сарын 1-нд нас барсан) нь Зөвлөлт-Арменийн хөгжмийн нэрт зохиолч бөгөөд «Гаянэ» (1941 он) бүжгийн жүжгээрээ Армени ардын хөгжмийн хөгжлийн шинэ хуудсыг нээсэн гавъяатан юм.
| Арам Хачатурян | |
|---|---|
 | |
| Төрсөн | 1903 оны 6 сарын 3 Тифлис хот,  Хаант Орос Улс |
| Ажил | Хөгжмийн зохиолч |
Арам Хачатурян өөрийн сор болсон бүтээл болох «Спартак» бүжгийн жүжгээ 1954 онд зохиосон бөгөөд «Төрийн» болон «Лениний» шагналаар шагнагдаж байжээ.
Намтар
засварлах1903 онд Тифлис хотод армян гэр бүлд төрсөн. Эцэг нь Егия Хачатурян, эх нь Кумаш Саркисовна.
1911-1913 онд тэрээр С.В.Аргутинская-Долгоруковагийн хувийн дотуур байртай сургуульд, 1913-1921 онд худалдааны сургуульд суралцжээ. Бага наснаасаа тэрээр хөгжимд дуртай байсан бөгөөд сургуулийн найрал дуунд төгөлдөр хуур, бүрээ, туба хөгжмийн зэмсэг дээр тоглодог байсан ч эцэг, эх нь түүний дур сонирхолыг хүлээн зөвшөөрдөггүй байсан тул тэрээр 19 настайгаасаа л хөгжмөөр нухацтай оролдож эхэлсэн байна.
Тэрээр хуучин Тифлис хотын олон хэлтнүүд дунд хөгжмийн уур амьсгалд сазандар (тар, каманча, дап), хотын дуу, романсын хөгжмийн чуулга дунд өссөн байна. Түүний анхны хөгжмийн багш нь хөгжмийн зохиолч Мушег Агаян байв.
1921 онд 18 настай Арам хэсэг армян залуучуудын хамт Москвад ирсэн бөгөөд түүний ах, театрын найруулагч Сүрэн Хачатурян тэнд удаан ажиллаж, амьдарч байжээ. Тэрээр Москвагийн Их сургуулийн бэлтгэл курсэд элсэн орсон. 1922 онд тэрээр Москвагийн Улсын Их Сургуулийн Физик-математикийн факультетийн биологийн тэнхим, Гнесинсийн нэрэмжит 3-р үзүүлэнгийн улсын хөгжмийн коллежийн (одоогийн Гнесинсийн хөгжмийн коллеж) биологийн тэнхимийн оюутан болж, виолончель хөгжимд суралцжээ (багш С. Ф. Бычков, дараа нь A. A. Борисяк) болон төгөлдөр хуур, зохиолын хичээлд хамрагдав.
1925 онд тэрээр М.Ф.Гнесиний ангид хөгжмийн зохиол судалж эхэлсэн боловч их сургуулиа орхисон байна. Тэрээр 1929 онд техникум төгссөн. Яг тэр жилүүдэд би амьдралдаа анх удаа симфони концертод оролцож, Л.Бетховен, С.Рахманинов нарын хөгжмийг сонсоод ихэд сэтгэл хөдөлсөн байна. "Хийл ба төгөлдөр хуурд зориулсан бүжиг" бол хөгжмийн зохиолчийн анхны уран бүтээл юм.
1926-1928 онд тэрээр Москвагийн Арменийн соёлын ордонд ажиллаж, Р.Н.Симоновын удирдлаган дор Арменийн драмын 2-р студийн хөгжмийн хэсгийг удирдаж байжээ.
1929 онд тэрээр Москвагийн Консерваторид элсэн орж, эхлээд М.Ф.Гнессин, дараа нь Н.Я.Мясковскийтэй хамт хөгжмийн зохиолын чиглэлээр суралцсан; түүний багаж хэрэгслийн зөвлөгч нь Р.М.Глиер, С.Н.Василенко нар байв. 1934 онд консерваторийг онц дүнтэй төгсөж, дараагийн хоёр жил тэнд Н.Я.Мясковскийн хамт аспирантурт суралцжээ.
"Спартак" балет нь дайны дараа хөгжмийн зохиолчийн хамгийн том бөгөөд алдартай бүтээл болсон юм. Балетын партитура 1954 онд дуусч, 1956 оны 12-р сард нээлтээ хийсэн байна. Тэр цагаас хойш "Спартак" балетын хамтлагуудын урын санд бат бөх орж, дэлхийн хамгийн том тайзнаа тоглогдож байна. Түүний энэ уран бүтээлийг Л.Якобсон, И.Моисеев, Ю.Григорович, Э.Чанг болон бусад нэрт бүжиг дэглээчид тавьсан.
Шагнал
засварлахНэмэлтээр уншиж болох
засварлах- Robinson, Harlow (2007). "The Caucasian Connection: National Identity in the Ballets of Aram Khachaturian". Nationalities Papers. 35 (3): 429–438. doi:10.1080/00905990701368670.
{{cite journal}}: Cite has empty unknown parameters:|quotes=,|laydate=,|laysummary=, and|laysource=(help); Unknown parameter|month=ignored (help)
Эшлэл
засварлах- Ehrenburg, I., Khachaturian, A., and Pomerantsev, V. (1953). “Three Soviet artists on the present needs of Soviet art.” Soviet Studies, 5(4), 427–434.
- Shneerson, Grigory. (1959). Aram Khachaturyan (Xenia Danko, Trans.). Moscow: Foreign Languages Publishing House.
- Yuzefovich, V. (1985). Aram Khachaturyan (N. Kournokoff & V. Bobrov, Trans.). New York: Sphinx Press. ISBN 0823686582.