Шатдаг занар нь органик бодисын (кероген) өндөр агуулга бүхий нарийн ширхэгтэй тунамал чулуулаг юм. Шатдаг занараас түүхий газрын тостой төстэй найрлага бүхий шингэн нүүрсустөрөгч гарган авч болно. Шатдаг занар нь геологийн нэр томъёоны хувьд занараас өөр чулуулаг бөгөөд, шатдаг занараас гарган авсан тос нь газрын тосноос бага зэрэг ялгаатай байна[1]. Шатдаг занар нь харьцангуй өргөн тархалттай ашигт малтмал бөгөөд томоохон ордууд АНУ, Бразил, БНХАУ, Эстонид байдаг. Дэлхийн шатдаг занарын нөөц (газрын тосонд шилжүүлсэн нөөц) 2.8–3.3 трилион (2.8–3.3 x 1012) баррель байна[2][3][4][5].

Шатдаг занараар гал түлж буй нь

Шатдаг занарыг нэрж (химийн аргаар боловсруулан) синтетик газрын тос, хий гарган авч болно. Энэ шингэн бүтээгдэхүүнийг "шатдаг занарын тос", "хий" гэж нэрлэнэ. Мөн шатдаг занарыг шууд түлш болгон хэрэглэж (шатааж) болохоос гадна химийн болон барилгын материалын түүхий эд болгон хэрэглэж болно[6].

Газрын тосны нөөц шавхагдаж, үнэ ихээр нэмэгдэж буй өнөө үед шатдаг занар нь газрын тосыг орлох эрчим хүчний эх үүсвэр гэж тооцогдож байгаа болно[7][8].

  1. WEC (2004), p. 74
  2. WEC (2007), p. 101-102
  3. (February 2006). "Annual Energy Outlook 2006" (PDF). Energy Information Administration. Retrieved on 2007-06-22.
  4. (2006-04-13). "Oil Shale: History, Incentives, and Policy" (PDF). Congressional Research Service. Retrieved on 2007-06-25.
  5. (April 2006). "NPR's National Strategic Unconventional Resource Model" (PDF). United States Department of Energy. Retrieved on 2007-07-09.
  6. . "Geology and resources of some world oil-shale deposits. Scientific Investigations Report 2005–5294" (PDF). U.S. Department of the Interior. U.S. Geological Survey. Retrieved on 2007-07-09.
  7. (September 2006). "Energy Security of Estonia" (PDF). Estonian Foreign Policy Institute. Retrieved on 2007-10-20.
  8. "Oil Shale Activities". United States Department of Energy. Татаж авсан: 2007-10-20.

Цахим холбоос

засварлах
  Commons: Oil shale – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

 

Энэ эрчим хүчний тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.

 

Энэ геологийн тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.

 

Энэ геологийн тогтцын тухай өгүүлэл дутуу дулимаг бичигджээ. Нэмж гүйцээж өгөхийг хүсье.