Ла Скала

«Ла Скала» (итали. La Scala буюу Teatro alla Scala) -1778 оны 8-р сарын 3-нд байгуулагдсан италийн Милан хот дахь дуурийн театр.

"Ла Скала" театр. /Нүүрэн тал/

«Ла Скала» театр бол дэлхийн дуурь болон балетын урлагийн төв юм. 1776-1778 онуудад энэхүү алдарт театрыг Санта-Мария-алла-Скала (итали. Chiesa di Santa Maria alla Scala) хэмээх готик сүмийн барилгын туурин дээр барьсан учраас «Ла Скала» нэртэй болсон юм.

Театрын барилга нь архитектор Жузеппе Пиермаринигийн зургаар гүйцэтгэсэн дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй барилгуудын нэг гэгддэг юм. Энэ нь хатуу неоклассик хэв маягаар бүтээгдсэн бөгөөд маш сайн акустиктай гэдгээрээ алдартай. Театр 2030 үзэгчийн суудалтай. "Ла Скала" (Италичууд театрыг ингэж нэрлэдэг) 1778 оны 8-р сард хоёр дуурь, түүний дотор энэ нээлтийн үйл явдалд зориулан тусгайлан бичсэн Антонио Сальеригийн "Хүлээн зөвшөөрөгдсөн Европ" /Europa riconosciuta/ дууриар, дараа нь хоёр балетаар нээлтээ хийсэн байна. 18-р зууны эцэс хүртэл театрын тайзан дээр драмын жүжиг тавигдаж байв. Тухайн үед хүүхэлдэйн театрын багууд, драмын жүжигчид алдартай байсан ч "багт наадам", "намар", "хавар", "зун" гэсэн нэртэй дуурийн улиралууд тэр даруй тогтмол болсон байна. "Багт наадмын улирал"-ын үеэр дуурийн сериа, балетыг тайзнаа тавьсан бол үлдсэн хугацаанд голдуу дуурийн буффа буюу хошин дуурь тоглодог байв.

18-р зууны сүүл, 19-р зууны эхэн үед театрын урын санд Италийн хөгжмийн зохиолч П.Анфосси, П.Гульелми, Д.Чимароса, Л.Черудини, Г.Пайсиелло, С.Майра нарын дуурь орж байжээ. 1812 онд тус театрын тайзнаа Жоаккино Россини-гийн “Шүргэх чулуу” дуурийн нээлт болжээ. Улмаар “Ла Скала” театр нь түүний “Пальмирад Аурелиано” (1813), “Италид “Турк” (1814), “Хулгайч шаазгай” (1817) болон бусад дуурийг анхлан тайзнаа тавьж байжээ.

XIX зууны 30-аад онуудад «Ла Скала» театрт Италийн Г. Доницетти, В. Беллини, Ж.Верди, Ж.Пуччини нарын алдартай хөгжмийн зохиолчдын бүтээлүүдийг анх тавьж байжээ: «Далайн дээрэмчин» (1827) и «Норма» (1831) Винченцо Беллини, «Лукреция Боржа» (1833) Гаэтано Доницетти, «Оберто» (1839), «Навуходоносор» (1842), «Отелло» (1887) и «Фальстаф» (1893) Ж.Верди, «Мадам Баттерфляй» (1904), «Богема» (1896) болон «Турандот» Жакомо Пуччини.

2002-2004 онд уг театрын барилгад бүрэн их засвар хийжээ.

Үндсэн хөгжмийн удирдаачид

• Франко Фаччо (1871—1889, Franco Faccio )
• Артуро Тосканини (1898—1908, Arturo Toscanini )
• Клеофонтэ Каммпанини (1903–1905, Cleofonte Campanini)
• Туллио Серафин (1909—1914, 1917—1918)
• Артуро Тосканини (1921—1929)
• Виктор де Сабата (1929—1953)
• Карло Мария Жулини (1953—1956)
• Гвидо Кантелли (1956)
• Жанандреа Гаваццени (1966—1968)
• Клаудио Аббадо (1968—1986, Claudio Abbado)
• Риккардо Мути (1986—2005, Riccardo Muti )
• 2005-2007 онд орон тоо эзэнгүй байсан.
• Даниэль Баренбойм (2007—2011 онд Maestro scaligero; 2011—2014 онд Хөгжмийн захирал, Daniel Barenboim )
• Рикардо Шайли (2015- өнөө хүртэл, Riccardo Chailly )

Ла Скала театрт болсон Дуурийн нээлтүүд

• 1778: Europa riconosciuta by Antonio Salieri
• 1794: Demofoonte by Marcos Portugal
• 1800: Idante, ovvero I sacrifici d'Ecate by Marcos Portugal
• 1812: La pietra del paragone by Gioachino Rossini
• 1813: Aureliano in Palmira by Gioachino Rossini
• 1814: Il turco in Italia by Gioachino Rossini
• 1820: Margherita d'Anjou by Giacomo Meyerbeer
• 1827: Il pirata by Vincenzo Bellini
• 1829: La straniera by Vincenzo Bellini
• 1831: Norma by Vincenzo Bellini
• 1833: Lucrezia Borgia by Gaetano Donizetti
• 1835: Maria Stuarda by Gaetano Donizetti
• 1839: Oberto, Conte di San Bonifacio by Giuseppe Verdi
• 1840: Un giorno di regno by Giuseppe Verdi
• 1842: Nabucco by Giuseppe Verdi
• 1843: I Lombardi alla prima crociata by Giuseppe Verdi
• 1845: Giovanna d'Arco by Giuseppe Verdi
• 1868: Mefistofele by Arrigo Boito
• 1870: Il Guarany by Antônio Carlos Gomes
• 1873: Fosca by Antônio Carlos Gomes
• 1876: La Gioconda by Amilcare Ponchielli
• 1879: Maria Tudor by Antônio Carlos Gomes
• 1885: Marion Delorme by Amilcare Ponchielli
• 1887: Otello by Giuseppe Verdi
• 1889: Edgar by Giacomo Puccini
• 1892: La Wally by Alfredo Catalani
• 1893: Falstaff by Giuseppe Verdi
• 1904: Madama Butterfly by Giacomo Puccini
• 1924: Nerone by Arrigo Boito
• 1926: Turandot by Giacomo Puccini
• 1957: Dialogues of the Carmelites by Francis Poulenc
• 1981: Donnerstag aus Licht by Karlheinz Stockhausen
• 1984: Samstag aus Licht by Karlheinz Stockhausen
• 1988: Montag aus Licht by Karlheinz Stockhausen
• 2007: Teneke by Fabio Vacchi
• 2011: Quartett by Luca Francesconi

Албан ёсны цахим хуудас: https://www.teatroallascala.org/en/index.html