Ла Скала

«Ла Скала» (итали. La Scala буюу Teatro alla Scala) -1778 оны 8-р сарын 3-нд байгуулагдсан италийн Милан хот дахь дуурийн театр.

«Ла Скала» театр бол дэлхийн дуурь болон балетын урлагийн төв юм. 1776-1778 онуудад энэхүү алдарт театрыг Санта-Мария-алла-Скала (итали. Chiesa di Santa Maria alla Scala) хэмээх готик сүмийн барилгын туурин дээр барьсан учраас «Ла Скала» нэртэй болсон юм.

Театрын барилга нь архитектор Жузеппе Пиермаринигийн зургаар гүйцэтгэсэн дэлхийн хамгийн үзэсгэлэнтэй барилгуудын нэг гэгддэг юм. Энэ нь хатуу неоклассик хэв маягаар бүтээгдсэн бөгөөд маш сайн акустиктай гэдгээрээ алдартай. Театр 2030 үзэгчийн суудалтай. "Ла Скала" (Италичууд театрыг ингэж нэрлэдэг) 1778 оны 8-р сард хоёр дуурь, түүний дотор энэ нээлтийн үйл явдалд зориулан тусгайлан бичсэн Антонио Сальеригийн "Хүлээн зөвшөөрөгдсөн Европ" /Europa riconosciuta/ дууриар, дараа нь хоёр балетаар нээлтээ хийсэн байна. 18-р зууны эцэс хүртэл театрын тайзан дээр драмын жүжиг тавигдаж байв. Тухайн үед хүүхэлдэйн театрын багууд, драмын жүжигчид алдартай байсан ч "багт наадам", "намар", "хавар", "зун" гэсэн нэртэй дуурийн улиралууд тэр даруй тогтмол болсон байна. "Багт наадмын улирал"-ын үеэр дуурийн сериа, балетыг тайзнаа тавьсан бол үлдсэн хугацаанд голдуу дуурийн буффа буюу хошин дуурь тоглодог байв.

18-р зууны сүүл, 19-р зууны эхэн үед театрын урын санд Италийн хөгжмийн зохиолч П.Анфосси, П.Гульелми, Д.Чимароса, Л.Черудини, Г.Пайсиелло, С.Майра нарын дуурь орж байжээ. 1812 онд тус театрын тайзнаа Жоаккино Россини-гийн “Шүргэх чулуу” дуурийн нээлт болжээ. Улмаар “Ла Скала” театр нь түүний “Пальмирад Аурелиано” (1813), “Италид “Турк” (1814), “Хулгайч шаазгай” (1817) болон бусад дуурийг анхлан тайзнаа тавьж байжээ.

XIX зууны 30-аад онуудад «Ла Скала» театрт Италийн Г. Доницетти, В. Беллини, Ж.Верди, Ж.Пуччини нарын алдартай хөгжмийн зохиолчдын бүтээлүүдийг анх тавьж байжээ: «Далайн дээрэмчин» (1827) и «Норма» (1831) Винченцо Беллини, «Лукреция Боржа» (1833) Гаэтано Доницетти, «Оберто» (1839), «Навуходоносор» (1842), «Отелло» (1887) и «Фальстаф» (1893) Ж.Верди, «Мадам Баттерфляй» (1904), «Богема» (1896) болон «Турандот» Жакомо Пуччини.

2002-2004 онд уг театрын барилгад бүрэн их засвар хийжээ.

Үндсэн хөгжмийн удирдаачид

Франко Фаччо (1871—1889, Franco Faccio )
Артуро Тосканини (1898—1908, Arturo Toscanini )
Клеофонтэ Каммпанини (1903–1905, Cleofonte Campanini)
Туллио Серафин (1909—1914, 1917—1918)
Артуро Тосканини (1921—1929)
Виктор де Сабата (1929—1953)
Карло Мария Жулини (1953—1956)
Гвидо Кантелли (1956)
Жанандреа Гаваццени (1966—1968)
Клаудио Аббадо (1968—1986, Claudio Abbado)
Риккардо Мути (1986—2005, Riccardo Muti )
2005-2007 онд орон тоо эзэнгүй байсан.
Даниэль Баренбойм (2007—2011 онд Maestro scaligero; 2011—2014 онд Хөгжмийн захирал, Daniel Barenboim )
Рикардо Шайли (2015- өнөө хүртэл, Riccardo Chailly )

Ла Скала театрт болсон Дуурийн нээлтүүд

1778: Europa riconosciuta by Antonio Salieri
1794: Demofoonte by Marcos Portugal
1800: Idante, ovvero I sacrifici d'Ecate by Marcos Portugal
1812: La pietra del paragone by Gioachino Rossini
1813: Aureliano in Palmira by Gioachino Rossini
1814: Il turco in Italia by Gioachino Rossini
1820: Margherita d'Anjou by Giacomo Meyerbeer
1827: Il pirata by Vincenzo Bellini
1829: La straniera by Vincenzo Bellini
1831: Norma by Vincenzo Bellini
1833: Lucrezia Borgia by Gaetano Donizetti
1835: Maria Stuarda by Gaetano Donizetti
1839: Oberto, Conte di San Bonifacio by Giuseppe Verdi
1840: Un giorno di regno by Giuseppe Verdi
1842: Nabucco by Giuseppe Verdi
1843: I Lombardi alla prima crociata by Giuseppe Verdi
1845: Giovanna d'Arco by Giuseppe Verdi
1868: Mefistofele by Arrigo Boito
1870: Il Guarany by Antônio Carlos Gomes
1873: Fosca by Antônio Carlos Gomes
1876: La Gioconda by Amilcare Ponchielli
1879: Maria Tudor by Antônio Carlos Gomes
1885: Marion Delorme by Amilcare Ponchielli
1887: Otello by Giuseppe Verdi
1889: Edgar by Giacomo Puccini
1892: La Wally by Alfredo Catalani
1893: Falstaff by Giuseppe Verdi
1904: Madama Butterfly by Giacomo Puccini
1924: Nerone by Arrigo Boito
1926: Turandot by Giacomo Puccini
1957: Dialogues of the Carmelites by Francis Poulenc
1981: Donnerstag aus Licht by Karlheinz Stockhausen
1984: Samstag aus Licht by Karlheinz Stockhausen
1988: Montag aus Licht by Karlheinz Stockhausen
2007: Teneke by Fabio Vacchi
2011: Quartett by Luca Francesconi

Албан ёсны цахим хуудас: https://www.teatroallascala.org/en/index.html