Зэсийн (II) сульфат

*Зэсийн(II) сульфат*
Усгүй CuSO4 нунтаг	CuSO4·5H2O (таван уст зэсийн(II) сульфат)-ын талст
CuSO4-ийн савх ба бөмбөлөг загвар	CuSO4-ийн огторгуйн загвар
Нэр
	IUPAC нэр Copper(II) sulfate
	Өөр нэр Зэсийн байван; Cupric sulfate; Blue vitriol (таван уст); Bluestone (таван уст); Бонаттит (гурван уст эрдэс); Бутит (долоон уст эрдэс); Халькантит (таван уст эрдэс); Халькоцианит (эрдэс)
Ерөнхий
CAS бүртгэлийн дугаар	7758-98-7 ; 7758-99-8 (таван уст) ; 16448-28-5 (гурван уст) ; 19086-18-1 (долоон уст)
ChEBI	CHEBI:23414
ChEMBL	ChEMBL604
ChemSpider	22870
ЕХ дугаар	231-847-6
Jmol-3D зураг	Зураг
KEGG	C18713
PubChem	24462
RTECS дугаар	GL8800000 (усгүй); GL8900000 (таван уст)
UNII	KUW2Q3U1VV
	InChI InChI=1S/Cu.H2O4S/c;1-5(2,3)4/h;(H2,1,2,3,4)/q+2;/p-2 ; Key: ARUVKPQLZAKDPS-UHFFFAOYSA-L ; InChI=1/Cu.H2O4S/c;1-5(2,3)4/h;(H2,1,2,3,4)/q+2;/p-2; Key: ARUVKPQLZAKDPS-NUQVWONBAI;
	SMILES [O-]S(=O)(=O)[O-].[Cu+2];
Шинж чанар
Химийн томъёо	CuSO4 (усгүй); CuSO4·5H2O (таван уст)
Моль масс	159.609 g/mol (усгүй); 249.685 g/mol (таван уст)
Гадаад байдал	gray-white (усгүй); blue (таван уст)
Нягт	3.60 g/cm3 (усгүй) ; 2.286 g/cm3 (таван уст)
Хайлах температур	110 °C (230 °F; 383 K) задардаг (·5H2O); <560 °C задардаг
Усанд уусдаг эсэх	1.055 molal (10 °C) ; 1.26 molal (20 °C); 1.502 molal (30 °C)
Уусалт:	усгүй ; этанолд уусдаггүй таван уст ; метанолд уусдаг ; 10.4 g/L (18 °C) ; этанолд уусдаггүй
Хугалах илтгэгч (nD)	1.724–1.739 (усгүй); 1.514–1.544 (таван уст)
Бүтэц
Талст бүтэц	Орторомб (усгүй, халкоцианит), огторгуйн бүлэг Pnma, oP24, a = 0.839 nm, b = 0.669 nm, c = 0.483 nm.; Гурван талт (таван уст), огторгуйн бүлэг P1, aP22, a = 0.5986 nm, b = 0.6141 nm, c = 1.0736 nm, α = 77.333°, β = 82.267°, γ = 72.567°
Термохими
Ердийн моляр энтроп (So298)	5 J K−1 mol−1
Үүсэлтийн ердийн энтальп (ΔfHo298)	−769.98 kJ/mol
Фармакологи
ATC код	V03AB20 (WHO)
Аюултай нөхцөл
Бодисийн аюулгүй байдлын хүснэгт	усгүй; таван уст
Аюулын тэмдэг
ЕХ ангилал	Хортой (Xn); Цочроогч (Xi); Байгаль орчинд аюултай (N)
Р-фраз	R22, R36/38, R50/53
АБ-фраз	(S2), S22, S60, S61
NFPA 704	0 2 1
Дөл авалцах температур	Шатдаггүй
	Үхлийн тун эсвэл концентраци:
LD50 (Медиан тун)	300 mg/kg (амаар, харх)
	АНУ-ын зөвшөөрөгдсөн дээд хэмжээ (NIOSH):
PEL (Зөвшөөрөгдөх)	TWA 1 mg/m3 (Cu)
REL (Зөвлөсөн)	TWA 1 mg/m3 (Cu)
IDLH (Аюултай хэмжээ	TWA 100 mg/m3 (Cu)
Хамааралтай нэгдлүүд
Катионууд	Төмрийн(II) сульфат; Манганы(II) сульфат; Никкелийн(II) сульфат; Цайрын сульфат
	Өөрөөр тодотгож заагаагүй бол бодисуудын хэвийн төлөв (25 °C [77 °F], 100 kPa) дахь үзүүлэлтүүд.
	шалгах (what is: /?)
	Мэдээлэлийн хайрцагны эх сурвалж

Зэсийн(II) сульфат нь Cu SO₄ химийн томъёо бүхий органик бус нэгдэл. Түүний эртний нэр нь зэсийн байван буюу ^[9] vitriol of copper^[10] ба Roman vitriol^[11] юм.

Хортой нөлөөлөл

Зэсийн сульфат цочруулагч.^[12] Хүн голдуу нүд ба арьсаараа зэсийн сульфатын хордуулах нөлөөнд өртөх боломжтой. Үүнээс гадна түүний нунтаг болон тоосоор амьсгалах замаар хордож болно.^[13] Арьсанд хүрсэн тохиолдолд цочроолт эсвэл экземийг дагуулж болно.^[14] Нүдэнд орсон тохиолдолд конъюктивит, зовхины дотор талын үрэвсэл, эвэрлэгийн шархлаа, цагаа унах зэргийг дагуулах боломжтой.^[15]

Зэсийн сульфат амаар дундаж хордлогыг үзүүлдэг.^[13] Судалгаанаас үзхэд, зэсийн сульфатын хүнд хортой нөлөө үзүүлэх доод тун нь 11 mg/kg биеийн жин байна.^[16] Түүний цочроогч чанар нь хоол боловсруулах замын эрхтнүүдэд нөлөөлж, өөрийн эхргүй (автомат дохиололоор) огих үйлдэл явагддаг. Хэрвээ, зэсийн сульфат ходоодонд үлдвэл ноцтой шинж тэмдгүүд илэрнэ. 1–12 грамм зэсийн сульфат залгихад, хордлогын дараах шинж тэмдгүүд илэрнэ: аманд металлын амт амтагдах, цээж давчдан өвдөх, дотор муухайрах, гүйлгэх, огих, толгой өвдөх, шээс зогсож, улмаар арьсны өнгө шарлана. Зэсийн сульфатын хордлого нь тархи, ходоод, элэг эсвэл бөөрийг гэмтээх боломжтой.^[15]

Хүрээлэн буй орчинд

Зэсийн сульфат нь усанд маш сайн уусдаг учир хүрээлэн буй орчинд хялбар тархах боломжтой. Хөрсөн дэх зэс нь үйлдвэрлэл, автомашин болон барилгын материалуудаас гаралтай байж болно.^[17] Судлагаанаас үзэхэд,^{[баримт хэрэгтэй]} зэсийн сульфат нь голдуу хөрсний гадаргууд агуулагдах ба органик нэгдэл рүү холбогдох хандлагатай байдаг. Хөрс хүчиллэг байх тусам холболт бага явагдана.

Эх сурвалж

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 ^1.6 ^1.7 Haynes, p. 4.62
↑ Haynes, p. 5.199
↑ Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C., eds. (2003). "Chalcocyanite". Handbook of Mineralogy (PDF). Vol. V. Borates, Carbonates, Sulfates. Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209740.
↑ Haynes, p. 10.240
↑ Kokkoros, P. A.; Rentzeperis, P. J. (1958). "The crystal structure of the anhydrous sulphates of copper and zinc". Acta Crystallographica. 11 (5): 361–364. doi:10.1107/S0365110X58000955.
↑ Bacon, G. E.; Titterton, D. H. (1975). "Neutron-diffraction studies of CuSO₄ · 5H₂O and CuSO₄ · 5D₂O". Z. Kristallogr. 141 (5–6): 330–341. doi:10.1524/zkri.1975.141.5-6.330.
↑ ^7.0 ^7.1 ^7.2 "NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0150". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).
↑ Cupric sulfate. US National Institutes of Health
↑ "Copper (II) sulfate MSDS". Oxford University. Archived from the original on 2007-10-11. Татаж авсан: 2007-12-31.
↑ Antoine-François de Fourcroy, tr. by Robert Heron (1796) "Elements of Chemistry, and Natural History: To which is Prefixed the Philosophy of Chemistry". J. Murray and others, Edinburgh. Page 348.
↑ Oxford University Press, "Roman vitriol (Memento 13. Арваннэгдүгээр сар 2016 цахим архивт)", Oxford Living Dictionaries. Accessed on 2016-11-13
↑ Windholz, M., ed. 1983. The Merck Index. Tenth edition. Rahway, NJ: Merck and Company.
↑ ^13.0 ^13.1 Guidance for reregistration of pesticide products containing copper sulfate. Fact sheet no. 100., Washington, DC: U.S. Environmental Protection Agency, Office of Pesticide Programs, 1986
↑ TOXNET. 1975–1986. National library of medicine's toxicology data network. Hazardous Substances Data Bank (HSDB). Public Health Service. National Institute of Health, U.S. Department of Health and Human Services. Bethesda, MD: NLM.
↑ ^15.0 ^15.1 Clayton, G. D. and F. E. Clayton, eds. 1981. Patty's industrial hygiene and toxicology. Third edition. Vol. 2, Part 6 Toxicology. NY: John Wiley and Sons. ISBN 0-471-01280-7
↑ National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 1981–1986. Registry of toxic effects of chemical substances (RTECS). Cincinnati, OH: NIOSH.
↑ United State Environment Protection Agency. "Reregistration Eligibility Decision (RED) for Coppers" (PDF). www.epa.org. United State Environment Protection Agency. Татаж авсан: 12 May 2015.

Библиограф

Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). Boca Raton, FL: CRC Press. ISBN 1439855110.

Гадаад холбоос

Commons: Зэсийн (II) сульфат – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

[b92-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 ^1.4 ^1.5 ^1.6 ^1.7 Haynes, p. 4.62

[2] Haynes, p. 5.199

[3] Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W.; Nichols, Monte C., eds. (2003). "Chalcocyanite". Handbook of Mineralogy (PDF). Vol. V. Borates, Carbonates, Sulfates. Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209740.

[4] Haynes, p. 10.240

[5] Kokkoros, P. A.; Rentzeperis, P. J. (1958). "The crystal structure of the anhydrous sulphates of copper and zinc". Acta Crystallographica. 11 (5): 361–364. doi:10.1107/S0365110X58000955.

[6] Bacon, G. E.; Titterton, D. H. (1975). "Neutron-diffraction studies of CuSO₄ · 5H₂O and CuSO₄ · 5D₂O". Z. Kristallogr. 141 (5–6): 330–341. doi:10.1524/zkri.1975.141.5-6.330.

[PGCH-7] 7.0 ^7.1 ^7.2 "NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0150". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH).

[8] Cupric sulfate. US National Institutes of Health

[9] "Copper (II) sulfate MSDS". Oxford University. Archived from the original on 2007-10-11. Татаж авсан: 2007-12-31.

[fou-10] Antoine-François de Fourcroy, tr. by Robert Heron (1796) "Elements of Chemistry, and Natural History: To which is Prefixed the Philosophy of Chemistry". J. Murray and others, Edinburgh. Page 348.

[oxdic-11] Oxford University Press, "Roman vitriol (Memento 13. Арваннэгдүгээр сар 2016 цахим архивт)", Oxford Living Dictionaries. Accessed on 2016-11-13

[12] Windholz, M., ed. 1983. The Merck Index. Tenth edition. Rahway, NJ: Merck and Company.

[EPA-Guidance-13] 13.0 ^13.1 Guidance for reregistration of pesticide products containing copper sulfate. Fact sheet no. 100., Washington, DC: U.S. Environmental Protection Agency, Office of Pesticide Programs, 1986

[14] TOXNET. 1975–1986. National library of medicine's toxicology data network. Hazardous Substances Data Bank (HSDB). Public Health Service. National Institute of Health, U.S. Department of Health and Human Services. Bethesda, MD: NLM.

[Clayton,_G._D_1981-15] 15.0 ^15.1 Clayton, G. D. and F. E. Clayton, eds. 1981. Patty's industrial hygiene and toxicology. Third edition. Vol. 2, Part 6 Toxicology. NY: John Wiley and Sons. ISBN 0-471-01280-7

[16] National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 1981–1986. Registry of toxic effects of chemical substances (RTECS). Cincinnati, OH: NIOSH.

[17] United State Environment Protection Agency. "Reregistration Eligibility Decision (RED) for Coppers" (PDF). www.epa.org. United State Environment Protection Agency. Татаж авсан: 12 May 2015.

[9]

[10]

[11]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[8]

[7]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]