Борис Панкратов

Борис Иванович Панкратов (1892 оны 3-р сарын 12-нд төрсөн- 1979 оны 8-р сарын 28-нд ЗХУ-ын Ленинград хотод нас барсан) -Зөвлөлтийн хятад, маньж болон монгол судлаач. «Монголын нууц товчоо»-г орос хэл рүү орчулсан эрдэмтэн. ЗХУ-ын Аюулаас хамгаалахын ажилтан байсан.

Намтар

Оросын Владивосток хот дахь Дорно дахины дээд сургуулийг төгссөн. 1912 оноос хойш Монголд удаа дараа ирж байсан. 1917 оноос Дээд сургуульд монгол, манж хэл зааж эхэлсэн бөгөөд дараа нь Хятад хэлний мэдлэгээ дээшлүүлэхээр Бээжинд нэг жил хугацаанд явуулсан байна. Тэрээр буцаж ирээд сургуульдаа багшлахын зэрэгцээ оюутны асуудал эрхэлсэн нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байжээ. 1919 онд Панкратовыг Хятадад томилогдоод орос, англи хэл заах нэрийн дор нутгийн аялгууг судалж байсан байна.

1921 онд тэрээр Хятад дахь Оросын хуучин концессын нутаг дэвсгэрт амьдарч байжээ. Тэрээр Оросын колонийн тэргүүн, Хятадын орон нутгийн эрх баригчидтай холбоотой Оросын консул асан Бельченкотой сайн харилцаатай байжээ. 1921 оноос хойш РосТА-гийн /Зөвлөлт Оросын Цахилгаан мэдээний агентлаг, орос. Российское Телеграфное Агентство/ Бээжин дэх салбарт ажиллаж байгаад давхар Хятадын ГХЯ-ны дэргэдэх Орос хэлний сургуульд ажилдаг байжээ. Мэргэшсэн дорно дахины судлаач байхгүйн улмаас 1923 онд Панкратовыг Зөвлөлт Холбоот Улсын Элчин сайдын яамны Консулын хэлтэст ажилд авч, 1929 он хүртэл Зөвлөлтийн Элчин сайд Лев Караханы удирдлаган дор англи, монгол, хятад, түвд хэлний орчуулагчаар ажиллажээ.

Тэрээр Бээжингийн Хятад-Оросын Их Сургууль, Бээжингийн Өмгөөлөгчдийн Холбоотой ойр харилцаа холбоо тогтоосон байж. Бээжингийн их дээд сургуулиудын багш, эрдэмтэдтэй ойр танилцаж, тус сургуульд багшилж, илтгэл тавьж, судалгаа хийдэг байжээ.

ЗХУ-д буцаж ирээд 1935 оноос ЗХУ-ын ШУА-ийн Дорно дахины судлалын хүрээлэнд ажиллаж, "Монгол-Орос толь бичиг"-ийг хянан засварлах редактор хийжээ. 1936 онд Дорно дахины судлалын хүрээлэнгийн манж судлалын секцийн анхны эрдэмтдийн нэг болсон. 1942-1948 онд БНХАУ-ын Чунчин, Өрөмч зэрэг бүс нутагт Зөвлөлтийн засгийн газрын даалгавараар ажиллаж байсан.

1948 оны 11-р сарын 26-ны өдөр Дорно дахины судлалын хүрээлэнгийн Эрдмийн зөвлөл түүнд диссертаци хамгаалалгүйгээр хэл шинжлэлийн шинжлэх ухааны эрдмийн зэрэг олгожээ.

Тэрээр Николай болон Юрий Рерих, Александр Стахл-фон-Холштейн нартай танил байсан байна. Александр Андреевын хэлснээр Панкратов Хятадад байхдаа Зөвлөлтийн нууц албаны /КГБ/ даалгавруудыг гүйцэтгэж байжээ.

Тэрээр баялаг номын сан цуглуулж, нэг хэсгийг нь INION Синологийн номын санд худалдсан. Номын сангийн үлдсэн хэсгийг түүнийг нас барсны дараа ЗХУ-ын ШУА-ийн Сибирийн салбарын Буриадын салбарын Нийгмийн шинжлэх ухааны хүрээлэн авчээ. Борис Иванович Панкратов нь "Пань Кэфу" гэж хятад нэртэй "Уцюань" хочтой байсан бөгөөд тэрээр мөн Монгол, Төвд "Лувсан Чултэм" нэртэй байжээ.

Бүтээлүүд

1. Пособие для изучения китайского разговорного языка: Текст / ЛВИ. 1938. 242 с. (Стеклогр. изд.)
2. Монголия XIV—XVII вв. // История Монгольской Народной Республики. М., 1954. С. 118—137 и др.
3. Изд. (монг.) текста и предисловие // Юаньчао би-ши: (Секретная история монголов). Т. 1. Текст / АН СССР. Ин-т народов Азии. М.: ИВЛ, 1962. 19, 602 с. разд. паг. (Памятники литературы народов Востока. Тексты. Большая серия. Т. 8)
4. Панкратов Б. И. Буддийская философская литература. Предметы изучения на Философском факультете (цаннид дацан) / Подготовлено А. В. Парибком // «Страны и народы Востока». Выпуск XXIX. «Борис Иванович Панкратов. Монголистика. Синология. Буддология». СПб.: Центр «Петербургское Востоковедение», 1998. Сc. 275—288.
5. Панкратов Б. И. Иконография тибетского буддизма (В связи с публикацией книги Л. Н. Гумилева «Старобурятская живопись». Москва, «Искусство», 1975) / Подготовлено Е. Д. Огневой // «Страны и народы Востока». Выпуск XXIX. «Борис Иванович Панкратов. Монголистика. Синология. Буддология». СПб.: Центр «Петербургское Востоковедение», 1998. Сc. 289—301.
6. Страны и народы Востока. Выпуск XXIX. Борис Иванович Панкратов. Монголистика. Синология. Буддология / Ответственный редактор Б. И. Панкратов. СПб.: Центр «Петербургское Востоковедение», 1998, 332 с.
7. Панкратов Б. И. Образцы переводов из «Юань-чао би-ши» / Подготовка к печати и предисловие Ю. Л. Кроля // Mongolica-II. К 750-летию «Сокровенного сказания». М.: «Наука», издательская фирма «Восточная литература», 1993. Сс. 103—125.
8. Волкова М. П. Описание маньчжурских рукописей Института народов Азии и Африки АН СССР / Ответственный редактор Б. И. Панкратов. М.: «Наука», ГРВЛ, 1965.
9. Дамдинсурен Ц. Исторические корни Гэсэриады / Ответственный редактор Б. И. Панкратов. М.: Издательство Академии Наук СССР, 1957.
10. Пучковский Л. С. Монгольские, бурят-монгольские и ойратские рукописи и ксилографы Института востоковедения. Вып. 1. История, право. Ответственные редакторы Б. И. Панкратов, Д. И. Тихонов. М.-Л.: Издательство Академии Наук СССР. 1957. 280 с., илл.