Баск хэл

Баск хэл
Баск хэл
euskara
Өөрийн нэр	Баск дуудлага: [eus̺ˈkaɾa]
Тархалт	Испани, Франц
Бүс нутаг	Баск Улс
Угсаатан	Баск
Төрөлх хэлтэн	806,000 (2021); 434,000 идэвхгүй хэрэглэгч
Хэлний ангилал	Тусгаарлагдсан хэл
Эрт хэлбэр	Прото-Баск Аквитани ;
Аялга	Бискайя; Гипускоа; Дээд Наварра; Наварра-Лапурд аялга; Зүүн Наварра †; Сулетин (Суберуа); Алава †; Салазар †;
Бичгийн систем	Латин (Баск цагаан толгой); Баск брайл үсэг;
Албан ёсны хэрэглээ
Улс	Испани; Баскийн Өөртөө засах орон; Наварра (Наваррын Баск хэлээр ярьдаг бүс нутгийн албан ёсны);
Орон нутаг	Франц; Атлантын Пиреней, Нувел-Аквитани;
Тохируулагч; байгууллага	Euskaltzaindia
Томьёолбор
ISO 639-1	eu
ISO 639-2	baq (B) ; eus (T)
ISO 639-3	eus
Глоттолог	basq1248
Linguasphere	40-AAA-a
	Баскийн бүдүүвчилсэн аялгын газрын зураг. Цайвар өнгөөр илэрхийлсэн аялга нь устаж үгүй болсон.
	IPA авианы тэмдэгт орсон болно. Тохиромжтой үзүүлэх дэмжлэггүйгээр та Юникод тэмдэгтүүдийн оронд асуултын тэмдэг, хайрцаг эсвэл бусад тэмдэгтүүдийг харах магадлалтай.

Баск хэл (/bæsk, bɑːsk/;^[4] Euskara) нь Баск Улсын болон баскчуудын хэл. Хэл шинжлэлийн хувьд Баск хэл нь тусгаарлагдсан хэл юм. Баскийн ард түмэн Баск улсын уугуул иргэд бөгөөд тэнд голчлон оршин суудаг. Баск хэлээр нийт баскчуудын 28.4% (751.500) нь ярьдаг. Үүнээс 93.2% (700.300) нь Испанийн Баскад, үлдсэн 6.8% (51.200) нь Францад амьдардаг.

Жишээ

Хүний Эрхийн Тунхаглал

Gizon-emakume guztiak aske jaiotzen dira, duintasun eta eskubide berberak dituztela; eta ezaguera eta kontzientzia dutenez gero, elkarren artean senide legez jokatu beharra dute.

duintas̺un eta es̺kubide berbeɾak ditus̻tela | eta es̻aɡueɾa eta konts̻ients̻ia dutenes̻ ɡeɾo | elkaren artean s̺enide leges̻ jokatu beara dute

All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood.

Хүн бүр төрж мэндлэхдээ эрх чөлөөтэй, адилхан нэр төртэй, ижил эрхтэй байдаг. Оюун ухаан нандин чанар заяасан хүн гэгч өөр хоорондоо ахан дүүгийн үзэл санаагаар харьцах учиртай.

Esklabu erremintaria

Esklabu erremintaria

Sartaldeko oihanetan gatibaturik

Erromara ekarri zinduten, esklabua,

erremintari ofizioa eman zizuten

eta kateak egiten dituzu.

Labetik ateratzen duzun burdin goria

nahieran molda zenezake,

ezpatak egin ditzakezu

zure herritarrek kateak hauts ditzaten,

baina zuk, esklabu horrek,

kateak egiten dituzu, kate gehiago.

IPA

[s̺artaldeko ojanetan ɡatibatuɾik

eromaɾa ekari s̻induten es̺klabua

eremintaɾi ofis̻ioa eman s̻is̻uten

eta kateak eɡiten ditus̻u

labetik ateɾats̻en dus̻un burdiɲ ɡoɾia

najeɾan molda s̻enes̻ake

es̻patak eɡin dits̻akes̻u

s̻uɾe eritarek kateak auts̺ dits̻aten

baɲa s̻uk es̺klabu orek

kateak eɡiten ditus̻u kate ɡejaɡo]

The blacksmith slave

Captive in the rainforests of the West

they brought you to Rome, slave,

they gave you the blacksmith work

and you make chains.

The incandescent iron you take out of the oven

can be adapted as you wish,

you could make swords

so your people could break the chains,

but you, o, slave,

you make chains, more chains.

Дархан боол

Барууны ширэнгэн ойд олзлогдож,

Тэд чамайг Ромд боолоор авчирна

Тэд чамд дарханы ажил өгч,

чи гинж хийнэ.

Чиний зуухнаас гаргаж авдаг улайсдаг төмрийг

та хүссэнээрээ тохируулж болно,

чи сэлэм хийж

танай хүмүүс гинжийг эвдэж чадахаар байсан,

гэхдээ чи боол

чи гинж хийсээр л байх болно.

Joseba Sarrionandia

Эшлэл

↑ "The Basque Language Gains Speakers, but No Surge in Usage – Basque Tribune".
↑ (Франц хэлээр) VI° Enquête Sociolinguistique en Euskal herria (Communauté Autonome d'Euskadi, Navarre et Pays Basque Nord) (Memento 21. Наймдугаар сар 2018 цахим архивт) Архивлагдсан 2018-08-21 at the Wayback Machine (2016).)
↑
Өгөгдөл нь хамгийн сүүлийн үеийн мэдээлэл:
- Алава, Бискайя болон Гипускоа аймгийн мэдээлэл 2016 оноос (VI Mapa Sociolingüístico, 2016, Баск улсын засгийн газар)
- Наваррын мэдээлэл 2018 оноос (Datos sociolingüísticos de Navarra, 2018, Наваррын засгийн газар)
- Лупард, Доод Наварра болон Сулийн мэдээлэл 2016 оноос (L'enquête sociolinguistique de 2016, Mintzaira)
↑ "Basque", Basque (Online ed.), Oxford University Press, <https://www.oed.com/search/dictionary/?q=Basque> (Subscription or participating institution membership required.); US pronunciation: [bæsk], British English pronunciation: [bask] or [bɑːsk].

Цахим холбоос

Commons: Баск хэл – Викимедиа зураг, бичлэг, дууны сан

Wikivoyage: Basque phrasebook – Баск хэлний ярианы толь

Албан ёсны цахим хуудас – Euskaltzaindia (Баск Хэлний Хааны Академи)
Euskara Institutua, Баск улсын их сургууль, UPV/EHU
Ahotsak.eus - Баскийн аман архив

[basquetribune-1] "The Basque Language Gains Speakers, but No Surge in Usage – Basque Tribune".

[inkesta2016-2] (Франц хэлээр) VI° Enquête Sociolinguistique en Euskal herria (Communauté Autonome d'Euskadi, Navarre et Pays Basque Nord) (Memento 21. Наймдугаар сар 2018 цахим архивт) Архивлагдсан 2018-08-21 at the Wayback Machine (2016).)

[3] Өгөгдөл нь хамгийн сүүлийн үеийн мэдээлэл:
Алава, Бискайя болон Гипускоа аймгийн мэдээлэл 2016 оноос (VI Mapa Sociolingüístico, 2016, Баск улсын засгийн газар)

Наваррын мэдээлэл 2018 оноос (Datos sociolingüísticos de Navarra, 2018, Наваррын засгийн газар)

Лупард, Доод Наварра болон Сулийн мэдээлэл 2016 оноос (L'enquête sociolinguistique de 2016, Mintzaira)

[4] Алава, Бискайя болон Гипускоа аймгийн мэдээлэл 2016 оноос (VI Mapa Sociolingüístico, 2016, Баск улсын засгийн газар)

[5] Наваррын мэдээлэл 2018 оноос (Datos sociolingüísticos de Navarra, 2018, Наваррын засгийн газар)

[6] Лупард, Доод Наварра болон Сулийн мэдээлэл 2016 оноос (L'enquête sociolinguistique de 2016, Mintzaira)

[4] "Basque", Basque (Online ed.), Oxford University Press, <https://www.oed.com/search/dictionary/?q=Basque> (Subscription or participating institution membership required.); US pronunciation: [bæsk], British English pronunciation: [bask] or [bɑːsk].

[4]

[1]

[2]

[3]