Баск хэл
Баск хэл (/bæsk, bɑːsk/;[4] Euskara) нь Баск Улсын болон баскчуудын хэл. Хэл шинжлэлийн хувьд Баск хэл нь тусгаарлагдсан хэл юм. Баскийн ард түмэн Баск улсын уугуул иргэд бөгөөд тэнд голчлон оршин суудаг. Баск хэлээр нийт баскчуудын 28.4% (751.500) нь ярьдаг. Үүнээс 93.2% (700.300) нь Испанийн Баскад, үлдсэн 6.8% (51.200) нь Францад амьдардаг.
Баск хэл | ||||
---|---|---|---|---|
euskara | ||||
Өөрийн нэр | Баск дуудлага: [eus̺ˈkaɾa] | |||
Тархалт | Испани, Франц | |||
Бүс нутаг | Баск Улс | |||
Угсаатан | Баск | |||
Төрөлх хэлтэн | 806,000 (2021)[1] 434,000 идэвхгүй хэрэглэгч[2] | |||
Эрт хэлбэр | ||||
Аялга | ||||
Албан ёсны хэрэглээ | ||||
Улс |
| |||
Орон нутаг | ||||
Тохируулагч байгууллага | Euskaltzaindia | |||
Томьёолбор | ||||
ISO 639-1 | eu | |||
ISO 639-2 | baq (B) eus (T) | |||
ISO 639-3 | eus | |||
Глоттолог | basq1248 | |||
Linguasphere | 40-AAA-a | |||
Баскийн бүдүүвчилсэн аялгын газрын зураг. Цайвар өнгөөр илэрхийлсэн аялга нь устаж үгүй болсон. | ||||
Баск хэлээр ярьдаг хүмүүс + мэддэг хүмүүс[3]
| ||||
Жишээ
засварлахХүний Эрхийн Тунхаглал
засварлахGizon-emakume guztiak aske jaiotzen dira, duintasun eta eskubide berberak dituztela; eta ezaguera eta kontzientzia dutenez gero, elkarren artean senide legez jokatu beharra dute. | duintas̺un eta es̺kubide berbeɾak ditus̻tela | eta es̻aɡueɾa eta konts̻ients̻ia dutenes̻ ɡeɾo | elkaren artean s̺enide leges̻ jokatu beara dute | All human beings are born free and equal in dignity and rights. They are endowed with reason and conscience and should act towards one another in a spirit of brotherhood. | Хүн бүр төрж мэндлэхдээ эрх чөлөөтэй, адилхан нэр төртэй, ижил эрхтэй байдаг. Оюун ухаан нандин чанар заяасан хүн гэгч өөр хоорондоо ахан дүүгийн үзэл санаагаар харьцах учиртай. |
Esklabu erremintaria
засварлахEsklabu erremintaria
Sartaldeko oihanetan gatibaturik Erromara ekarri zinduten, esklabua, erremintari ofizioa eman zizuten eta kateak egiten dituzu. Labetik ateratzen duzun burdin goria nahieran molda zenezake, ezpatak egin ditzakezu zure herritarrek kateak hauts ditzaten, baina zuk, esklabu horrek, kateak egiten dituzu, kate gehiago. |
IPA
[s̺artaldeko ojanetan ɡatibatuɾik eromaɾa ekari s̻induten es̺klabua eremintaɾi ofis̻ioa eman s̻is̻uten eta kateak eɡiten ditus̻u labetik ateɾats̻en dus̻un burdiɲ ɡoɾia najeɾan molda s̻enes̻ake es̻patak eɡin dits̻akes̻u s̻uɾe eritarek kateak auts̺ dits̻aten baɲa s̻uk es̺klabu orek kateak eɡiten ditus̻u kate ɡejaɡo] |
The blacksmith slave
Captive in the rainforests of the West they brought you to Rome, slave, they gave you the blacksmith work and you make chains. The incandescent iron you take out of the oven can be adapted as you wish, you could make swords so your people could break the chains, but you, o, slave, you make chains, more chains. |
Дархан боол
Барууны ширэнгэн ойд олзлогдож, Тэд чамайг Ромд боолоор авчирна Тэд чамд дарханы ажил өгч, чи гинж хийнэ. Чиний зуухнаас гаргаж авдаг улайсдаг төмрийг та хүссэнээрээ тохируулж болно, чи сэлэм хийж танай хүмүүс гинжийг эвдэж чадахаар байсан, гэхдээ чи боол чи гинж хийсээр л байх болно. |
Joseba Sarrionandia | Joseba Sarrionandia |
Эшлэл
засварлах- ↑ "The Basque Language Gains Speakers, but No Surge in Usage – Basque Tribune".
- ↑ (Франц хэлээр) VI° Enquête Sociolinguistique en Euskal herria (Communauté Autonome d'Euskadi, Navarre et Pays Basque Nord) (Memento 21. Наймдугаар сар 2018 цахим архивт) Архивлагдсан 2018-08-21 at the Wayback Machine (2016).)
- ↑ Өгөгдөл нь хамгийн сүүлийн үеийн мэдээлэл:
- Алава, Бискайя болон Гипускоа аймгийн мэдээлэл 2016 оноос (VI Mapa Sociolingüístico, 2016, Баск улсын засгийн газар)
- Наваррын мэдээлэл 2018 оноос (Datos sociolingüísticos de Navarra, 2018, Наваррын засгийн газар)
- Лупард, Доод Наварра болон Сулийн мэдээлэл 2016 оноос (L'enquête sociolinguistique de 2016, Mintzaira)
- ↑ "Basque", Basque (Online ed.), Oxford University Press, <https://www.oed.com/search/dictionary/?q=Basque> (Subscription or participating institution membership required.); US pronunciation: [bæsk], British English pronunciation: [bask] or [bɑːsk].
Цахим холбоос
засварлах- Албан ёсны цахим хуудас – Euskaltzaindia (Баск Хэлний Хааны Академи)
- Euskara Institutua, Баск улсын их сургууль, UPV/EHU
- Ahotsak.eus - Баскийн аман архив