Багш
Багш гэж эрдэм ном зааж, хүмүүжүүлдэг нийгмийн хамгийн их эрэлттэй, нэр хүндтэй бөгөөд түгээмэл мэргэжил юм.
Түүхэн тойм
засварлахБагш хүн бол өсвөр залуу үеийг хүн төрөлхтний олон зууны туршид хуримтлуулсан эрдэм мэдлэгийн их сантай танилцуулдаг хүн юм. Тиймээс ч багшаар эрдэм ном заалгаагүй хүн гэж бараг үгүй билээ.
Монгол оронд 1921 оны хувьсгал гарахаас өмнө гэрийн багш нийтлэг байсан бөгөөд хөвгүүд сүмд шавилан суух зэргээр эрдэм номд суралцдаг байв. Говийн их догшин Ноён хутагт Данзанравжаа хүүхдийн дацан байгуулж хөвгүүд охидод эрдэм зааж байжээ.
Ардын засаг ялсан цагаас эхлэн Монгол улс эрдэм боловсролд онцгой анхаарч анхны сургуулиудыг байгуулах ажлыг эрчимжүүлж эхэлсэн. 1921 оны 8-р сарын 14-ний өдрийн Засгийн газрын 11 дүгээр хурлаар сургуулийн танхим нээж, түүнд хүүхдийг багаас нь сургах тухай хэлэлцэж “Бага сургууль байгуулах тухай” тогтоол баталсан нь Монгол улсад шинэ цагийн боловсролын тогтолцоо бий болгох талаар гаргасан хамгийн анхны эрх зүйн баримт бичиг болжээ. Ингэснээр багшлах боловсон хүчнийг албан ёсоор бэлтгэх эх суурь тавигдсан. 1922 онд Багшийн сургууль түр дамжаа курсээр багш нарыг бэлтгэж эхэлсэн. Ардын Засгийн газрын 1924 оны 31 дүгээр тогтоолоор “Ардыг гэгээрүүлэх яам”-ыг байгуулах тухай шийдвэрлэж, улмаар 1924 оны 2 дугаар сарын 27-ны өдөр /цагаан сарын шинийн нэгэнд/ тус яамны тамгыг хүлээн авч, яамыг нээж, хэрэг шийдэж явуулсан тухай Ардын засгийн газраас яамд, аймгийн яамдад мэдэгдэж байжээ.
1924 онд 1 жилийн хугацаатай “Оюутны сургууль” болж, багш, хууль цааз, харилцан туслах хоршооны эдийн засагч гэсэн 3 ангид нээж байжээ.
1942 онд МУИС-ийг гурван факультет 95 оюутантай нээсний нэг нь багшийн факультет байсан юм. 1946 онд Багшийн оройн институт байгуулагдав. Чухам энэ л цаг үед сургуулийн насны хүүхдийг сургуульд бүрэн хамруулах, хөдөлмөрчдийг бичиг үсэгт сургах /тэр үед 65 хувь нь бичиг мэддэг байсан/ шинэ салбаруудыг мэргэжилтэй боловсон хүчнээр хангах зорилт тавьж байжээ.
Монгол Улсад багш бэлтгэн ирсэн ууган сургууль бол Монгол Улсын Боловсролын Их Сургууль буюу хуучнаар 1951 онд Улсын Багшийн Институт, 1957 онд УБДС "Улсын Багшийн дээд сургууль", 1990 онд УБИС "Улсын Багшийн их сургууль" гэж өөрчлөгдөж ирсэн юм.
1982 онд батлагдсан Ардын боловсролын хууль бусад баримт бичигт багш сурган хүмүүжүүлэгчдийн талаар онцгой анхаарсан байдаг аа.
Багш нарын баяр
засварлахМонгол улсад 1966 оноос эхлэн жил бүрийн 2 дугаар сарын эхний долоо хоногийн Ням гарагт "Багш нарын өдөр"-ийг тэмдэглэдэг уламжлалтай байв.
Жил бүрийн 10 сарын 5-ны өдрийг ЮНЕСКО-гоос Дэлхийн багш нарын өдөр болгон 1994 онд зарласан. Монгол улс 2013 оны 412 дугаар тогтоолоор “Түүхэн үйл явдлын ой, тэмдэглэлт өдрийг тэмдэглэх, гавьяат үйлстнийг алдаршуулах, дурсгалыг нь мөнхжүүлэх” журамд Монголын багш нарын өдрийг жилийн бүрийн 10 сарын 5-нд тэмдэглэж байхаар өөрчлөлт оруулсан юм. Багш нарын баярын өдрийг дэлхийн 100 гаруй оронд өргөн тэмдэглэж багш нарыг алдаршуулдаг байна.
Зохиол бүтээлд
засварлах"Шинэ үсгийн багш" кино
Дондогийн Цэвэгмид "Анхны багш" ном
Шаравын Сүрэнжав "Багш" найраглал (1985)
үг Ж.Бадраа, аяыг Ш.Эрдэнэбат "Багшаа дуулья" дуу.