Шатрын тууж
Шатрын тууж (герман. Schachnovelle) бол Австрийн зохиолч Стефан Цвейгийн хамгийн сүүлийн үеийн бөгөөд хамгийн алдартай уран зохиолын бүтээл юм. Уг зохиолоо 1938-1941 оны хооронд Бразилд бичсэн. Анхны хэвлэл нь 1942 оны 12-р сарын 7-нд Буэнос-Айрес хотод 300 хувь хэвлэгдсэн байна.
"Шатрын тууж" зохиолыг Европ дахь анхны хэвлэлийг 1943 оны 12-р сард Готфрид Берманн Фишерийн Стокгольм дахь цагаач хэвлэлийн газар хэвлүүлж европын уншигчдад хүртээмжтэй болсон байна. 1944 онд Нью-Йорк хотод англи хэл дээрх анх хэвлэгдсэн байна. Германд 1974 онд энэ номыг халаасны хэвлэлтэнд гаргаснаас хойш "Шатрын тууж" удаан хугацааны турш бестселлер болж 1.2 сая гаруй хувь борлогдсон байна.
Зохиолын үйл явдал
засварлахНью-Йоркоос Буэнос-Айрес руу хөдөлж буй том усан онгоцны тавцан дээр зохиолын гол баатар зогсож буйгаар эхэлдэг. Түүний найз Америкийн шилдэг шатарчдыг ялсан дэлхийн шатрын аварга Мирко Чентович уг хөлөг онгоцон дээр явж байгааг мэдээлж түүний тухай зарим түүхийг ярьж өгдөг юм.
Аваргыг 12 настай байхад эцэг нь завиар явж байгаад живж нас барасн ажээ. Өнчин үлдсэн хүүг халамжиндаа авсан пастор нэгэн цэргийн хүнтэй байнга шатар тоглодог байжээ. Жаал хүү тэдний тоглохыг дэргэд нь сууж байнга харж суудаг байсан юм. Нэгэн өдөр пастор завгүй байсан учраас нөгөө цэргийн нөхөр Мирко хүүг түүнтэй шатар тоглох санал болгосон байна. Хачирхалтай нь, 14 настайдаа цагаан толгойн үсгийг муу мэддэг, хуруугаараа тоолдог тэнэгдүү хүү түүнийг ч, пасторыг ч түвэггүй хождог байна. Үүнээс хойш Шатрын клубт орон нутгийн байнгын тоглогчдыг хэд хэдэн удаа ялсны дараа тэрээр Вена хотын нэгэн шатрын мастерт шавь оржээ. Улмаар завьчины хүү 18 настайдаа Унгарын аварга, 20 настайдаа дэлхийн аварга болжээ.
Мирко шатар тоглох авьяастай боловч харахгүй, ой санамжаараа тоглож чаддаггүй байжээ. Түүний дутмаг боловсрол, зуршил, тэнэглэл, шуналтай байдал зэргээс болж хүмүүс цэрэвдэг байжээ. Үүний зэрэгцээ түүнийг энэ бүх мундаг боловсролтой, соёлтой хүмүүсээс илүү гэдгийг ухаарсан нь Чентович ихэмсэг, онгироо болгодог юм.
Калифорнийн газрын тосны орд газруудаараа баяжсан уул уурхайн инженер Мак Коннор дэлхийн шатрын аварга түүнтэй нэг хөлөг онгоцон дээр явж байгааг мэдээд түүнтэй тоглохыг хүссэн байна. Мирко түүнтэй маш өндөр үнээр буюу $ 250-аар тоглоход бэлэн гэдгээ хэлэхэд мөрийтэй тоглоомчин газрын тосны эзэн зөвшөөрчээ.
Маргааш нь тоглолт болсон байна. Эхний тоглолтыг сонирхогч (үзэгчид хамтдаа тоглож байсан) 24-р нүүдэл дээр хожигдсон. Хоёр дахь тоглолтын 17 дахь нүүдэл дээр сонирхогчдод таатай байрлал бий болов. Шатрын хүүг c1 рүү нүүж бэрс гаргаж болох нөхцөлүүсэв. Тэд зөвлөлдсөний дараа нүүдэл хийхийн өмнө үзэгчдийн нэг нь: "Бурхан минь ийм нүүдэл бүү хий" гэж хэлэв. Энэ бол занга, хэдхэн нүүдийн дараа тэд ялагдах болно гэж тэр тайлбарлав - 1922 онд Александр Алёхин Ефим Боголюбовын эсрэг яг ингэж тоглосон юм. Гэнэтийн зөвлөхийн хэлсэн хэд хэдэн нүүдлийн дараа Чентович үл таних хүний таамаглаж байсанчлан ничэх санал болгосон байна. Мак Коннор гурав дахь тоглолтоо - нэгэн танихгүй хүн аваргын эсрэг тоглохыг санал болгов.
Мак Коннор тоглолтыг үргэлжлүүлэхийг санал болгож, түүнийг санхүүжүүлэхэд бэлэн байгаа хэлж, танихгүй хүнийг яаж ятгах вэ гэдэг асуудал үүсэв. Зохиолын баатар үл мэдэх хүнийг онгоцны тавцан дээрээс олдог. Тэр өөрийгөө доктор "Б" гэж танилцуулдаг ажээ. Тэрхүү үл таних хүн Гестапод баригдаж шоронд байхдаа шатрын их мастеруудын 150 тоглолтын ном үзэж судалжээ. Тэрээр хараагүй бодол дотроо тоглож сурсан байна.
Маргааш нь тоглоом эхлэв. Нэлээд хурдан нээлтийн нүүдлүүдийн дараа Б. хэдийгээр нүүдлээ нэлээд хурдан хийсэн ч Чентович нүүдэл болгондоо улам ихийг бодож эхэлсэн байна. Нүүдэл хоорондын хугацаа ихсэх тусам доктор "Б" сандарч байв. 42 дахь нүүдлийн дараа, хүчтэй нүүдэл хийсний дараа Б. үсрэн босч, сандран давцангийн эргэн тойронд алхаж, нэг чиглэлд, буцаж ижил зайд алхаж эхлэв. Зохиолын баатар "Б" -г шоронд байсан камерынхаа өрөөг тойрон сэтгэл санаагаар тавгүй байгааг ойлгов. Арван минутын турш бодсоны эцэст Чентович самбар дээрх шатрын дүрсүүдийг шүүрдэн арчиж, бууж өгч, өөр тоглоом тоглохыг санал болгоход "Б" шууд зөвшөөрөв. Түүний удаашрал өрсөлдөгчөө маш ихээр бухимдуулж байгааг ойлгосон Чентович анхны нүүдлийнхээ талаар хэдэн минут “бодоцгоожээ”. Хэсэг хугацааны дараа "Б" тоглоомоо сонирхохоо больсон бололтой, өрсөлдөгчийнхөө нүүдлийг хүлээхээс залхаж, оюун ухаандаа өөр тоглоом тоглож байгаад хожигдов.
Чентович тоглолтын дараа "сонирхогч гэхэд энэ хүн ер бусын авьяастай тоглодог юм байна" гэж ихэмсэг байдлаар хэлдэг юм.
Монгол хэл рүү Н.Лувсандорж орчуулсан байна.