Сергей Королёв: Засвар хоорондын ялгаа
Content deleted Content added
No edit summary Tags: Visual edit Mobile edit Mobile web edit |
No edit summary |
||
Мөр 1:
[[Зураг:Sergey Korolyov.jpg|thumb|Сергей Павлович Королёв (1933)]]
'''Сергей Павлович Королёв''' ({{lang-uk|Сергі́й Па́влович Корольо́в}}; [[1907]] оны [[1 сарын 12]] – [[1966]] оны [[1 сарын 14]]) нь [[Зөвлөлт Холбоот Улс]]ын [[пуужин]] зохион бүтээх төслийн удирдагч. 1-р Зохион бүтээх товчоо (ОКБ-1)-ны ахлах зохион бүтээгч байхдаа дэлхийд анхны [[тив хоорондын баллистик пуужин]] (ICBM) болох [[R-7]]-г бүтээсэн. R-7-гийн [[цөмийн цэнэгт хошуу]]ны оронд [[пэйлоуд]] болон [[Сансрын хөлөг|сансрын хөлгийг]] суурилуулж [[сансар судлал]]д ч бас хэрэглэн, [[1957]] онд хүн төрөлхтөний анхны [[хиймэл дагуул]] болох [[Спутник-1]]-ийг хөөргөн, мөн [[1961]] онд дэлхийд анх удаа сансарт ниссэн [[Юрий Гагарин]]ыг сансарт хөөргөсөн зохион бүтээгч юм. Сергей Королёв нь Америк, Зөвлөлтийн сансар судлалын өрсөлдөөнд [[Вернер фон Браун]]тай хамтдаа гол үүрэг гүйцэтгэж байсан билээ. Тухайн үед ЗХУ-д хамгийн их нууцалж байсан хүн байжээ.
== Намтар ==
С.Королёв нь [[Хаант Орос Улс]]ын эзэмшилд байсан [[Украин]]ы [[Житомир]]т төрсөн, [[украин үндэстэн]]. Эцэг нь орос хэлний багш Павел Яковлевич
Тэрээр 1925 онд [[Киевийн политехникийн институт]]эд суралцаж эхэлсэн ба удалгүй түүний сурч байсан факультет хаагдсан учир [[1926]] онд Москвагийн Техникийн Дээд Сургууль, өнөөгийн Бауманы нэрэмжит Москвагийн Техникийн Их Сургуульд элсэн, алдартай онгоц зохион бүтээгч [[Андрей Туполев]]аар хичээл заалгаж байсан байна. [[1930]] оны 2 дугаар сарын 9-нд онгоцны зохион бүтээх инженерийн мэргэжлийн дипломоо хүлээн авч сургуулиа амжилттай дүүргэсэн байна.
Дараа нь [[бөмбөгдөгч онгоц]] зохион бүтээхэд оролцож байгаад, онгоцонд тийрэлтийн хүчийг ашиглах санаа олж, [[1931]] оноос түүнийгээ судалж эхлэв. [[1933]] онд анхны [[шингэн түлш]] ашигладаг [[Пуужин|Пуужингийн хөдөлгүүр]]ийг зохион бүтээх ажил нь амжилттай болж, шинээр байгуулагдсан Тийрэлтийг судлах хүрээлэнгийн даргаар ажиллаж байв. Гэвч пуужин зохион бүтээх ажил нь амжилтанд хүрэлгүй, [[1938]] оны [[7 сарын 22]]-нд [[Валентин Глушко]]гийн матаасаар улсын хөрөнгийг үрэн таран хийсэн хэргээр хүрээлэнгийн ажилтнуудынхаа хамт [[ЗХУ-ын Дотоод Хэргийн Ардын Коммисарын Газар]] (НКВД)-д баривчлагдаж, 10 жилийн ял сонсон [[Алс Дорнод]] дахь [[Колым]]ын уурхай руу цөлөгджээ. Тэнд байхдаа бүх шүд нь унаж, эрүүнийх нь яс хугарч, [[зүрхний өвчин]], тэр ч бүү хэл [[чийг бам]] туссан боловч азаар амьд үлдсэн гэдэг. Ийнхүү [[Иосиф Сталин]]ы дарангуйллын үед болсон [[хэлмэгдүүлэлт]] нь ЗХУ-ыг пуужингийн технологиороо [[Нацист Герман]]д гүйцэгдэхэд хүргэсэн билээ. Түүнээс чадварлаг мэргэжилтэн байгаагүй тул Королёвын ялыг 8 жил болгон хөнгөлж, Москвад байх шоронгийн тусгай эрдэм шинжилгээний хүрээлэн рүү шилжүүлсэн юм. Тэнд [[Валентин Глушко]]той дахин хамтран ажиллаж, байлдааны онгоц, бөмбөгдөгч онгоц зохион бүтээх ажилд дайчлагдаж байлаа. Хожим нь Глушкогийн матаасаар шийтгэгдсэн болохоо Королёв мэдсэн юм. С.Королёвыг [[1944]] онд суллажээ.▼
Ф.А.Цандертай ойр танилцаж, К.Циолковскийгийн бүтээлүүдтэй танилцаад С.Королёвт далавчит пуужин зохион бүтээх санаагаа олсон гэдэг.
1945 онд [[Улаан арми]]йн [[хурандаа]] цолоор шагнуулсан. Мөн ондоо [[Дэлхийн хоёрдугаар дайн]]ы дараахь [[Герман]]д очиж, [[V-2 пуужин]]гийн тухай мэдээллийг цуглуулав. [[1946]] онд 5,000 герман инженерийг ЗХУ-д авчран, пуужин зохион бүтээх ажилд оролцуулснаар ирэх жил нь V-2-ын сайжруулсан загвар болох R-1 олон хошуут пуужинг амжилттай хөөргөжээ. Харин Королёвын бүтээсэн R-2 пуужин нь V-2-оос 2 дахин хол зайг туулах чадвартай байв. Тэдгээр инженерүүд [[1954]]-[[1956]] онд [[Зүүн Герман]] руу буцсан аж. Түүний дараа [[1957]] оны 8-р сард [[R-7]]-гийн туршилт амжилттай болж, [[Казахстан]]ы [[Байконур]]аас [[Алс Дорнод]]ын [[Камчаткын хойг]] хүртэл нисгэжээ. R-7-гийн тусгал нь 7,000км буюу холын тусгалтай байсан нь ЗХУ-ыг [[Атлантын далай]]г гатлан АНУ-ын нутагт цохилт өгөх чадвартай болгожээ.▼
▲Дараа нь [[бөмбөгдөгч онгоц]] зохион бүтээхэд оролцож байгаад, онгоцонд тийрэлтийн хүчийг ашиглах санаа олж, [[1931]] оноос түүнийгээ судалж эхлэв. [[1933]] онд анхны [[шингэн түлш]] ашигладаг [[Пуужин|Пуужингийн хөдөлгүүр]]ийг зохион бүтээх ажил нь амжилттай болж, шинээр байгуулагдсан Тийрэлтийг судлах хүрээлэнгийн даргаар ажиллаж байв. Гэвч пуужин зохион бүтээх ажил нь амжилтанд хүрэлгүй, [[1938]] оны [[7 сарын 22]]-нд [[Валентин Глушко]]гийн матаасаар улсын хөрөнгийг үрэн таран хийсэн хэргээр хүрээлэнгийн ажилтнуудынхаа хамт [[ЗХУ-ын Дотоод Хэргийн Ардын Коммисарын Газар]] (НКВД)-д баривчлагдаж, 10 жилийн ял сонсон [[Алс Дорнод]] дахь [[Колым]]ын уурхай руу цөлөгджээ. Тэнд байхдаа бүх шүд нь унаж, эрүүнийх нь яс хугарч, [[зүрхний өвчин]], тэр ч бүү хэл [[чийг бам]] туссан боловч азаар амьд үлдсэн гэдэг. Ийнхүү [[Иосиф Сталин]]ы дарангуйллын үед болсон [[хэлмэгдүүлэлт]] нь ЗХУ-ыг пуужингийн технологиороо [[Нацист Герман]]д гүйцэгдэхэд хүргэсэн билээ. Түүнээс чадварлаг мэргэжилтэн байгаагүй тул Королёвын ялыг 8 жил болгон хөнгөлж, Москвад байх шоронгийн тусгай эрдэм шинжилгээний хүрээлэн рүү шилжүүлсэн юм. Тэнд [[Валентин Глушко]]той дахин хамтран ажиллаж, байлдааны онгоц, бөмбөгдөгч онгоц зохион бүтээх ажилд дайчлагдаж байлаа. Хожим нь Глушкогийн матаасаар шийтгэгдсэн болохоо Королёв өөрөө мэдсэн юм. С.Королёвыг [[1944]] онд суллажээ. С.Королёв Казаний нисэхийн дээд сургуулийн тийрэлтэд хөдөлгүүрийн ангийн багш болжээ.
Королёв [[1952]] онд [[ЗХУ-ын Коммунист Нам]]ын гишүүнээр элсэж, [[1957]] оны [[4 сар]]д нэр төрөө сэргээлгэж, цагаадсан юм.▼
▲1945 онд [[Улаан арми]]йн [[хурандаа]] цолоор шагнуулсан. Мөн ондоо [[Дэлхийн хоёрдугаар дайн]]ы дараахь [[Герман]]д очиж, [[V-2 пуужин]]гийн /ФАУ-2/ тухай мэдээллийг
Тэрээр [[1930]] онд Ксения хэмээх бүсгүйтэй гэрлэж, нэг охинтой болсон боловч цөллөгт байх үедээ гэр бүлээсээ салангид байж, суллагдсаныхаа дараа 4 жил хамт амьдраад [[1948]] онд салжээ. Дараа нь өөрөөсөө насаар нэлээд залуу Нина хэмээх бүсгүйтэй [[1949]] онд гэрлэсэн юм.▼
[[Файл:Хиймэл дагуул.png|thumb|Анхны хиймэл дагуул. 1957 он.]]
▲С.Королёв [[1952]] онд [[ЗХУ-ын Коммунист Нам]]ын гишүүнээр элсэж, [[1957]] оны [[4 сар]]д нэр төрөө сэргээлгэж, цагаадсан юм.
▲Тэрээр [[1930]] онд Ксения
[[1957]] оны [[10 сарын 4]]-нд R-7 пуужинг ашиглан дэлхийн анхны [[хиймэл дагуул]] [[Спутник-1]]-ийг амжилттай хөөргөв. Гэхдээ Королёв [[1953]] онд [[ЗХУ-ын Шинжлэх Ухааны Академи]]д [[нохой]] суулгасан хиймэл дагуул хөөргөх боломжтой болох тухай илтгэл тавьж байсан боловч арми, нам эсэргүүцсэн тул биеллээ олоогүй байсан юм. Тэгтэл [[1957]] он [[Олон улсын дэлхийг судлах жил]]ээр зарлагдаж, [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] хиймэл дагуул хөөргөх төлөвлөгөө хэрэгжүүлж буйг барууны [[сонин]]гуудаас олж мэдэн, уйгагүй хөөцөлдсөөр төсөв гаргуулж, судалгаа хийсний үр дүнг ийнхүү амссан билээ. Анхны хиймэл дагуул нь 83.6кг жинтэй, энгийн дизайнтай эд байлаа.▼
▲[[1957]] оны [[10 сарын 4]]-нд R-7 пуужинг ашиглан дэлхийн анхны [[хиймэл дагуул]] [[Спутник-1]]-ийг амжилттай хөөргөв. Гэхдээ Королёв [[1953]] онд [[ЗХУ-ын Шинжлэх Ухааны Академи]]д [[нохой]] суулгасан хиймэл дагуул хөөргөх боломжтой болох тухай илтгэл тавьж байсан боловч арми, нам эсэргүүцсэн тул биеллээ олоогүй байсан юм. Тэгтэл [[1957]] он [[Олон улсын дэлхийг судлах жил]]ээр зарлагдаж, [[Америкийн Нэгдсэн Улс]] хиймэл дагуул хөөргөх төлөвлөгөө хэрэгжүүлж буйг барууны [[сонин]]гуудаас олж мэдэн, уйгагүй хөөцөлдсөөр төсөв гаргуулж, судалгаа хийсний үр дүнг ийнхүү амссан билээ. Анхны хиймэл дагуул нь 83.6кг жинтэй, энгийн дизайнтай эд байлаа. "Энэ бол манай хуучин гаригийн анхны хиймэл дагуул жижигхэн байсан боловч түүний дуудлагын дохио бүх тив, бүх ард түмний дунд тархаж, хүн төрөлхтний зоригтой мөрөөдлийн биелэл болсон юм" гэж С.П.Королев хожим хэлжээ.
Дараа нь [[Октябрийн хувьсгал]]ын 40 жилийн ойн өмнө [[11 сарын 3]]-нд [[Спутник-2]] хөөргөгдсөн. Тэр нь 500кг гаруй жинтэй, дотроо [[Лайка]] хэмээх нохойг суулган хөөргөсөн бөгөөд тэр үед нохойг эсэн мэнд буцааж авчрах хэмжээнд хүрээгүй байсан бөгөөд 10 хоног амьд байна гэж тооцоолж байсан ч нохой сансарт гарснаас хэдхэн цагийн дараа үхсэн аж.
Түүний дараагаас хүн суулгасан сансрын хөлөг бүтээх ажилдаа
1964 оны 10 дугаар сарын 12 -13 -ны хооронд "Восток"-оос илүү "Восход" сансрын хөлөг дээр сансарт янз бүрийн чиглэлээр мэргэшсэн онгоцны дарга, нислэгийн инженер, эмч гэсэн гурван хүний бүрэлдэхүүнтэй баг ниссэн юм.
Улмаар саран дээр хүн буулгахыг зорьж, [[Союз]] хөлөг болон [[N-1]] пуужинг бүтээх ажлыг эхлүүлж байсан боловч [[1966]] онд хорт хавдар авах мэс заслын үеэр зүрх нь зогсч нас баржээ. Королёвыг нас нөгчихөд [[үндэсний гашуудал]] зарлаж, [[Улаан талбай]] дахь [[Кремль|Кремлийн]] хананд оршуулж хүндэтгэл үзүүлсэн юм.
Сергей
Энгийн байх нь түүний амьдралын зарчим байсан. ``Ухаалаг хийц нь түүний энгийн байдалд оршдог. Төвөгтэй хийцийг хэн ч хийж чадна`` хэмээн хэлсэн ажээ.
Line 29 ⟶ 35:
[[Самара]] хот дахь Оросын Нисэх Сансрын Их Сургууль нь Королёвын нэрэмжит юм.
Мөн түүний нэрээр нэрлэгдсэн [[Ангараг]] гариг болон [[сар]]ан дээрх [[кратер]], сүүлт од байдаг.
== Шагнал ==
* ЗХУ-ын хоёр удаагийн Социалист хөдөлмөрийн баатар (20.04.1956; 17.06.1961).
* 3 удаагийн Ленины одон, «Гавьяаны тэмдэг» одон медалиуд.
* Ленины нэрэмжит төрийн шагнал.
* ЗХУ-ын ШУА-ийн Академич.
* Королёв, Калуга болон Байконур хотын хүндэт иргэн.
== Мөн үзэх ==
| |||