Цагаан ордон: Засвар хоорондын ялгаа

Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Tag: 2017 source edit
Мөр 1:
[[Файл:White House north and south sides.jpg|thumb|Цагаан ордон. Урд, хойд талаас. ]]
'''Цагаан ордон''' (англи. the White House) АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн албан ёсны өргөө. Шуудангийн хаяг: 1600 Pennsylvania Avenue, Washington, D.C. 20500.
[[Америкийн Нэгдсэн Улсын ерөнхийлөгч|АНУ-ын Ерөнхийлөгч]]ийн албан ёсны өргөөг '''Цагаан ордон''' ({{lang-en|the White House}}) гэдэг. Шуудангийн хаяг: 1600 Pennsylvania Avenue, Washington, D.C. 20500.
 
== Түүх ==
1790 онд АНУ-ын анхны Ерөнхийлөгч [[Жорж Вашингтон]] (1789—1797) Ерөнхийлөгчийн ордон барих зураг төслийн уралдаан заралсанзарласан байна.
 
Ерөнхийлөгчийн өргөөний барилгын зургийн төслийг ирланд архитектор Жеймс Хобан гаргасан. Цагаан ордны барилгын ажил 1792 оны 10 дугаар сарын 13-нд эхэлж, 1800 оны 6 дугаар сарын 4-нд дуусгаж, мөн оны 11 дүгээр сарын 1-нд албан ёсоор нээсэн ажээ. Цагаан ордонд ажиллаж амьдарч эхэлсэн анхны Ерөнхийлөгч нь Жорж Вашингтон бус хоёр дахь Ерөнхийлөгч [[Жон Адамс]] (1797—1801) түүний эхнэр АбигейльАбигейл нар байсан байна. Үүнээс хойш "Цагаан ордон"-д АНУ-ын үе үеийн Ерөнхийлөгч нар ажиллаж амьдарч иржээ.
 
«Ерөнхийлөгчийн ордон», «Ерөнхийлөгчийн харш» , «Ерөнхийлөгчийн байшин» гэх зэргээр уг барилгыг төрөл бүрээр нэрлэж ирсэн байдаг. 1811 онд олон нийт «Цагаан Танхим» гэж нэрлэж байсныг хэвлэлд тэмдэглэн үлджээ.
 
Виржинийн цагаан элсэн чулуугаар өнгөлсөн уг барилга орчин тойрныхоо улаан боржигонборжин барилгуудаас онцгойрон ялгаражялгарч байсан гэдэг. Сүүлд 1902 онд Ерөнхийлөгч [[Теодор РузвельтийнРузвельт]]ийн шийдвэрээр одоогийн "Цагаан ордон" нэрээ албан ёсоор авчээ.
 
1814 оны 8 дугаар сард АНУ- Их БританийБританийн дайны үед британчуудбританичууд тус Ерөнхийлөгчийн ордныг галдан шатаасан түүхтэй. Харшийг сэргээн босгох ажил тэр даруй эхэлсэн бөгөөд 1817 он гэхэд Цагаан ордон цоо шинэ болсон юм. Түүгээр ч зогсохгүй уг барилгын газар доор хоёр давхар нэмж хийж, тэнд нь Ерөнхийлөгчийн гадаад бодлого, цэргийн үйл ажиллагааны шуурхай удирдлагын төв байр байрладаг болсон байна. Дугуй хэлбэртэй өмнөд хэсгийг 1824 онд уг барилгад нэмж оруулсан бөгөөд хойд хэсэгхэсэгт нь зургаан жилийн дараа дөрвөлжин хэлбэртэй багана босгосон байна. Ерөнхийлөгч Жеймс[[Жэймс Монро]] 1817 онд сэргээн босгох хүртэл түр өөр газар руу нүүсэн байдаг.
 
20 дугаар зууны дунд үе гэхэд уг барилгад их засвар хийх шаардлагатай болж Ерөнхийлөгч [[Харри ТрумэнийТрумэн]]ий шийдвэрээр 1949-1952 онд Цагаан ордныордонд томоохон засвар сэргээн босголт хийжээ. Барилгын модон тулгуурыг ган төмөрөөр сольж, дотоод засал хийж бүрэн шинэчилжээ.
 
== Өнөөгийн байдал ==
Өнөөгийн Цагаан ордон нь зургаан давхар, нийтдээ 5100 м2 талбайтай, 132 өрөө, 32 ариун цэврийн өрөөнүүдөрөө, 25412 хаалга, 147 цонхтой, 8 шат, 28 камин зуухтай. Түүнчлэн найман шат, гурван цахилгаан шатнаас гадна теннисийн талбай, боулингийн өрөө, кино театр, гүйлтийн зам, усан сантай байна. Орчин үеийн Цагаан ордон нь чанга аюулгүй байдлыг ханган бололцооны хэрээр олон нийтэд нээлттэй музей хэлбэрээр мөн ашиглаж байгаа. Олон нийт "Зүүн өрөө", "Ногоон өрөө", "Цэнхэр өрөө", "Улаан өрөө" болон албан ёсны хүлээн авалтын "Зоог барьдаг өрөө" зэрэг түүхт өрөөнүүдийг үзэх боломжтой юм. 2001 оны террорист халдлагын дараа Цагаан ордны хамгаалалтыг чангатган түүнийг үзэж сонирхоход хязгаарлалт хийсэн.
 
Үе үеийн Ерөнхийлөгч нарын гэр бүл түүнд өөрсдийн дурсгалыг үлдээсэн байдаг. Тэнд Марта Вашингтоны сахарын сав, АбигейльАбигейл Адамсын мөнгөн кофе чанагч, Эленора РузвельтынРузвельтийн ариун цэврийн ширээ зэрэг байдаг байна.
 
"Цагаан ордны" цогцолборт Ягаан цэцэрлэг, Жаклин Кеннедийн цэцэрлэг, Хойд ба Өмнөд нуган талбай ордог байна. Цагаан ордоныордны цэцэрлэгт хүрээлэн нь 7.3 га талбайг эзэлдэг юм. Ягаан сарнайн цэцэрлэгийг 1913 онд 28-р Ерөнхийлөгчийн эхнэр Эллен Вильсон бий болгосон бөгөөд харьцангуй бага (38 х18 метр) талбайтай энэ маш үзэсгэлэнтэй талбайд хүндэт зочдыг угтан авах, Ерөнхийлөгчийн нийтэд хандсан үг хэлэхэд ашигладаг. Мөн Ордны зүүн талын цэцэрлэгийг 35 дахь Ерөнхийлөгчийн эхнэр Жаклин Кеннедийн нэрээр нэрлэсэн ажээ. Тэрээр ордны цэцэрлэгүүдийг сэргээхээр идэвхиидэвх санаачилга гаргаж байжээ.
 
"Цагаан ордны" цогцолборт Ягаан цэцэрлэг, Жаклин Кеннедийн цэцэрлэг, Хойд ба Өмнөд нуган талбай ордог байна. Цагаан ордоны цэцэрлэгт хүрээлэн нь 7.3 га талбайг эзэлдэг юм. Ягаан сарнайн цэцэрлэгийг 1913 онд 28-р Ерөнхийлөгчийн эхнэр Эллен Вильсон бий болгосон бөгөөд харьцангуй бага (38 х18 метр) талбайтай энэ маш үзэсгэлэнтэй талбайд хүндэт зочдыг угтан авах, Ерөнхийлөгчийн нийтэд хандсан үг хэлэхэд ашигладаг. Мөн Ордны зүүн талын цэцэрлэгийг 35 дахь Ерөнхийлөгчийн эхнэр Жаклин Кеннедийн нэрээр нэрлэсэн ажээ. Тэрээр ордны цэцэрлэгүүдийг сэргээхээр идэвхи санаачилга гаргаж байжээ.
[[Файл:White House north and south sides.jpg|thumb|Цагаан ордон. Урд, хойд талаас. ]]
Сэтгүүлчид болон улс төрчид "Цагаан ордон" гэх холбоос үгийн цаана АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн засаг захиргаа гэж ойлгодог. (Оросын «Кремль», Францын «Елисейн ордон» г.м).
 
== Зууван өрөө ==
[[Файл:OvalOffice.whitehouse.jpg|thumb|Зууван өрөө /Oval office/]]
1909 оноос Ерөнхийлөгч Уильям ГовардХовард Тафт-аасТафтаас эхлэн Цагаан ордны зүүн хэсэгт орших "Зууван өрөө" Ерөнхийлөгчийн албан тасалгаа болсон юм.
 
Цагаан ордны шинэ эзэн бүр өрөөний хивс, хөшиг, жижиг ширээ, буйдан болон ханан дахь зураг зэргийг өөрийн сонголтоор өөрчилдөг байна.
 
Энэ өрөө нь өмнө зүг рүү харсан 3 том цонхтой бөгөөд 4 хаалгатай юм. Төрийн тэргүүний ажлын ширээ цонхны өмнө байралдагбайрладаг бол өрөөний хойд хэсэг камин- зуух байдаг байна.
 
[[Файл:OvalOffice.whitehouse.jpg|thumb|Зууван өрөө /Oval office/]]
Өрөөний том диаметр 10,9 метр, бага диаметр нь 8,8 метр бөгөөд таазны өндөр 5,6 метр байдаг байна.